Ποιο είναι το πραγματικά ενδιαφέρον στην όλη υπόθεση; Οχι σε ποιους σβήνουν πρόστιμα, αλλά το πότε και γιατί. Και αυτό επειδή, σε αντίθεση με το παρελθόν, ό,τι αποφασίζει η ΔΕΔ, κατά περίπτωση, ισχύει αυτομάτως και για όλους τους άλλους φορολογούμενους!

Μάλιστα οι αποφάσεις της δεν κρατιούνται μυστικές, αλλά δημοσιοποιούνται στο σύνολό τους με πλήρες νομικό σκεπτικό και αναλυτικά οικονομικά στοιχεία. Αναρτώνται στο Διαδίκτυο ούτως ώστε να έχει πρόσβαση κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης. Κοινοποιούνται στις ΔΟΥ για να εφαρμόζονται με ίδια μέτρα και ίδια σταθμά για όλους τους φορολογούμενους. Και, εντέλει, αφού όλα γίνονται δημόσια, μπορεί οποιοσδήποτε να τις επικαλεστεί -και να κριθούν- στα δικαστήρια!

Πήρε μπροστά...

Η υπηρεσία εσωτερικής επανεξέτασης της Εφορίας για τρία και πλέον χρόνια υπήρχε μόνο στα χαρτιά, αφού υπολειτουργούσε. Επιβλήθηκε με απαίτηση της τρόικας για να εξετάζονται υποχρεωτικά οι διαφορές πολιτών και Εφορίας πριν καταλήξουν στα δικαστήρια όπου λιμνάζουν ήδη χιλιάδες υποθέσεις για 5 ή 10 χρόνια.

Διά νόμου, πρώτα επιλαμβάνεται η ΔΕΔ και μετά μπορεί ο ελεγχόμενος να προσφύγει στα δικαστήρια. Δεν αποτελεί, όμως, όργανο φορολογικής διαιτησίας με σκοπό να τα βρουν κάπου στη μέση ιδιώτες και κράτος για να κλείσει η υπόθεση. Αντί για παζάρια προκειμένου να μην πάνε στα δικαστήρια οι ελεγχόμενοι, η ΔΕΔ εξετάζει από την αρχή κάθε υπόθεση προκειμένου να εξακριβώσει αν έγινε σωστά ο έλεγχος.

Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: 35.000 φορολογικούς ελέγχους διενήργησε το 2016 ολόκληρος ο ελεγκτικός μηχανισμός της Εφορίας και καταλόγισε πρόστιμα για παραβάσεις σε σχεδόν 13.500 επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα. Την ίδια χρονιά στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών έφτασαν 10.000 προσφυγές ελεγχομένων. Από αυτούς, η ΔΕΔ δικαίωσε (μερικώς ή ολικώς) τους 1.400 ή σχεδόν έναν στους έξι. Στα δικαστήρια κατέληξαν λιγότερες από 5.000 υποθέσεις - άρα απαλλάχτηκαν από άλλες τόσες. 

Αποφάσεις-μπούσουλας για την Εφορία 

Πάνω από 4.700 αποφάσεις της ΔΕΔ αναρτήθηκαν ήδη στο Διαδίκτυο. Με άκρως λεπτομερή τεκμηρίωση για τις περισσότερες από αυτές, οι αποφάσεις της συμβάλλουν σε εκδίκαση εξπρές. 

Ετσι, ελέγχονται δημόσια για το κύρος τους. Αν ευνοήσουν κάποιον, ισχύουν και για όλους τους υπόλοιπους φορολογούμενους.

Ολοι μπορούν να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να αντιμετωπίζονται ισότιμα από τον φοροελεγκτικό μηχανισμό, απαλλάσσοντας τα δικαστήρια από μαζικές προσφυγές για θέματα που έχουν ήδη λυθεί από τη νομοθεσία και τη λογιστική πρακτική.

Οι αποφάσεις που εκδίδει, όμως, η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών έχουν και μια άλλη όψη... Σκανδαλίζουν! Προφανώς τους εφοριακούς ελεγκτές των οποίων καταρρίπτονται δημόσια οι αποφάσεις για πρόστιμα και κυρώσεις που επέβαλαν.

Αλλά και λειτουργούς της Θέμιδος ή όσους θεωρούν προνόμιο της Δικαιοσύνης -και όχι της Φορολογικής Διοίκησης- να εκδίδει αποφάσεις που δικαιώνουν τους πολίτες. Και ασφαλώς την κυβέρνηση, η οποία ενοχλείται όταν το Δημόσιο χάνει χρήματα.

Ενίοτε και την κοινή γνώμη, η οποία δυσπιστεί πώς γίνεται και αποφάσεις των κρατικών υπηρεσιών βγαίνουν υπέρ των φορολογουμένων! Ειδικά μετά το 2010, όπου την ευθύνη της απόδειξης της αθωότητάς του την έχει ο ίδιος ο ελεγχόμενος, αντί να πρέπει η Εφορία να αποδείξει την ενοχή του, οι αποφάσεις της ΔΕΔ (μαζί με τη νομολογία που πλέον παράγεται από το Συμβούλιο της Επικρατείας) αποτελούν τον μόνο μπούσουλα που έχουν οι φορολογούμενοι για να μη σέρνονται κατά χιλιάδες σαν υπόδικοι στα δικαστήρια, αλλά και οι ελεγκτές για να αποφεύγουν λάθη.

Η βίβλος των ελεγκτών

Οι αποφάσεις της ΔΕΔ εντυπωσιάζουν για την τεχνική πληρότητα με την οποία περιβάλλονται, φτάνοντας σε εξαντλητική ανάλυση των στοιχείων της υπόθεσης -και όχι απλή καταγραφή νομικών διατάξεων-, καθώς συχνά οι πράξεις επιβολής προστίμων κινούνται στα όρια της νομιμότητας. 

Και μία μόνο απόφαση μπορεί να δίνει λύσεις και απαντήσεις σε δεκάδες θέματα, ώστε να γνωρίζει και κάθε ελεγχόμενος τι ισχύει, τα δικαιώματά του και τους κανόνες ελέγχου. Για παράδειγμα, μία από τις περίπου 5.000 αποφάσεις της ΔΕΔ Αθηνών (αρ. 567/20-1-2017) που αφορά μια υπόθεση και μόνο καλύπτει πάμπολλες άλλες φορολογικές υποθέσεις. 

Με μια πρώτη ματιά, θα παρατηρούσε κανείς ότι μειώνει πρόστιμα που είχαν επιβληθεί σε μια επιχείρηση από το Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (ΚΕΜΕΠ) από 7,5 εκατ. ευρώ που ήταν αρχικά, σε 4,5 εκατ. ευρώ. Το γιατί, όμως, αναλύεται σε 29 ολόκληρες σελίδες στοιχείων και πινάκων, με βάση τις οποίες επιλύονται (άλλοτε ευνοϊκά και άλλοτε όχι για τον φορολογούμενο) πάνω από μια ντουζίνα ζητήματα που ανακύπτουν σε χιλιάδες περιπτώσεις κατά τους ελέγχους καθημερινά. Ενδεικτικά:

1.Εξαιρούνται από τη διενέργεια φορολογικού έλεγχου επιχειρήσεις για τις οποίες έχει εκδοθεί καθαρό φορολογικό πιστοποιητικό από ιδιώτη ελεγκτή, χωρίς επισημάνσεις για φορολογικές παραβάσεις; 

Οχι. Η ΔΕΔ επισημαίνει ότι αυτό ίσχυε έως το 2013 (άρθρο 82 § 5 του ν. 2238/1994) αφού προβλεπόταν ρητώς ότι αν το πιστοποιητικό δεν περιλαμβάνει παρατηρήσεις και διαπιστώσεις παραβάσεων της φορολογικής νομοθεσίας, δεν διενεργείται τακτικός φορολογικός έλεγχος. Ωστόσο στο ισχύον καθεστώς (άρθρο 65Α του ν. 4174/2013) δεν περιελήφθη ανάλογη διάταξη. 

2.Πότε αναγνωρίζονται έξοδα ψυχαγωγίας προσωπικού;

Αναγνωρίζονται για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης δαπάνες ψυχαγωγίας προσωπικού (χοροεσπερίδες, εκδρομές κ.λπ.) εάν στα παραστατικά των εγγραφών αναγράφονταν τα άτομα που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις, προκειμένου ο έλεγχος να διασταυρώσει ότι πράγματι συμμετείχαν σε αυτές εργαζόμενοι της επιχείρησης και με τον τρόπο αυτό να ελεγχθεί η παραγωγικότητα της δαπάνης.

Εν προκειμένω η ΔΕΔ διαπίστωσε ότι η προσφεύγουσα επιχείρηση δεν προσκόμισε στοιχεία των ατόμων που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις (αν δηλαδή πρόκειται γα υπαλλήλους της), καθώς και το είδος της εκδήλωσης (αν δηλαδή επρόκειτο για εκδηλώσεις κοπής πρωτοχρονιάτικης πίτας) και η προσφυγή απορρίφθηκε ως αναπόδεικτη.

3.Πότε εκπίπτουν τα έξοδα για ταξίδια στο εξωτερικό;

Δεν αναγνωρίζονται για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης οι δαπάνες για ταξίδια στο εξωτερικό (όπως ξενοδοχεία, γεύματα, εισιτήρια κ.λπ. που έγιναν από υπαλλήλους της επιχείρησης) και πακέτα τουριστικών γραφείων για χώρες του εξωτερικού, αν από τα παραστατικά που επεδείχθησαν στον έλεγχο δεν αποδεικνύεται ότι έγιναν για τις ανάγκες της επιχείρησης.

Εν προκειμένω όμως, οι ελεγκτές δεν αμφισβήτησαν τον επαγγελματικό σκοπό του ταξιδιού, αλλά τα έκαναν αποδεκτά κατά ποσοστό 88% της συνολικής δαπάνης κάθε φορολογικού στοιχείου, ενώ δεν αναγνωρίστηκε ποσοστό 12%. 

Η ΔΕΔ καταρρίπτει τις αιτιολογίες των ελεγκτών ως ελλιπείς, αόριστες και αναπόδεικτες επειδή δεν αναφέρουν ποιοι είναι οι λόγοι της απόρριψης ποσοστού της δαπάνης (π.χ. εάν η απόρριψη οφείλεται σε τυχόν μη έκδοση των προσηκόντων φορολογικών στοιχείων ή σε μη αναφορά των προσώπων, στα οποία αφορούν οι σχετικές δαπάνες, ή σε μη απόδειξη της σχέσεώς τους με τους σκοπούς της εταιρείας). Η ΔΕΔ στηρίζεται στην εγκύκλιο ΠΟΛ. 1036/2006, με βάση την οποία:

■ Αναγνωρίζονται σαν δαπάνη τα αεροπορικά, σιδηροδρομικά κ.λπ. εισιτήρια, εκτός από δαπάνες μετάβασης τρίτων προσώπων (π.χ. συζύγου, τέκνων) που δεν έχουν σχέση με τη δραστηριότητα της επιχείρησης. 

■ Ως προς τα έξοδα διατροφής, ορίζεται ότι αυτά δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα έξοδα διαμονής στο ξενοδοχείο (ύπνου), χωρίς όμως να τίθεται κανένας περιορισμός ως προς τον χώρο σίτισης του στελέχους. Δηλαδή, αναγνωρίζεται η δαπάνη διατροφής ακόμη και αν πραγματοποιείται σε εστιατόριο εκτός του ξενοδοχείου, αλλά και στην περίπτωση αυτή θα αναγνωρίζεται προς έκπτωση μόνο το ποσό μέχρι του αντίστοιχου ποσού της διαμονής. 

■ Η επιχείρηση πρέπει να προσκομίζει στον έλεγχο τα απαραίτητα στοιχεία ή να αποδεικνύει με κάθε τρόπο την ανωτέρω σχέση (π.χ. πραγματοποίηση συμφωνίας εξαγωγών, συμμετοχή διευθυντού αγορών ή πωλήσεων σε έκθεση κ.λπ.). 

■ Ως αποδεικτικό στοιχείο μετάβασης στο εξωτερικό θεωρείται το εισιτήριο που έχει εκδοθεί στο όνομα του προσώπου. Το ίδιο ισχύει και για τα έξοδα διατροφής, δηλαδή αρκεί η προσκόμιση στοιχείου στο όνομα του προσώπου. Αντίθετα, στο τιμολόγιο του ξενοδοχείου πρέπει να αναγράφονται τα στοιχεία και του προσώπου αλλά και της επιχείρησης για λογαριασμό της οποίας έγινε το ταξίδι.

Επειδή η φορολογική αρχή δεν εξειδίκευσε τις αιτιολογίες απόρριψης της δαπάνης κατά 12%, η ΔΕΔ διέγραψε τη συγκεκριμένη λογιστική διαφορά υπέρ του φορολογουμένου ως πλημμελώς αιτιολογημένη.

Βάσει νόμου «η φορολογική διοίκηση έχει την υποχρέωση να παρέχει σαφή, ειδική και επαρκή αιτιολογία για τη νομική βάση, τα γεγονότα και τις περιστάσεις που θεμελιώνουν την έκδοση πράξεως και τον προσδιορισμό φόρου» και «η αιτιολογία πρέπει να είναι σαφής, ειδική, επαρκής και να προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου». 

4.Τι εστί «Δαπάνες Προβολής» 

Εν προκειμένω, ο έλεγχος απέρριψε ποσά διαφημιστικών δαπανών επειδή, βάσει νόμου, δεν αναγνωρίζεται δαπάνη της διαφημιζόμενης επιχείρησης αν δεν αποδεικνύεται ότι κατεβλήθη και το τέλος διαφήμισης που αναλογεί με τριπλότυπο είσπραξης του οικείου δήμου ή κοινότητας. 

Ωστόσο η προσφεύγουσα επιχείρηση έχει εξηγήσει ότι η δαπάνη αυτή δεν αφορούσε δαπάνη διαφήμισης, όπως θεωρούσαν οι ελεγκτές. Προσκόμισε σύμβαση από όπου προκύπτει ότι πρόκειται για δαπάνες με χρήση sms. Η ΔΕΔ αναγνωρίζει ότι «η χρήση sms (γραπτών μηνυμάτων) αποτελεί πλέον ένα από τα πιο σύγχρονα εργαλεία επικοινωνίας, ενημέρωσης, διαφήμισης και προώθησης πωλήσεων», ενώ και η ίδια η επιχείρηση χαρακτήρισε τις εν λόγω δαπάνες ως «προβολή και διαφήμιση» και όχι απλά διαφήμιση.