Η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμούς τόσο υψηλούς που κανείς δεν περιμένει, καθώς η σημερινή κυβέρνηση δείχνει προσηλωμένη στην εφαρμογή φιλικών προς την επιχειρηματικότητα πολιτικών και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Αυτό δηλώνει στον «Φ» ο διάσημος επενδυτής Πρεμ Γουάτσα, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι ρυθμοί της τάξης του 3% και 4% είναι χαμηλοί για τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας.
Ο ισχυρός άνδρας της Fairfax πλέκει το εγκώμιο του Κυριάκου Μητσοτάκη και των υπουργών του, ενώ χαρακτηρίζει τα διοικητικά στελέχη των ελληνικών εταιρειών στις οποίες έχει επενδύσει ο καναδικός κολοσσός ως «από τα καλύτερα στον κόσμο». Όσο για τη φρενίτιδα στις αγορές ομολόγων, ο κ. Γουάτσα προβλέπει ότι οι αποδόσεις των ελληνικών τίτλων θα συγκλίνουν με της υπόλοιπης ευρωζώνης όταν οι επενδυτές καταλάβουν ότι η χώρα διαθέτει την πιο φιλική προς την επιχειρηματικότητα κυβέρνηση στην Ευρώπη.
Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μαριόλη
– Στην προηγούμενη συνέντευξή σας στο «Liberal», το 2016, δηλώνατε αισιόδοξος για την Ελλάδα -σε μία δύσκολη περίοδο- αλλά αισθάνομαι από τις πρόσφατες δηλώσεις σας ότι σήμερα είστε πιο σίγουρος ότι η ελληνική οικονομία θα ανακάμψει και οι επενδύσεις σας στη χώρα θα αποδώσουν. Ισχύει κάτι τέτοιο;
Συμφωνώ, έτσι είναι. Πιστεύω ότι η σημερινή κυβέρνηση είναι προσηλωμένη στην εφαρμογή φιλικών προς την επιχειρηματικότητα πολιτικών και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η Ελλάδα έχει ανάγκη τις ξένες επενδύσεις. Ξέρετε, τις ξένες επενδύσεις μπορεί κανείς να τις προσελκύσει από ολόκληρο τον κόσμο. Εκτιμώ, λοιπόν, ότι η σημερινή κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, γνωρίζουν πώς να το κάνουν και πιστεύω ότι θα τα καταφέρουν.
– Πόσο αποτελεσματική πιστεύετε ότι θα αποδειχθεί η κυβέρνηση, κρίνοντας από αυτά που έχετε δει μέχρι στιγμής;
Πρέπει να πω ότι και η προηγούμενη κυβέρνηση είχε να ακολουθήσει έναν δύσκολο δρόμο, όμως τα πήγαν καλά και έδωσαν τη σκυτάλη στη νέα κυβέρνηση ώστε να ξεκινήσει από μία καλή βάση. Πιστεύω, όμως, ότι η σημερινή κυβέρνηση θα τα πάει περίφημα. Σκεφθείτε ότι η Ελλάδα θα διαθέτει την πιο φιλική προς τις επιχειρήσεις κυβέρνηση στην Ευρώπη. Η κυβέρνηση έχει την απαραίτητη πλειοψηφία, έχει την ικανότητα να προσελκύσει επενδύσεις εφαρμόζοντας φιλικές προς την επιχειρηματικότητα πολιτικές και ταυτόχρονα έχει την ευκαιρία να δείξει στους Έλληνες πολίτες τι μπορεί να κάνει μία φιλική προς τις επιχειρήσεις κυβέρνηση, όπως για παράδειγμα να μειώσει σημαντικά την ανεργία. Η ελληνική οικονομία μπορεί να αναπτυχθεί πολύ περισσότερο απ’ ό,τι εσείς κι εγώ μπορούμε να φανταστούμε αυτή τη στιγμή.
– Άρα, πιστεύετε ότι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος για ανάπτυξη 3% ή 4%;
Και όμως, είναι χαμηλοί αυτοί οι ρυθμοί. Πρέπει να δείτε τι συνέβη στην Ιρλανδία. Το 2011-2012 όλοι προέβλεπαν (το ΔΝΤ, η ιρλανδική κυβέρνηση κ.λπ.) ότι μετά την πτώση του ΑΕΠ κατά 14%, η ανάπτυξη θα διαμορφωνόταν μεταξύ 1%-2% τα επόμενα τρία χρόνια. Η πραγματική ανάπτυξη για τα χρόνια αυτά ήταν τελικά 7%, 5% και 4%. Στην Ελλάδα, το ΑΕΠ έχει υποχωρήσει κατά περίπου 25%. Ως επακόλουθο, οι πωλήσεις αυτοκινήτων μειώθηκαν κατά σχεδόν 95% και παρά το γεγονός ότι έχουν ανακάμψει ελαφρώς παραμένουν μειωμένες κατά 80% σε σύγκριση με πριν από την κρίση. Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί και στην αγορά ακινήτων. Αυτό σημαίνει ότι οι κεφαλαιακές επενδύσεις στην ουσία είναι ανύπαρκτες στη χώρα, αλλά θα δούμε στην πορεία ότι θα ανακάμψουν. Δεν μπορώ, λοιπόν, να πω με βεβαιότητα πόσο θα ενισχυθεί ο ρυθμός ανάπτυξης, αυτό όμως που μπορώ να πω είναι ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα μας εκπλήξει.
– Είστε ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στην Ελλάδα. Πιστεύετε ότι οι επενδυτές θέλουν να δοθούν συγκεκριμένα κίνητρα;
Ασφαλώς και πρέπει να δοθούν κίνητρα. Κίνητρα για την ανάπτυξη ακινήτων, κίνητρα που αφορούν φορολογικές ελαφρύνσεις κ.ά. Για να εγκατασταθεί μια επιχείρηση στην Ελλάδα πρέπει να περάσει από πολλές εγκρίσεις, να αντιμετωπίσει γραφειοκρατία κ.λπ. Θα πρέπει να περιοριστούν όλα αυτά τα προβλήματα και να εφαρμοστούν πιο φιλικές προς την επιχειρηματικότητα πολιτικές, ώστε οι επιχειρήσεις να μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα και να ξεκινήσουν άμεσα τη δραστηριότητά τους. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να μπορούν να αγοράσουν γρήγορα γη και να την αναπτύξουν, να γίνουν ξενοδοχεία κ.λπ. Ξέρετε, η Grivalia διαθέτει στο χαρτοφυλάκιό της την ανάπτυξη ενός ξενοδοχείου, τα Αστέρια Γλυφάδας, ένα έργο που με την ολοκλήρωσή του θα δημιουργήσει 1.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας. Επομένως βασική προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η γρήγορη υλοποίηση. Τέτοια project είναι που θα οδηγήσουν σε αύξηση της απασχόλησης.
– Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση θα εφαρμόσει μέτρα που θα προωθούν την οικονομική ελευθερία;
Ναι, πιστεύω ότι θα το κάνουν και γρήγορα μάλιστα. Πρόκειται για στελέχη που βλέπουν πολύ σοβαρά την αποστολή τους, που θέλουν να βελτιώσουν την οικονομία, γνωρίζουν πώς να το κάνουν και θα το κάνουν. Έχετε έναν πολύ μορφωμένο πρωθυπουργό που διαθέτει ένα πολύ καλό υπουργικό συμβούλιο, οπότε δεν υπάρχει λόγος να μην τα καταφέρουν. Πρέπει να πω ότι είχα μια πολύ καλή συνάντηση μαζί τους και πιστεύω ότι θα τα πάνε περίφημα. Σκοπεύω επίσης να φέρω εγώ ο ίδιος επενδυτές στην Ελλάδα να γνωρίσουν τον πρωθυπουργό, τους υπουργούς, τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Η Ελλάδα διαθέτει εντυπωσιακό ανθρώπινο δυναμικό. Βλέπω ότι τα πράγματα αλλάζουν στη χώρα και θα είμαι πολύ χαρούμενος να συμβάλλω ώστε να επιταχυνθεί η ανάκαμψη, διότι γνωρίζω καλά ότι ο ελληνικός λαός έχει υποφέρει.
– Ποιες είναι οι προοπτικές των επενδύσεών σας στην Ελλάδα;
Οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας είναι πολύ καλές. Επομένως είναι πολύ καλές και οι προοπτικές για τις επενδύσεις μας. Από την εμπειρία μου στην Eurobank, στην Grivalia και στην Eurolife μπορώ να πω ότι η χώρα έχει από τα καλύτερα στελέχη στον κόσμο και τις καλύτερες διοικητικές ομάδες. Στην Eurobank, για παράδειγμα, εφαρμόζεται μία λύση καθαρά ιδιωτικού χαρακτήρα για τα NPLs, μία ιδέα που υλοποιούν οι Φωκίων Καραβίας και Γιώργος Χρυσικός. Πιστεύω ότι η Eurobank διαθέτει την καλύτερη διοικητική ομάδα στην Ελλάδα και το πρόβλημα των κόκκινων δανείων επιλύεται. Εξαιρετικές ήταν και οι επιλογές ακινήτων του Γιώργου Χρυσικού που συνέθεσαν το χαρτοφυλάκιο της Grivalia, το οποίο πλέον απορροφάται από την τράπεζα. Όμως και η Eurolife τα πηγαίνει εκπληκτικά υπό τη διοίκηση του Αλέξανδρου Σαρρηγεωργίου. Όσο αναπτύσσεται η οικονομία τόσο θα αυξάνονται οι επενδυτικές δυνατότητες στην Ελλάδα.
– Αυτό σημαίνει ότι θα συνεχίσετε να επενδύετε στην Ελλάδα;
Βέβαια και αυτό γιατί έχω βρει εξαιρετικούς ανθρώπους στην Ελλάδα. Για παράδειγμα ο Φ. Καραβίας θα μπορούσε να διοικήσει οποιαδήποτε τράπεζα στον κόσμο. Διαθέτει εμπειρία άνω των 20 ετών και εξαιρετική μόρφωση. Το ίδιο ισχύει για τον Γ. Χρυσικό και τον Αλ. Σαρρηγεωργίου. Η Ελλάδα έχει πολύ καλές διοικητικές ομάδες, αυτό που της λείπει είναι φιλικές προς την επιχειρηματικότητα πολιτικές. Είμαι όμως ενθουσιασμένος με τις προοπτικές των επενδύσεών μας. Στην Eurobank, για παράδειγμα, στην οποία έχουμε επενδύσει εδώ και αρκετά χρόνια είμαι σίγουρος ότι σύντομα η επένδυσή μας θα αποδώσει καρπούς και σε βάθος χρόνου θα αποτελέσει μία από τις καλύτερες επενδύσεις μας σε ολόκληρο τον κόσμο. Είμαστε μακροπρόθεσμοι επενδυτές και μας αρέσει να χτίζουμε σχέσεις. Έχω γνωρίσει πολύ κόσμο στην Ελλάδα και οφείλω να πω ότι έχω πολύ θετική άποψη για τον προηγούμενο υπουργό Οικονομικών. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος εργαζόταν αθόρυβα και αποτελεσματικά και έκανε εξαιρετική δουλειά σε μια δύσκολη συγκυρία.
– Υπάρχει έντονη φημολογία για τις επόμενες κινήσεις της Fairfax στην Ελλάδα. Είναι η Εθνική Ασφαλιστική ένας από τους στόχους;
Η Εθνική Ασφαλιστική είναι μία καλή περίπτωση, αλλά είναι ένα ζήτημα που θα αξιολογήσει ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου όταν θα ξεκινήσει και επίσημα η διαδικασία πώλησης. Επειδή όμως φημολογείται ότι ενδιαφερόμαστε και για την Εθνική Τράπεζα θα ήθελα να διευκρινίσω ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Διαθέτουμε μία πάρα πολύ καλή τράπεζα, η οποία πλέον έχει θέσει υπό έλεγχο το θέμα των NPLs και είναι έτοιμη να επεκταθεί χρηματοδοτώντας την πραγματική οικονομία, συνεπώς είμαι ενθουσιασμένος με τις προοπτικές που ανοίγονται.
– Πώς βλέπετε την πτώση της απόδοσης του 10ετούς ομολόγου κάτω από το 2% για πρώτη φορά στην Ιστορία;
Πρόκειται για μία πάρα πολύ θετική εξέλιξη, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάποια στιγμή στο παρελθόν η απόδοση έφτασε έως το 35%. Όμως με δεδομένο ότι οι αποδόσεις της Ισπανίας και της Πορτογαλίας είναι στο 0,3% και 0,5% υπάρχουν πολλά περιθώρια για περαιτέρω αποκλιμάκωση.
– Πιστεύετε ότι είναι εφικτό να επιτευχθεί σύγκλιση με το κόστος δανεισμού των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης;
Ναι, εκτιμώ ότι θα επιτευχθεί σύγκλιση, γιατί δεν βλέπω κανέναν λόγο να παραμείνουν τόσο υψηλά τα επιτόκια της Ελλάδας. Όταν οι επενδυτές καταλάβουν ότι η Ελλάδα είναι αναπόσπαστο μέλος της Ευρώπης και για τα επόμενα τέσσερα χρόνια δεν υπάρχει απολύτως κανένας κίνδυνος διότι διαθέτει αυτοδύναμη και φιλική προς την επιχειρηματικότητα κυβέρνηση και όταν τα λόγια γίνουν πράξεις, θα κλείσει η ψαλίδα με την Ευρώπη. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην φτάσουν, οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων θα συγκλίνουν στα επίπεδα των υπόλοιπων χωρών-μελών.
– Το ΔΝΤ υποβάθμισε τις προβλέψεις για την παγκόσμια ανάπτυξη στο 3,2% για το 2019, επικαλούμενο διάφορους κινδύνους, όπως τις εμπορικές εντάσεις και το άτακτο Brexit. Είστε αισιόδοξος;
Βραχυπρόθεσμα ενδεχομένως να υπάρξουν κάποιες αναταράξεις, επειδή δεν γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθεί το θέμα του Brexit. Όμως σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα πιστεύω ότι το «διαζύγιο» θα κάνει καλό τόσο στη Μ. Βρετανία όσο και στην Ε.Ε. Διότι από τη στιγμή που αποφάσισαν να φύγουν, το καλύτερο που μπορεί να γίνει είναι να κλείσει το θέμα και να εξαλειφθεί η αβεβαιότητα. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η ευρωπαϊκή οικονομία θα πάει καλά, όπως και η Μ. Βρετανία γιατί η έξοδος είναι αυτό που επιθυμεί. Το πρόβλημα είναι όταν τα πράγματα δεν ξεκαθαρίζουν και κυριαρχεί αβεβαιότητα.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Δευτέρας 29 Ιουλίου
