Οι τροφικές δηλητηριάσεις είναι πολύ συνηθισμένες, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, επειδή η ζέστη και η υγρασία ευνοούν την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών και μυκήτων. Στις ΗΠΑ, λ.χ., όπου τηρούνται λεπτομερή μητρώα υγείας, καταγράφονται ετησίως 10 εκατομμύρια κρούσματα τροφικών δηλητηριάσεων – με το ένα πέμπτο από αυτές να οφείλονται σε φαγητό που μαγείρεψαν και κατανάλωσαν οι ασθενείς στο σπίτι, σύμφωνα με στοιχεία από το Κέντρο Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC) της χώρας.

To ερώτημα λοιπόν είναι σε ποια σημεία της κουζίνας είναι πιθανότερο να κρύβονται επικίνδυνα μικρόβια όπως το κολοβακτηρίδιο και η σαλμονέλα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση;

Αμερικανοί ερευνητές πήραν δεκάδες δείγματα από τις κουζίνες 20 σπιτιών του Ντιτρόιτ και του Ανν Άρμπορ, στο Μίσιγκαν, ρωτώντας τους ενοίκους τους να τους πουν ποια επιφάνεια μέσα στην κουζίνα τους πίστευαν ότι είναι αυτή που μαζεύει τα περισσότερα μικρόβια και ότι θα έπρεπε να την καθαρίζουν τακτικά.

Οι εθελοντές δήλωσαν πως τα κουμπιά του φούρνου μικροκυμάτων πρέπει να είναι τα πιο βρώμικα απ’ όλα. Έκαναν λάθος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι πολύ μεγαλύτερο μικροβιακό φορτίο είχαν οι έξοδοι για νερό και για παγάκια των ψυγείων, τα λάστιχα στις βάσεις των μπλέντερ που εμποδίζουν την διαρροή του περιεχομένου που αναδεύεται, τα συρτάρια για κρέας και φρούτα/λαχανικά των ψυγείων.

Ειδικότερα, οι έξοδοι νερού και πάγου στα ψυγεία σε αρκετές περιπτώσεις είχαν μούχλα, που αναπτύχθηκε εξαιτίας των μονίμως υγρών συνθηκών. Τα συρτάρια φρούτων/λαχανικών των ψυγείων διαπιστώθηκε ότι ήταν μολυσμένα με σαλμονέλα και λιστέρια, ενώ τα λάστιχα των μπλέντερ συχνά είχαν μούχλα, σαλμονέλα και e.coli.

Υψηλό μικροβιακό φορτίο είχαν επίσης οι θήκες για τα μαχαίρια, τα ανοιχτήρια για κονσέρβες και οι σπάτουλες από εύκαμπτα υλικά.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι πολλοί απ’ όσους προσπαθούν να έχουν καθαρή την κουζίνα τους, παραβλέπουν μερικές από τις πιο προβληματικές περιοχές, είπε στην εφημερίδα «New York Times» η κυρία Λίσα Γιάκας, μικροβιολόγος στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό NSF International, για λογαριασμό του οποίου έγινε η έρευνα. Όπως εξήγησε, οι καταναλωτές σπανίως πλένουν τα λάστιχα στις συσκευές της κουζίνας – πλένουν λ.χ. το δοχείο του μπλέντερ ή το καπάκι της χύτρας ταχύτητας δίχως να αφαιρέσουν το λάστιχο για να το πλύνουν ξεχωριστά. Πολλοί απλώς ξεβγάζουν τις σπάτουλες ή, αν αποτελούνται από δύο τμήματα, δεν τα αποχωρίζουν ώστε να πλυθούν καλά και τα δύο, ενώ οι περισσότεροι σπανίως θα σκεφτούν πως θέλει προσεκτικό καθάρισμα η έξοδος του νερού και του πάγου στο ψυγείο.

Κατ’ αντίστοιχο τρόπο, οι περισσότεροι δεν πλένουν μία φορά την εβδομάδα τα συρτάρια ή τα δοχεία του ψυγείου και της κατάψυξης, ούτε σαπουνίζουν τα ανοιχτήρια χειρός – στην καλύτερη περίπτωση απλώς τα ξεβγάζουν, ενώ τα ηλεκτρικά ανοιχτήρια δεν τα περνούν καν με ένα βρεγμένο πανί.

Δεν είναι η πρώτη φορά που επιστήμονες διαπιστώνουν ότι οι κουζίνες μας είναι βασίλεια μικροβίων. Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει ότι το σφουγγαράκι της κουζίνας περιέχει περισσότερα μικρόβια απ’ όσα η λεκάνη της τουαλέτας.

Τροφική δηλητηρίαση
Στόχος της όλης έρευνας δεν είναι να τρομάξει ο κόσμος, αλλά να εστιάσει την προσοχή του σε μερικές επιφάνειες της κουζίνας οι οποίες μπορεί να αποτελέσουν εστία τροφικής δηλητηρίασης. Περισσότερα από τα μισά οικιακά κρούσματα τροφικών δηλητηριάσεων οφείλονται στην κατανάλωση μολυσμένων λαχανικών και άλλων φυτικών τροφίμων. Επιπλέον, από τους ασθενείς που τελικά έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της δηλητηρίασης, ο ένας στους τρεις είχε καταναλώσει μολυσμένα πουλερικά.

Οι περισσότεροι υγιείς ενήλικες μπορούν να αντέξουν μια τροφική δηλητηρίαση, αλλά οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά, οι έγκυοι και όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή γενικότερα οργανισμό, έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν επικίνδυνες επιπλοκές.

Τι να κάνετε; «Όταν αγοράζουμε μία συσκευή ή σκεύος για την κουζίνα, πρέπει να διαβάζουμε προσεκτικά τις οδηγίες χρήσεως και να ακολουθούμε κατά γράμμα ό,τι συνιστούν για τον τρόπο καθαρισμού», τόνισε η κυρία Γιάκας. «Ακόμα, όμως, κι αν δεν γράφει κάθε πότε και πως πρέπει να πλένουμε το σκεύος ή την συσκευή με σαπούνι και νερό, πρέπει να έχουμε κατά νου πως κάθε τμήμα της μπορεί να λερωθεί με φαγητό ή/και να δημιουργήσει τις συνθήκες για ανάπτυξη βακτηρίων και μυκήτων».

Και συνέχισε: «Αν και όλοι αναμένουν πως θα είναι βρώμικο το συρτάρι για κρέας στο ψυγείο, οι περισσότεροι δεν σκέφτονται καν πως μπορεί να είναι μολυσμένο το συρτάρι για τα φρούτα και τα λαχανικά. Ούτε τους περνάει από το μυαλό πως από ένα σημείο και μετά, είναι πιθανό μαζί με το νερό ή τα παγάκια τους από το ψυγείο, να πίνουν και μύκητες. Και αυτό ισχύει και για τα μπουκάλια του νερού που βάζουμε στο ψυγείο και τα οποία θέλουν συχνό πλύσιμο».

Εξίσου μολυσμένα είναι και τα ξύλα κοπής τροφίμων, σύμφωνα με το Συμβούλιο Υγιεινής της Βρετανίας, το οποίο συνιστά να αλλάζουμε σφουγγαράκι στην κουζίνα μία φορά τον μήνα και τα ξύλα κάθε 3 χρόνια. Απαραίτητο είναι ακόμα να έχουμε άλλο ξύλο κοπής για τα κρέατα, άλλο για τα λαχανικά και άλλο για το ψωμί.