Οι ερμηνείες ποικίλλουν για τη συμφωνία αποχώρησης που επιτεύχθηκε στις Βρυξέλλες για το Brexit, ένα όμως είναι σίγουρο. Η Βρετανία αποχωρεί πολιτικά από την Ευρωπαϊκή Eνωση, αλλά θα παραμείνει, προς το παρόν, στο ενιαίο τελωνειακό έδαφος. Η παραμονή στην τελωνειακή ένωση προκύπτει από την κοινή επιθυμία να μη δημιουργηθεί σύνορο ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία.

Του Κωνσταντίνου Μπίτσιου

Οι θιασώτες του Brexit υποστήριζαν ότι η Βρετανία θα έπρεπε να αποχωρήσει από την τελωνειακή ένωση, ώστε να μπορεί να συνάπτει τις δικές της, πιο ευνοϊκές εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες. Ταυτόχρονα, όμως, υποστήριζαν ότι η αξίωση αυτή θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς να δημιουργηθεί τελωνειακό σύνορο ανάμεσα στην Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία. Hταν μία από τις πολλές φαντασιώσεις που διέχεαν στον βρετανικό λαό.

Με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε, η Βρετανία παραμένει στο τελωνειακό έδαφος της Ε.Ε., θα συνεχίσει να εφαρμόζει το κοινό εξωτερικό δασμολόγιο (τους ενιαίους δασμούς της Ε.Ε. στα προϊόντα από τρίτες χώρες) και δεν θα έχει δικαίωμα να συνάπτει ξεχωριστές εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες. Το θέμα θα ξανατεθεί εάν και όταν υιοθετηθεί η συμφωνία αποχώρησης και αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για τη νέα σχέση ανάμεσα στη Βρετανία και την Ε.Ε. Χωρίς, όμως, να ξεχνάμε το καίριο. Eξοδος από το τελωνειακό έδαφος της Ε.Ε. και διατήρηση του απρόσκοπτου ιρλανδικού συνόρου δεν συμβιβάζονται.

Aλλωστε, και επί της ουσίας το επιχείρημα πάσχει. Oτι δηλαδή μια Βρετανία εκτός Ε.Ε. θα μπορεί να συνάπτει πιο ευνοϊκές συμφωνίες με τρίτες χώρες από αυτές που έχει συνάψει η Eνωση. Είναι οι πολύ συμφέρουσες εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες (τελωνειακές ενώσεις, συμφωνίες σύνδεσης κ.λπ.) που καταργούν ή μειώνουν σημαντικά τους δασμούς, αλλά και τα άλλα εμπόδια στο διμερές εμπόριο των κρατών-μελών της Eνωσης με τρίτες χώρες.

Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η Βρετανία έχει μεγαλύτερο οικονομικό βάρος από την Ε.Ε. και ότι θα καταφέρει να διαπραγματευθεί με τρίτες χώρες πιο ευνοϊκές συμφωνίες. Είναι, όμως, και η χειροτέρευση του καθεστώτος συναλλαγών που θα διαμορφωθεί μετά την έξοδο με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε., με τα οποία η Βρετανία απολαμβάνει σήμερα μηδενικούς δασμούς. Οι συναλλαγές αυτές αφορούν το 50% των εξαγωγών της. Είναι αμφίβολο, με τους όρους που θέτει προς την Ε.Ε., για τη νέα σχέση, ότι θα καταλήξει σε καλύτερο καθεστώς από το σημερινό μηδενικό.

Με τη σύναψη της συμφωνίας των Βρυξελλών εισερχόμαστε στην πιο δύσκολη διαπραγμάτευση. Αυτήν ανάμεσα στους ίδιους τους διαιρεμένους Βρετανούς και στο ερώτημα τι θα γίνει εάν το βρετανικό Κοινοβούλιο δεν υιοθετήσει τη συμφωνία στις 11 Δεκεμβρίου. Μια εξέλιξη που είναι και η πιθανότερη. Στην περίπτωση αυτή ανοίγουν διάφορα σενάρια. Επιδίωξη βελτίωσης της συμφωνίας με την Ε.Ε. και επαναφορά στη Βουλή, εκλογές (επιλογή Εργατικών), επιμήκυνση των διαπραγματεύσεων (στις οποίες έχει εναντιωθεί η κυβέρνηση), νέο δημοψήφισμα (δύσκολο γιατί πρέπει να το προτείνει η κυβέρνηση).

Εάν υιοθετηθεί η συμφωνία αποχώρησης, θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνίας που θα ρυθμίζει τις νέες σχέσεις Ε.Ε .- Βρετανίας. Το ερώτημα ουσίας που θα τεθεί, είναι πόσο οικονομικά στενή ή χαλαρή θα είναι η νέα σχέση. Πόσο σκληρό θα είναι το οικονομικό σύνορο που θα δημιουργηθεί ανάμεσα στη Βρετανία και την Ε.Ε. Το σκληρό σύνορο με τη Βρετανία εκτός ενιαίας αγοράς και τελωνειακής ένωσης θα έχει μεγάλο οικονομικό κόστος για τους Βρετανούς. Ενα χαλαρό σύνορο, όμως, με τις υποσχέσεις που έχουν δοθεί, δημιουργεί πολιτικό πρόβλημα για την κυβέρνηση.

Ο χρόνος τρέχει και στις 29 Μαρτίου 2019 ο συνθήκες της Ε.Ε. θα πάψουν να εφαρμόζονται έναντι της Βρετανίας. Η χώρα θα πέσει κατηγορία και οι δασμοί και οι άλλοι όροι που διέπουν το εμπόριό της με την Ε.Ε., αλλά και με άλλες χώρες, θα καθορίζονται πλέον βάσει των κανόνων που προβλέπονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Θα είναι μια πολύ δυσμενής εξέλιξη.

Η Business Europe, συλλογικός φορέας της ευρωπαϊκής επιχειρηματικής κοινότητας στον οποίο συμμετέχει ο ΣΕΒ, παρακολουθεί τις συνέπειες του Brexit και λειτουργεί συμβουλευτικά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις εθνικές κυβερνήσεις. Η Μεγάλη Βρετανία είναι ο όγδοος εξαγωγικός μας προορισμός και οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να προσαρμοσθούν στα νέα φορολογικά και τελωνειακά δεδομένα. Θα προκύψουν, επίσης, θέματα εμπορικά, ως προς τις προδιαγραφές των αγαθών, χρηματοδοτικά και τέλος ζητήματα που αφορούν την κίνηση φυσικών προσώπων για τα οποία ο ΣΕΒ θα ενημερώνει τα μέλη του, ανάλογα με την πορεία των εξελίξεων.

Από τους ρωμαϊκούς χρόνους, οι σχέσεις της Μεγάλης Βρετανίας με την Ευρώπη ήταν πάντα ιδιαίτερες. Εχουμε περιόδους απομάκρυνσης από την Ευρώπη και περιόδους επανόδου. Εάν καταλήξουμε σε σκληρό Brexit και εγερθούν ισχυρά οικονομικά σύνορα, τότε θα αυξηθεί το κόστος συναλλαγών, αλλά και η πίεση της βρετανικής κοινής γνώμης για επανασύνδεση με την Ε.Ε. Το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισσαβώνας προβλέπει ρητά ότι κράτος που αποχωρεί από την Ε.Ε. μπορεί να ζητήσει την εκ νέου προσχώρηση.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Μπίτσιος είναι αντιπρόεδρος του ΣΕΒ.