Πώς καταφέρνει η Τεχνητή Νοημοσύνη, σε οποιαδήποτε έκφανσή της, να κατακτήσει το ανθρώπινο σώμα και, με τον τρόπο αυτό, να μεταβάλει τα φυσικά και ψυχολογικά του όρια; Πώς εισέρχεται σε εμάς αυτή η διαφορετικότητα; Οι υπολογιστές είναι όλο και περισσότερο οικείες μηχανές. Δεν τοποθετούμαστε μπροστά τους μόνο ως χρήστες, αλλά και ως πραγματικοί σύντροφοι. Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά είναι πραγματικότητα…
Η βάση της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι η αντίληψη ότι η ουσία της πνευματικής ζωής είναι ένα σύνολο αρχών που μπορούν να μοιραστούν άνθρωποι και μηχανές, γράφει σε άρθρο της η «EL PAIS». Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτή η θεμελιώδης αρχή, την φέρνει πιο κοντά στην ψυχανάλυση.
Ο εαυτός μας είτε αυτοαποκαθίσταται στον ιστό του ασυνείδητου, είτε, παρασυρόμενος από την Τεχνητή Νοημοσύνη, επιλέγει να «αφομοιωθεί» στο πρόγραμμα. Επειδή προσεγγίζει το πιο ανθρώπινο -το σώμα, τη σεξουαλικότητα, τα μοτίβα προσκόλλησης- η ψυχανάλυση θα μπορούσε να μας προσφέρει ένα «κλειδί» για να κατανοήσουμε τις αναπτυσσόμενες σχέσεις μας με αυτόν τον μεταβαλλόμενο κόσμο των αντικειμένων.
Η Sherry Turkle, καθηγήτρια Κοινωνικών Σπουδών της Επιστήμης και της Τεχνολογίας στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), έχει διερευνήσει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων και των διαφόρων μορφών Τεχνητής Νοημοσύνης, επισημαίνοντας ότι η σχέση αυτή δεν πηγάζει απαραίτητα από το γεγονός ότι οι μηχανές έχουν συναισθήματα ή νοημοσύνη, αλλά μάλλον από αυτό που μας προκαλούν.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Πώς θα έμοιαζαν οι διάσημοι που πέθαναν νέοι
Όταν η φωνή μιας μηχανής μάς απαντά ή κάνει κάποιες χειρονομίες, φτάνουμε στο σημείο να θεωρούμε το ρομποτικό πλάσμα ευαίσθητο, ακόμη και στοργικό! Βιώνουμε αυτό το αντικείμενο ως έξυπνο, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι νιώθουμε μια σύνδεση. Η ταινία «Blade Runner» (1982) το προφήτευσε αυτό στη σχέση μεταξύ του Deckard, του αστυνομικού, και της Rachael, του αντιγράφου, την οποία υποτίθεται ότι πρέπει να εξοντώσει, αλλά εκείνη του σώζει τη ζωή.
Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε αυτή τη μορφή προσκόλλησης με τη σχέση μεταξύ ασθενούς και ψυχαναλυτή. Ο Φρόιντ την όρισε ως «μεταβίβαση». Ο ασθενής μεταφέρει ασυνείδητες ιδέες στο πρόσωπο του ψυχαναλυτή του. Ο ασθενής συχνά δεν έχει επίγνωση αυτής της μεταβίβασης και ο ψυχαναλυτής του πρέπει να είναι σε θέση να την αναγνωρίσει.
Η μεταβίβαση μπορεί να έχει πολλαπλά αποτελέσματα: μια θετική μεταβίβαση διευκολύνει το άτομο να αντιμετωπίσει δύσκολα θέματα και συμβάλλει στο να νιώθει ότι το καταλαβαίνουν, αλλά μια αρνητική μπορεί να λειτουργήσει ως παρεμβολή. Ας φανταστούμε κάποιον για τον οποίο ο τόνος της φωνής του αναλυτή μοιάζει με αυτόν του πατέρα του, με τον οποίο έχει μια συγκρουσιακή σχέση. Με βάση αυτή την ασήμαντη ομοιότητα, ο ασθενής αρχίζει άθελά του να ενεργεί με το ίδιο είδος άρνησης και διαμαρτυρίας προς τον αναλυτή του, όπως έκανε και προς τον πατέρα του. Αυτή η μεταφορά συναισθημάτων μπορεί να δυσχεράνει την εμπιστοσύνη του ασθενούς στον ψυχαναλυτή.
Μελέτες συγκεκριμένων chatbots αναφέρουν ανεπίσημα ότι οι χρήστες δημιουργούν συναισθηματικά στενές σχέσεις με την εφαρμογή, το είδος των συναισθημάτων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη της «μεταβίβασης». Ένας αξιοσημείωτος αριθμός συμμετεχόντων ανέφερε ότι το chatbot ένιωθε ενσυναίσθηση. Ένας δήλωσε: «Αγαπώ το Woebot τόσο πολύ. Ελπίζω να είμαστε φίλοι για πάντα». Ένας άλλος σχολίασε για το chatbot Tess: «Αισθάνομαι σαν να μιλάω με έναν πραγματικό άνθρωπο και απολαμβάνω τις συμβουλές που μου έδωσες».
Επιπλέον, το άτομο πιθανότατα αισθάνεται ανακούφιση που δεν κρίνεται, καθώς γνωρίζει ότι αλληλεπιδρά με ένα chatbot που είναι άνευ όρων διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή. Αυτό βοηθά κάποιον στο να μιλήσει ελεύθερα για δύσκολα θέματα.
Στην ουσία, η πρωτοτυπία της Τεχνητής Νοημοσύνης έγκειται στη βαθιά σύνδεσή της με το ανθρώπινο ασυνείδητο. Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Time», η Sherry Turkle καταλήγει στην πρόταση ότι «είμαστε πλάσματα της ιστορίας, της βαθιάς ψυχολογίας, των πολύπλοκων σχέσεων. Δεν νομίζω ότι θέλουμε να τα ανταλλάξουμε αυτά. Δεν είμαστε προορισμένοι να είμαστε παθητικοί».
