Με το Ισραήλ και το Ιράν να εξαπολύουν εκατέρωθεν πυραύλους (ορατούς από τη Κύπρο) και απειλές, η Κύπρος καλείται ξανά να ισορροπήσει μεταξύ στον γεωπολιτικό ρεαλισμό και την ανάγκη διατήρησης της εσωτερικής ασφάλειας. Η συμμαχική σχέση με το Ισραήλ, η γεωγραφική της θέση, η παρουσία των βρετανικών βάσεων και η ιδιότητα του κράτους μέλους της ΕΕ, έχουν καταστήσει τη Μεγαλόνησο, όχι μόνο παρατηρητή των εξελίξεων, αλλά και πιθανό στόχο.

Τα σενάρια για χρήση των βρετανικών βάσεων στο Ακρωτήρι και τη Δεκέλεια, από το Ισραήλ ή τις ΗΠΑ για επιθετικές ενέργειες κατά του Ιράν πυροδότησαν μια σειρά από δηλώσεις και μέτρα, προκαλώντας και μια προβοκατόρικη δήλωση της Μόσχας η οποία όπως φαίνεται, βρήκε την ευκαιρία να δημιουργήσει κλίμα ανησυχία με κύριο στόχο το Λονδίνο και παράπλευρο την Λευκωσία.

Διαβεβαιώσεις Ιράν... με αν και εφόσον

Ανησυχία προκάλεσαν τις τελευταίες μέρες δηλώσεις του πρέσβη του Ιράν στη Λευκωσία, Αλιρέζα Σαλαριάν, στο τηλεοπτικό κανάλι Omega, ο οποίος είπε πως έχει εκφραστεί προβληματισμός για πιθανή χρήση των βρετανικών βάσεων για επιθετικές ενέργειες κατά του Ιράν. Όπως είπε, γνωρίζει πως οι βρετανικές βάσεις στη Κύπρο είναι κυρίαρχες και δεν ελέγχονται από τη κυπριακή κυβέρνηση, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις για χρήση τους. Ωστόσο πρόσθεσε πως το Ιράν έχει ξεκαθαρίσει πως αν υπάρξουν επιθετικές ενέργειες από τρίτες χώρες διατηρεί το δικαίωμα να απαντήσει ανάλογα.

Η δήλωση αυτή, αν και παρουσιάστηκε με διπλωματική ευγένεια, μεταφέρει το ξεκάθαρο μήνυμα, πως το Ιράν δεν πρόκειται να παρακολουθεί χωρίς αντίδραση, πιθανό πλήγμα από έδαφος που φιλοξενεί βάσεις τρίτων χωρών, ακόμη κι αν πρόκειται για κράτος που – όπως η Κύπρος – δεν εμπλέκεται άμεσα στην σύγκρουση.

Η προειδοποίηση αυτή προκάλεσε εύλογη ανησυχία σε διπλωματικούς και στρατιωτικούς κύκλους στη Λευκωσία. Οι δηλώσεις του Ιρανού πρέσβη θεωρούνται ότι εντάσσονται σε μια στρατηγική αποτροπής, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύουν και το πόσο ευαίσθητη είναι η θέση της Κύπρου σε μια ευρύτερη γεωπολιτική αντιπαράθεση που ξεφεύγει κατά πολύ των ορίων της περιοχής.

Ρωσική προβοκάτσια στον ΟΗΕ

Εκνευρισμό προκάλεσαν και δηλώσεις του μόνιμου αντιπροσώπου της Ρωσίας στον ΟΗΕ, Βασίλι Νεμπένζια, ο οποίος σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, άφησε να εννοηθεί πως η Κύπρος επιτρέπει στο Ισραήλ να χρησιμοποιεί τις βρετανικές βάσεις στο Ακρωτήρι για την προετοιμασία επιθέσεων κατά του Ιράν. Χωρίς να παραθέσει αποδείξεις, ο Ρώσος διπλωμάτης έδωσε τροφή για υποψίες και ανησυχίες.

Η παρέμβαση αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αντιπαράθεσης της Ρωσίας με τη Δύση, ιδίως μετά την εισβολή στην Ουκρανία και την αυξανόμενη απομόνωση της Μόσχας. Με τις δηλώσεις αυτές, η ρωσική διπλωματία επιχειρεί όχι μόνο να πλήξει το κύρος της Κύπρου, αλλά και να τροφοδοτήσει το αντιδυτικό αφήγημα που καλλιεργεί συστηματικά στην περιοχή.

Η μόνιμη αντιπρόσωπος της Βρετανίας στον ΟΗΕ χαρακτήρισε τις δηλώσεις του Ρώσου αντιπροσώπου ως ανοησίες», ενώ την χρήση των βάσεων διέψευσε και η Λευκωσία.

Διπλωματικές πηγές στη κυπριακή κυβέρνηση χαρακτήριζαν την παρέμβασή της Ρωσίας «προβοκατόρικη» και «εκτός πραγματικότητας», υπενθυμίζοντας πως οι βρετανικές βάσεις τελούν υπό τον αποκλειστικό έλεγχο του Ηνωμένου Βασιλείου και όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Λευκωσία: «Δεν διατρέχουμε κίνδυνο»

Απέναντι στο εκρηκτικό σκηνικό που έχει δημιουργηθεί, η κυπριακή κυβέρνηση επιχειρεί να διατηρήσει χαμηλούς τόνους και να καθησυχάσει την κοινή γνώμη. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, ερωτηθείς σχετικά, δήλωσε ότι η Κύπρος «δεν εμπλέκεται, ούτε θα εμπλακεί, σε οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση στη Μέση Ανατολή», προσθέτοντας ότι «έχουν δοθεί όλες οι απαραίτητες διαβεβαιώσεις στους εταίρους και στους πολίτες».

Ο Υπουργός Άμυνας, Βασίλης Πάλμας, από την πλευρά του, ανέφερε πως «παρακολουθούνται στενά όλες οι εξελίξεις», αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Κύπρος αποτελεί ή μπορεί να αποτελέσει στόχο. Επισήμανε επίσης ότι η συνεργασία με ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς συνεχίζεται και ενισχύεται, ενώ έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης και ετοιμότητας.

Σε παρόμοιο τόνο και ο Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος, ο οποίος με κάθε ευκαιρία ξεκαθαρίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν αποτελεί μέρος καμίας σύγκρουσης και παραμένει ένας πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή. Όλες αυτές τις μέρες τόσο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης όσο και ο Κ. Κόμπος πραγματοποιούν επαφές με ομολόγους τους, θέλοντας να βοηθήσουν στην εκτόνωση της έντασης στο μέτρο των δυνατοτήτων της Λευκωσίας.

Μέτρα, καλού κακού

Παρά τις διαβεβαιώσεις, η Λευκωσία προχωρά σε αθόρυβα αλλά ουσιαστικά βήματα προετοιμασίας για το ενδεχόμενο κρίσης.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν αναβαθμίσει το επίπεδο επιτήρησης κρίσιμων υποδομών και έχουν ενισχυθεί οι μηχανισμοί ελέγχου σε στρατιωτικές και πολιτικές εγκαταστάσεις.

Η Μονάδα Αντιμετώπισης Κρίσεων του Υπουργείου Εξωτερικών έχει ενεργοποιηθεί, ενώ έχουν ανανεωθεί τα σχέδια έκτακτης ανάγκης για την προστασία των πολιτών σε περίπτωση κρίσης. Σενάρια εκκένωσης περιοχών και συντονισμού με την Εθνική Φρουρά και την Πολιτική Άμυνα βρίσκονται στο τραπέζι, χωρίς προς το παρόν να θεωρείται πιθανή η εφαρμογή τους.

Η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, σε συνεργασία με τη Eurocontrol, έχει εκπονήσει εναλλακτικά σχέδια για τη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας σε περίπτωση που απαιτηθούν τροποποιήσεις διαδρομών ή κλείσιμο εναέριων διαδρόμων. Το ίδιο ισχύει και για τη διαχείριση των λιμανιών, με την Αρχή Λιμένων να βρίσκεται σε αυξημένη ετοιμότητα.

Παράλληλα έχει ενεργοποιηθεί το Σχέδιο «Εστία» ώστε να διευκολυνθούν πολίτες τρίτων χωρών να εγκαταλείψουν τις εμπόλεμες περιοχές μέσω Κύπρου. Όπως ανέφερε σήμερα ο Κύπριος Υπουργός Άμυνας, στο αεροδρόμιο της Πάφου σταθμεύουν μεταγωγικά αεροσκάφη των ΗΠΑ, για να χρησιμοποιηθούν για μεταφορά πολιτών αν αυτό απαιτηθεί.