Συνέντευξη της Βούλα Ηλιάδου για το μαθητικό περιοδικό ΜΕΘΕΞΙΣ, του ΘΛΑ, 1997

ΒΗ: Κύριε Θεοδωράκη, ευτυχήσατε να μελοποιήσετε εμπνευσμένους στίχους μεγάλων ποιητών. Πόσο επηρέασε εσάς ως άνθρωπο αυτή η συναναστροφή με τις σπουδαίες αυτές προσωπικότητες και πώς πετύχατε να κάνετε την ποίησή τους κτήμα του λαού;

Μίκης Θεοδωράκης: Πρώτη είδηση στα ξένα Μέσα ο θάνατός του

 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Από πολύ μικρός ανακάλυψα την Ποίηση - κυρίως την ελληνική - και την έκανα στάση και τρόπο ζωής. Έτσι ήταν φυσικό να δεθεί άρρηκτα η Μουσική μου με την Ποίηση και να μετουσιωθούν στο Τραγούδι κι από 'κει στο Ορατόριο, στη Συμφωνία και τη Λυρική Τραγωδία (Όπερα).
 
ΒΗ: Ζούμε σε μια εποχή όπου κυριαρχούν τα ''διαπλεκόμενα συμφέροντα'', η καταρράκωση των ηθικών αξιών και η κυριαρχία των ΜΜΕ. Ο κόσμος είναι απογοητευμένος απ' όλους και απ' όλα. Συμμερίζεστε αυτήν την απαισιοδοξία του ή υπάρχει ακόμα κάτι που σας εμπνέει αισιοδοξία για το μέλλον;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Είμαι αισιόδοξος, με τον όρο ότι η Οικογένεια και το Σχολείο, τα δυο φρούρια της Μνήμης, της Παράδοσης και της Ανθρωπιάς θα κρατήσουν γερά ως το τέλος. Και μάλιστα θα περάσουν κάποτε στην αντεπίθεση!..
 
ΒΗ: Το 1990, με την ανάληψη του υπουργείου Επικρατείας της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, κάνατε μια υπερβατική κίνηση ταράζοντας τα λιμνάζοντα νερά της πολιτικής μας ζωής. Πόσο υπερκομματικός μπορεί να γίνει ένας Μίκης Θεοδωράκης - με όλο το πολιτικοποιημένο παρελθόν του - μπροστά στο εθνικό συμφέρον;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Είμαι ικανοποιημένος, γιατί ήδη στην Ελλάδα έχουν κατά πολύ υποχωρήσει τα χθεσινά απαράδεκτα μίση και οι φανατισμοί. Θέλω να πιστεύω πως συνέβαλα με το παράδειγμά μου σ' αυτήν την αλλαγή του κλίματος. Φυσικά θα πρέπει να γίνουν κι άλλα βήματα. Όμως η αρχή έχει γίνει... Όλο και περισσότεροι ανακαλύπτουν ότι εκείνο που μετρά πάνω απ' όλα είναι το συλλογικό, το εθνικό συμφέρον.
 
ΒΗ: Σας βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να πρωτοστατείτε στον αγώνα φιλίας Ελλάδας-Τουρκίας και Ελλάδας-Σκοπίων. Με δεδομένη την κλιμάκωση της κρίσης στις ελληνοτουρκικές και ελληνοσκοπιανές σχέσεις, ποια περιθώρια βλέπετε να υπάρχουν για τη βελτίωση αυτών των σχέσεων και πόσο επείγει μια επίλυση του Σκοπιανού ζητήματος στα πλαίσια της διαβαλκανικής συνεννόησης;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Νομίζω πως οι αντικειμενικές συνθήκες είναι ώριμες, ώστε να βρεθούν οι αναγκαίες δίκαιες για την κάθε χώρα λύσεις. Τα εμπόδια είναι κυρίως υποκειμενικού χαρακτήρα και φυσικά τα συμφέροντα των υπερδυνάμεων και των Μονοπωλίων. Θα περιμένουμε έως ότου βρεθούν οι Μεγάλοι Πολιτικοί άνδρες - από κάθε πλευρά - που με θάρρος θα κόψουν τους Γόρδιους Δεσμούς με το σπαθί!..
 
ΒΗ: Η μουσική σας θυμίζει εγερτήριο σάλπισμα, ξυπνάει αναμνήσεις που δεν πρέπει να ξεχαστούν και στην περίπτωση του κινηματογραφικού Αλέξη Ζορμπά ταυτίζεται με την πολυκύμαντη ζωή, αλλά και τη φιλοσοφία του Έλληνα. Ποια πρόσωπα και γεγονότα κέντρισαν το μουσικό σας ένστικτο, ώστε να γράψετε τη μουσική που συγχρόνως εξέφρασε με άριστο τρόπο την ψυχοσύνθεση του Νεοέλληνα;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Εμείς οι Έλληνες έχουμε πολλούς μύθους για να μας εμπνέουν και να μας οδηγούν. Κοντά στους αρχαίους και τους παλιούς έχουμε και τους σύγχρονους, οι οποίοι εμένα προσωπικά με επηρέασαν περισσότερο, δεδομένου ότι όχι μόνο τους έζησα, αλλά έως ένα βαθμό συνέβαλα στη γέννησή τους. Οι Μύθοι αυτοί χαρακτηρίζονται από τη μεγαλειώδη συλλογική προσπάθεια να υπερβούμε τα όρια του εαυτού μας.ΒΗ: Τα τραγούδια σας είναι αυτά που κυριαρχούν στις σχολικές μας γιορτές. Οι νέοι εξακολουθούν να τα τραγουδούν με πάθος, ενθουσιασμένοι απ' τον επαναστατικό τους τόνο. Σας λέει αυτό κάτι για τα ζητούμενα της νέας γενιάς; Υπάρχει κάποιος συνδετικός κρίκος με τη νεολαία της εποχής που τα πρωτοτραγούδησε;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Χαίρομαι γι' αυτό, αν και θα ήθελα οι νέοι μας να προχωρήσουν βαθύτερα και να καταλάβουν το πραγματικό νόημα των τραγουδιών μου, που επιλέγονται συνήθως για να πλαισιώσουν εορταστικές εκδηλώσεις, ενώ δεν είναι ''εορταστικά'' ούτε ''επετειακά'', καθώς επίσης και να γνωρίσουν όσα δεν έχουν επιλεγεί για τέτοιου είδους εκδηλώσεις.‟
” Φυσικά για τη σημερινή κατάσταση δεν ευθύνονται αυτοί, αλλά το γενικότερο κλίμα όπως εκπέμπεται από τα ΜΜΕ, που όμως δεν μπορεί να κρατήσει επ' άπειρον, δεδομένου ότι η προβολή του ΤΙΠΟΤΑ στο τέλος κουράζει... Η νεολαία που πρωτοτραγούδησε το έργο μου ήταν φυσικό να έχει πολύ στενότερο δεσμό μαζί του, δεδομένου ότι παλεύαμε μαζί για ένα φωτεινότερο αύριο.‟
” Παρ' ό,τι οι εποχές έχουν αλλάξει, πιστεύω ότι και οι σημερινοί νέοι έχουν την ίδια ανάγκη με τους χθεσινούς, δηλαδή να ταυτιστούν με πνευματικά έργα που εκφράζουν το σήμερα και σηματοδοτούν το αύριο.
 
ΒΗ: Ποιο ρόλο μπορεί, κατά τη γνώμη σας, να παίξει η μουσική στην προσπάθεια συμφιλίωσης των λαών;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Τεράστιο!..
 
ΒΗ: Τι συμβουλεύετε τα δικά σας παιδιά, κ. Θεοδωράκη, τι να μην ξεχάσουν ποτέ στη ζωή τους; Ποιες αξίες θεωρείτε ακόμα επιβεβλημένο να διατηρηθούν;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Να ζήσουν αρμονικά με τον εαυτό τους και να γίνουν αντάξιοι της Δωρεάς της Ζωής!..
 
ΒΗ: Γράφετε κάπου στις σημειώσεις σας πως ο ποιητής Νίκος Γκάτσος, σε μια συνάντησή σας στο στέκι του ΦΩΚΑ, σας έδωσε ένα ποίημα που το εμπνεύστηκε από τη γυναίκα σας και την επομένη εσείς το μελοποιήσατε χαρίζοντάς μας την περίφημη ''Μυρτιά''!.. Ποιο ρόλο έπαιξε και παίζει η σύντροφός σας στην προσωπική σας ευτυχία και τη μουσική σας εξέλιξη;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Υπήρξε και παραμένει το σταθερό σημείο της ζωής μου.
 
ΒΗ: Αυτές τις μέρες εκδίδεται ένα τρίτομο έργο σας με ποιήματα, στίχους και τραγούδια που μελοποιήθηκαν και κυκλοφόρησαν. Νομίζετε πως το έργο αυτό ζωής - πέρα απ' την ασύγκριτη μουσική σας προσφορά - καλύπτει κατά μεγάλο μέρος τη συγγραφική σας έκφραση ή θα πρέπει να περιμένουμε και τη συνέχεια;
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Αυτοί οι τρεις τόμοι μαζί με τον ''Πολιτικό Θεοδωράκη'' που κυκλοφόρησε φέτος (1997) και τον ''Μουσικό Θεοδωράκη'' που θα κυκλοφορήσει τον Γενάρη του 1998, θα αποτελέσουν μια πρώτη σύνοψη, ας πούμε, της πνευματικής και πολιτικής δημιουργίας και δράσης μου.‟
”Υπάρχουν φυσικά οι πέντε τόμοι των ''Δρόμων του Αρχάγγελου'' (Αυτοβιογραφία) και θα ακολουθήσει η Μουσική Έκδοση του συνόλου του μουσικού μου έργου: Κύκλοι Τραγουδιών, Λαϊκά Ορατόρια, Συμφωνίες, Όπερες κλπ. Τέλος, με τη δωρεά του Αρχείου μου στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη ''Λίλιαν Βουδούρη'' θα ξεκινήσει η πολύμορφη αξιοποίηση του συνόλου των μουσικών, πολιτικών, φιλολογικών, φιλοσοφικών, ιδεολογικών και άλλων χειρογράφων μου... Κατ' αυτόν τον τρόπο νομίζω ότι βάζω κάποια τάξη στα πράγματά μου...
 
ΒΗ: Τελειώνοντας θα ήθελα να σας ευχαριστήσω, εκ μέρους του περιοδικού του σχολείου μας, και να σας παρακαλέσω να στείλετε ένα μήνυμα στους νέους που ψάχνουν να βρουν το δρόμο τους μέσα από χίλιους δυο κινδύνους και σειρήνες που προσπαθούν να τους δελεάσουν.
 
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: Χρειάζεται σοβαρότητα, υπευθυνότητα, σεμνότητα. Και κάθε φορά η εκτίμηση στον εαυτό μας να συμβαδίζει με την εκτίμηση για τον ''άλλον''... Αυτή η αρμονική σχέση είναι το κλειδί για την αρμονική οικοδόμηση της κοινωνίας μέσα στην οποία υποχρεωτικά ζούμε. Η αλαζονεία και η αδιαφορία οδηγούν στη ζούγκλα. Επάνω σ' αυτό το θεμέλιο πρέπει να ''χτίσουμε'' το κοινό πολιτιστικό μας πρόσωπο, χωρίς το οποίο το πέρασμά μας από τη ζωή δεν έχει κανένα νόημα...