Μια αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα ανάλυση για το τι θα σημαίνει η ανάδειξη της Κάμαλα Χάρις στον προεδρικό θώκο των ΗΠΑ δημοσίευσε σήμερα το TRT World.
Επισημαίνει συγκεκριμένα πως: Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής προετοιμάζονται για την επόμενη προεδρική μετάβαση, οι δεσμοί με την Τουρκία φαίνεται να βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή.
Από τη μία πλευρά, η προεδρία Τραμπ εξισορρόπησε τη συνεργασία και την ένταση με την Άνκαρα, επιτρέποντας ιδιαίτερα την τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Συρία, ενώ παράλληλα υιοθέτησε μια πιο ρεαλιστική, συναλλακτική στάση σε ζητήματα όπως η αγορά των S-400. Από την άλλη βρίσκεται η Κάμαλα Χάρις, η οποία εκπροσώπησε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, και την ατζέντα του για την εξωτερική πολιτική ως αντιπρόεδρος του.
Ενώ οι αναλυτές μπορούν εύκολα να προβλέψουν τι μπορεί να σημαίνει μια ακόμη θητεία του Τραμπ για την Τουρκία, η προσωπική προσέγγιση της Χάρις είναι λιγότερο σαφής.
Ωστόσο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι η στάση της απέναντι στην Τουρκία– ενός συμμάχου στο ΝΑΤΟ - πιθανότατα θα επεκτείνει τις πολιτικές του Προέδρου Μπάιντεν, οι οποίες έχουν αμαυρωθεί από επίμονες διαφωνίες με την Άνκαρα.
«Εάν εκλεγεί η Κάμαλα Χάρις, θα συνεχίσει την εξωτερική πολιτική του Προέδρου Μπάιντεν απέναντι στην Τουρκία, η οποία έχει αποδειχθεί ως επί το πλείστον επικριτική και προβληματική», είπε η Ισίλ Ατζεχάν του Τουρκικού Ίδρυματος Ερευνών (TAV) μιλώντας στο TRT World.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του, ο Μπάιντεν δεν επισκέφτηκε ούτε μία φορά την Τουρκία, κάτι που ανταπέδωσε ο Ερντογάν, ο οποίος απέφευγε τον Λευκό Οίκο κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η κυβέρνηση του Μπάιντεν απέκλεισε την Τουρκία από το πρόγραμμα των F-35 και μπλόκαρε την προμήθεια των F-16, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις σχέσεις.
Ακόμη πιο ανησυχητικό για την Άνκαρα, ο Μπάιντεν αρνήθηκε να διακόψει την υποστήριξη του προς την YPG, το συριακό βραχίονα της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK, ή να εκδώσει μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης FETÖ, ο επικεφαλής της οποίας πέθανε πρόσφατα σε νοσοκομείο της Πενσυλβάνια.
«Οι συμμαχίες απαιτούν κοινή οπτική σε βασικά θέματα, αλλά αυτό δεν ισχύει επί του παρόντος για την Τουρκία και τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα όσον αφορά την τρομοκρατία», λέει ο Φουρκάν Καγιά, αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Yeditepe.
Κόκκινες γραμμές που καθρεφτίζονται;
Η PKK έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση τόσο από την Τουρκία όσο και από τις ΗΠΑ και ευθύνεται για περισσότερους από 40.000 θανάτους στην Τουρκία τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Για την Άνκαρα, η τρομοκρατία αποτελεί «κόκκινη γραμμή», μια στάση που η Ουάσινγκτον δεν συμμερίζεται πλήρως όταν πρόκειται για το συριακό βραχίονα της PKK, την YPG.
Από την εποχή της κυβέρνησης Ομπάμα, οι ΗΠΑ πιέζουν να νομιμοποιήσουν την παρουσία της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK κατά μήκος των νότιων συνόρων της Τουρκίας, χρησιμοποιώντας μέλη της PKK/YPG στη λεγόμενη μάχη κατά της ΝΤΑΕΣ.
«Η PKK/YPG χρησιμοποιήθηκε ως αντιπρόσωπος (proxy) των ΗΠΑ στην περιοχή, επιτρέποντας ουσιαστικά ένα τρομοκρατικό προπύργιο νότια της Τουρκίας», αναφέρει ο Καγιά, προσθέτοντας ότι μία προεδρία Χάρις πιθανότατα θα αντικατοπτρίζει την προσέγγιση του Ομπάμα.
«Θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν την PKK/YPG. Ήδη το δηλώνουν δημόσια», σημειώνει.
Διγλωσσία όσον αφορά τη Γάζα
Η αντίθετη στάση της Άνκαρα και της Ουάσινγκτον σχετικά με τον συνεχιζόμενο πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα είναι ένα ακόμη σημείο διαφωνίας.
Η Τουρκία έχει ταχθεί ευθέως κατά των ισραηλινών ενεργειών στη Γάζα, επικρίνοντας τη Δύση για συνενοχή στους θανάτους Παλαιστινίων αμάχων.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει επανειλημμένα κατηγορήσει τους συμμάχους του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, ότι υποστηρίζουν τον πόλεμο του Τελ Αβίβ. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει κατηγορίες για γενοκτονία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) για τις ενέργειες του στη Γάζα και η Τουρκία είναι μέρος της διαδικασίας.
Εντωμεταξύ, η Χάρις, όπως και ο Μπάιντεν, υποστήριξε τη λύση των δύο κρατών για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη και ζήτησε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Ωστόσο, ταυτόχρονα υποστήριξε το «δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του», αποκλείοντας οποιοδήποτε εμπάργκο όπλων στο Ισραήλ.
«Το αν θα κερδίσει η Χάρις ή ο Τραμπ δεν έχει σημασία, ακόμη και ο λόγος τους επικεντρώθηκε στο ποιος θα υποστηρίξει περισσότερο το Ισραήλ», εκτιμά ο Καγιά.
Όσο η Ουάσινγκτον υποστηρίζει το Ισραήλ, η περιφερειακή στάση της Τουρκίας θα είναι αντίθετη με την πολιτική των ΗΠΑ, προσθέτει.
Εντάσεις στη Μεσόγειο
Η εμπλοκή των ΗΠΑ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα η υποστήριξη τους προς την Ελλάδα, έχει επίσης πυροδοτήσει τριβές με την Άνκαρα, τον σύμμαχό τους στο ΝΑΤΟ.
Τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ έχουν επεκτείνει τη συνεργασία τους με την Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία επιδιώκει να διασφαλίσει τα χωρικά της ύδατα και να υποστηρίξει τα συμφέροντα της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) ως εγγυήτρια χώρα.
«Από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κρήτη, η ανάπτυξη αμερικανικών στρατευμάτων στην περιοχή με τρόπο που απειλεί την Τουρκία πρέπει να σταματήσει», υποστηρίζει ο Καγιά, αναφέροντας ότι η υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ελλάδα θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω κλιμάκωση εάν η Χάρις αναλάβει την εξουσία.
Οι ΗΠΑ υπέγραψαν πρόσφατα έναν οδικό χάρτη αμυντικής συνεργασίας με την ρωμιοκυπριακή κυβέρνηση, μια κίνηση την οποία η Τουρκία καταδίκασε έντονα, υποστηρίζοντας ότι υπονομεύει την ουδέτερη στάση της Ουάσινγκτον στο νησί της Κύπρου και αμφισβητεί μια βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος.
Ο Καγιά λέει ότι είναι καιρός οι ΗΠΑ να επιβεβαιώσουν ξανά τη συμμαχία τους με την Τουρκία αντί να ενθαρρύνουν περαιτέρω την Ελλάδα.
Η ρωσική ρουλέτα
Επιπλέον, οι ειδικοί λένε ότι η πράξη εξισορρόπησης της Τουρκίας μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας θα μπορούσε να τεταθεί εάν η Χάρις αναλάβει τον Λευκό Οίκο.
«Μια κυβέρνηση Χάρις θα ήταν πιθανότατα πιο επιθετική απέναντι στη λεπτή πολιτική εξισορρόπησης της Τουρκίας με τη Ρωσία», λέει ο Καγιά.
Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία διαδραμάτισε μοναδικό διαμεσολαβητικό ρόλο στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, ενθαρρύνοντας τον διάλογο μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, ενώ η αντιπαλότητα της Ουάσινγκτον με τη Ρωσία απέκλειε οποιαδήποτε άμεση εμπλοκή.
Ωστόσο, η Ατζεχάν από το Τουρκικό Ίδρυμα Ερευνών (TAV), υπογραμμίζει τον αναντικατάστατο ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, λόγω της στρατηγικής της θέσης και του ρόλου της στη διαχείριση της μετανάστευσης και των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή.
«Η Τουρκία είναι ένας σύμμαχος-κλειδί του ΝΑΤΟ, η αξία του οποίου θα στοίχιζε ακριβά αν αγνοηθεί», σημειώνει. «Ως σύμμαχος-κλειδί του ΝΑΤΟ και εταίρος σε διάφορους τομείς, η διάδοχος του Μπάιντεν θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ενίσχυση των δεσμών με την Τουρκία», λέει η Ατζεχάν.
Υπογραμμίζει ότι εν μέσω της «καταστροφής που προκλήθηκε από τις συγκρούσεις, την πολιτική αναταραχή και την αστάθεια σε ολόκληρη σχεδόν τη Μέση Ανατολή, η Τουρκία είναι ο πιο αξιόπιστος σύμμαχος στην περιοχή».
Ένας δρόμος προς τα εμπρός
Παρά τις μακροχρόνιες εντάσεις, η Τουρκία εμφανίζεται συγκρατημένα αισιόδοξη για τις μελλοντικές σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Σε πρόσφατη ομιλία του στη Νέα Υόρκη, ο Ερντογάν υπογράμμισε την πρόθεση του να κρατήσει ανοιχτό τον διάλογο με την Ουάσιγκτον «ανεξάρτητα από το ποιος θα γίνει πρόεδρος». Εξέφρασε την ελπίδα ο όγκος των διμερών εμπορικών συναλλαγών, ο οποίος ξεπέρασε τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, να φτάσει στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα σε λίγα χρόνια.
Ο Καγιά υποστηρίζει ότι οι τουρκοαμερικανικές σχέσεις μπορεί να έχουν φτάσει σε ένα σταυροδρόμι πριν από τις προεδρικές εκλογές, με ένα άνοιγμα για την αποκατάσταση των σχέσεων που δεν έχουν προχωρήσει παρά την καλή θέληση της Τουρκίας και την προσήλωση της στις ευθύνες της ως συμμάχου.
Ωστόσο, η αμοιβαία εμπιστοσύνη απαιτεί ανανεωμένη δέσμευση. «Η άνευ όρων υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν προς το Ισραήλ και την PKK πρέπει να σταματήσει εντελώς», δηλώνει ο Καγιά
