Του Μάνου Χατζηγιάννη

Το τελευταίο μυστήριο της Τουρκίας δεν αφορά στις σχέσεις με το ΝΑΤΟ, με τις δράσεις στη Συρία ή καμιά νέα “καινοτομία” του “σουλτάνου”. Το τελευταίο μυστήριο στη γείτονα χώρα έχει οικονομικό υπόβαθρο και βέβαια κατ΄επέκτασιν κοινωνικό. Το τελευταίο μυστήριο, λοιπόν, στην Τουρκία είναι : Ποιος διασώζει τις τράπεζες;

Το 2014, η Τουρκία εμφανίστηκε ως ο «μυστηριώδης» κόμβος σε αυτό που τότε ήταν το πιο περίεργο σύστημα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (που περιλάμβανε επίσης την Κίνα και το Ντουμπάι) και περιλάμβανε περίπου 200 τόνους «μυστικού» χρυσού που ανακατεύονται στο Ιράν προκειμένου να επιτραπεί στο υπό κυρώσεις κράτος να αποφύγει τις αμερικανικές Συμπληγάδες συνεχίζοντας παράλληλα να εξάγει πετρέλαιο χωρίς να πληρώνει σε δολάρια ΗΠΑ.

Και ενώ η Τουρκία θα είναι πιθανώς βασικός παίκτης σε οποιοδήποτε καθεστώς κυρώσεων (ή αποφυγής αυτών) θα εμφανιστεί μετά το Νοέμβριο, όταν οι κυρώσεις των ΗΠΑ για το Ιράν τεθούν σε πλήρη ισχύ, δημιουργήθηκε ένα νέο μυστήριο γύρω από το γειτονικό μας κράτος, το νόμισμα του οποίου ήταν ένα από τα μεγαλύτερα θύματα του 2018. Αυτή τη φορά, το «μυστήριο» περιλαμβάνει τις κρατικές τράπεζες της Τουρκίας και συγκεκριμένα ποιός αγόρασε 10,9 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες (ή 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια) χρέους μειωμένης εξασφάλισης άρον άρον την περασμένη εβδομάδα;

Αυτό είναι το ζήτημα που κυριαρχεί στις συζητήσεις μεταξύ των τοπικών οικονομολόγων και των επενδυτών, με εικασίες που επικεντρώνονται στο κατά πόσο τα περιουσιακά στοιχεία από το εθνικό ταμείο ανεργίας χρησιοποιήθηκαν για να ενισχύσουν τα κεφαλαιακά αποθέματα των δανειστών, αποτελώντας ουσιαστικά ένα σκιώδες σχέδιο διάσωσης από την κυβέρνηση.

Σύμφωνα με το Bloomberg, την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, η κρατική εταιρεία Turkiye Vakiflar Bankasi TAO πούλησε 4,99 δισεκατομμύρια λίρες τραπεζογραμματίων κατηγορίας 1 με πληρωμή τοκομεριδίου σταθερού επιτοκίου σε εξαμηνιαία βάση. Η Turkiye Halk Bankasi AS πώλησε 2,98 δισ. Λίρες στο χρέος της Κατηγορίας 2 και η Turkiye Ihracat Kredi Bankasi AS, γνωστή ως Eximbank, πούλησε 2,9 δισ. Λίρες χρέος την περασμένη εβδομάδα με 10ετή λήξη, ολοκληρώνοντας την πώληση την ίδια μέρα που έλαβε κανονιστική έγκριση.

Η εξήγηση είναι πως και οι τρεις πωλήθηκαν μέσω ιδιωτικών τοποθετήσεων και οι αποδόσεις δεν έχουν ανακοινωθεί. Και λόγω αυτών των ιδιωτικών πωλήσεων, ουσιαστικά δεν έχουν αποκαλυφθεί λεπτομέρειες σχετικά με τις συναλλαγές.

Οι μεγάλες συναλλαγές πραγματοποιήθηκαν λίγο πριν οι τράπεζες αναγκαστούν να αποκαλύψουν τους λογαριασμούς τους για το τρίτο τρίμηνο και θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια προσπάθεια να ενισχυθούν οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας που επλήγησαν από την πτώση της τουρκικής λίρας. Επίσης, έλαβαν χώρα μετά από μια επιθετική εκκαθάριση από τις τράπεζες τον περασμένο μήνα για την κάλυψη του κεφαλαίου. Συγκεκριμένα πριν από δύο εβδομάδες, οι τουρκικές τράπεζες έβγαλαν αποθέματα χρυσού ύψους 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία στη συνέχεια πωλούσαν με αντάλλαγμα για «πιο ρευστά» περιουσιακά στοιχεία.

Ωστόσο, η πώληση χρυσού φαίνεται να μην επαρκούσε για την κάλυψη των κεφαλαιακών ελλείψεων, και κάπου εκεί μπήκαν στο χωρό οι πωλήσεις ομολόγων.

Ωστόσο, δεδομένου ότι δεν υπήρχε διαφάνεια στις πωλήσεις, «διαδίδεται ότι το ταμείο ανεργίας αγόρασε αυτά τα ομόλογα», έγραψε στο blog του την Κυριακή ο Ugur Gurses, οικονομικός ημοσιογράφος και πρώην υπάλληλος της κεντρικής τράπεζας. Και ενώ οι κανονισμοί θα έπρεπε να είχαν εμποδίσει το ταμείο να επενδύσει άμεσα στα ομόλογα των κρατικών τραπεζών, θα μπορούσε να δανείσει μερικά από τα ομόλογά του στις τράπεζες, έγραψε ο δημοσιογράφος.

Απαντώντας σε μια έρευνα του Bloomberg, η Halkbank που μαστίζεται από σκάνδαλα δήλωσε ότι από τότε που τα ομόλογα πωλούνται μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης, δεν θα είναι σε θέση να παράσχει πληροφορίες για τους επενδυτές και η απόδοση θα ανακοινωθεί αργότερα, όταν θα πραγματοποιηθούν πληρωμές με κουπόνια. Ομοίως, η Vakifbank δήλωσε ότι δεν θα μπορούσε να παράσχει περαιτέρω πληροφορίες πέρα ​​από τη δημόσια δήλωσή της. Η Eximbank δεν απάντησε καν όταν της ζητήθηκε να τοποθετηθεί.

Άκρα του τάφου σιωπή και από κυβερνητικής πλευράς…

Και το ταμείο ανεργίας και το Υπουργείο Οικογένειας, Εργασίας και Κοινωνικών Υπηρεσιών αρνήθηκαν επίσης να σχολιάσουν τις συναλλαγές.

Το τουρκικό ταμείο ανεργίας ιδρύθηκε το Μάρτιο του 2002 και τον Αύγουστο είχε περιουσιακά στοιχεία ύψους 124 δισ. Ευρώ, τα οποία συγκεντρώνονται μέσω υποχρεωτικών εισφορών από τους μισθωτούς, τους εργοδότες και το κράτος. Τα ομόλογα αποτελούν το 89% αυτών των στοιχείων του ενεργητικού του, ενώ τα υπόλοιπα είναι καταθέσεις. Οι πολιτικοί διαμαρτύρονταν συχνά κατά πόσον τα κεφάλαια αυτά πρέπει να χρησιμοποιηθούν για σκοπούς άλλους από τη χρηματοδότηση παροχών ανεργίας.

Σύμφωνα με το Bloomberg, η ρυθμιστική αρχή ενέκρινε την πώληση 18 δισεκατομμυρίων λιρών σε χρεόγραφα μειωμένης εξασφάλισης από διάφορες τράπεζες, ενώ η Turkiye Is Bankasi AS έλαβε έγκριση πώλησης 5 δισεκατομμυρίων λιρών και η Halkbank έγκριση έκδοσης 2 δισεκατομμυρίων λιρών.

Εν τω μεταξύ, οι τράπεζες της Τουρκίας αναγκάστηκαν να ενισχύσουν τις κεφαλαιακές βάσεις τους, ανταποκρινόμενες στην πτώση σχεδόν 40% της λίρας φέτος, η οποία απειλεί επίσης να αυξήσει τα “κόκκινα δάνεια” σε ξένο νόμισμα.