Απαντώντας στις ερωτήσεις της ανταποκρίτριας της εφημερίδας «Ιζβέστια» ο Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας των Ιεροσολύμων αναφέρθηκε ειδικότερα στις απειλές για τη χριστιανική παρουσία στους Αγίους Τόπους, τη δική του θεώρηση σχετικά με το πώς να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα στις διορθόδοξες σχέσεις, τη στάση του έναντι του εμβολιασμού και τις προσκυνηματικές εκδρομές την περίοδο της πανδημίας.

– Πρόσφατα υπενθυμίσατε σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο τις επικίνδυνες οργανώσεις, που θέλουν να εκδιώξουν τους χριστιανούς από την Ιερουσαλήμ και τους Αγίους Τόπους γενικότερα. Πόσο ανησυχητική είναι η κατάσταση ως προς την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος;  Είναι δυνατό να βρεθεί ένας συμβιβασμός που θα ικανοποιήσει όλες τις πλευρές;

– Σήμερα αντιμετωπίζουμε μια σαφή και ενεργό απειλή. Οι απανταχού χριστιανοί οφείλουν να ανησυχούν για τους αδελφούς και τις αδελφές τους στους Αγίους Τόπους. Η απειλή της εκδιώξεώς μας είναι πραγματική. Επί δεκαετίες όλοι έχουμε δυστυχώς υπερβολικά συνηθίσει τις ισραηλινές εξτρεμιστικές ομάδες, που με φαύλες μεθόδους αρπάζουν τις ιδιοκτησίες από τις χριστιανικές οικογένειες και τα εκκλησιαστικά ιδρύματα. Τώρα η επιδρομή τους απειλεί να επεκταθεί περαιτέρω.

Εάν αυτές οι εξτρεμιστικές ομάδες καταλάβουν στρατηγικές ιδιοκτησίες στη διαδρομή της πορείας των χριστιανών προσκυνητών μέσω της Πύλης της Γιάφας, ακόμη περισσότεροι χριστιανοί θα εγκαταλείψουν την Ιερουσαλήμ και εκατομμύρια προσκυνητές από όλο τον κόσμο θα υποστούν την απίστευτη ακύρωση ενός πνευματικού τους ταξιδιού ζωής. Επιπλέον, η απώλεια της χριστιανικής κοινότητας, μιας κοινότητας που προσφέρει εκπαίδευση, ιατρική φροντίδα, ανθρωπιστική υποστήριξη σε ανθρώπους όλων των δογμάτων στην περιοχή, θα επηρεάσει καταστροφικά την πλέον ευάλωτη μερίδα του πληθυσμού και θα επισκιάσει τραγικά την πόλη της Ιερουσαλήμ ως θρησκευτική πρωτεύουσα του κόσμου.

Παρά ταύτα, οι χριστιανοί παντού είναι μέρος της κοινότητας της Αναστάσεως. Όσοι από εμάς επιτελούμε λατρεία στον τόπο του θανάτου και της Αναστάσεως του Χριστού είμαστε μάρτυρες αυτής της βέβαιης και συγκεκριμένης ελπίδας. Σε αυτό το πνεύμα ζητούμε να εργασθούμε με τους γείτονές μας για να βρούμε τη λύση, που θα προστατεύσει το πολυθρησκειακό και πολυπολιτισμικό ψηφιδωτό της Αγίας Πόλεως.

– Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία προειδοποιεί συχνά για το απαράδεκτο των εκδηλώσεων εξτρεμισμού και φανατισμού στις διαθρησκειακές σχέσεις. Πράγματι εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή σύγκρουσης και, κατά τη γνώμη Σας,  με τι αυτό συνδέεται;

– Δυστυχώς, με κάθε χρόνο που περνά, βλέπουμε την αύξηση του αριθμού ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι υποφέρουν λόγω των θρησκευτικών πεποιθήσεών τους. Περισσότεροι από το 80% των διωκόμενων ανά την υφήλιο είναι χριστιανοί. Σε αντίθεση με αυτά, η Ιερουσαλήμ αποτελεί μαρτυρία της δυνατότητας της θρησκευτικής αρμονίας. Επί αιώνες συνυπήρξαμε δίπλα στους ιουδαίους και μουσουλμάνους γείτονές μας. Η παρουσία μας στην Παλαιά Πόλη δεν αμφισβητείται ούτε από την πολιτεία, ούτε από τους θρησκευτικούς θεσμούς, ούτε από την συντριπτική πλειονότητα των πολιτών, οι οποίοι ζουν από κοινού καλά και ειρηνικά.

Ωστόσο το μέλλον μας απειλείται από μικρές ομάδες καλώς χρηματοδοτημένων Ισραηλινών εξτρεμιστών, οι οποίοι διεξάγουν εξαντλητικό πόλεμο εναντίον μιας απροστάτευτης κοινότητας, που ζητά μόνον να αγαπά και να υπηρετεί τους γείτονές της. Κατά το παρόν, αποτελούμε λιγότερο από το 1% του γενικού πληθυσμού και ο αριθμός μας συρρικνώνεται ακόμη περισσότερο. Ο κόσμος πρέπει να ενεργήσει προτού είναι πολύ αργά.  

– Το 2019 συναντηθήκατε με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαδίμηρο Πούτιν. Πρώτα απ’ όλα, ο πρόεδρος μίλησε για την υπεράσπιση των συμφερόντων των χριστιανών, οι οποίοι βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη κατάσταση λόγω των γεγονότων στη Μέση Ανατολή. Στη συνέχεια, ο Ρώσος ηγέτης επεσήμανε ότι είναι σημαντικό να οικοδομηθούν στενές σχέσεις με τις μουσουλμανικές ομολογίες. Τι μπορείτε να πείτε για τη συνεργασία με εκπροσώπους του Ισλάμ προς αυτή την κατεύθυνση;

– Είναι ορθό να αποδίδετε τα δέοντα στον πρόεδρο Πούτιν για τις προσπάθειές του να υποστηρίξει τη χριστιανική κοινότητα σε όλο τον κόσμο. Είμαστε βαθιά ενθαρρυμένοι και ευγνώμονες για την υποστήριξή του. Έχετε επίσης δίκιο που αναφερθήκατε στην ανάγκη στενότερων σχέσεων μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων. Από την πλευρά μας, οι χριστιανοί καλούμαστε από τον Ιησού Χριστό να απλώσουμε χείρα βοήθειας σε όλους και να αγαπούμε τους πλησίον ως σεαυτόν.

Στην Ιερουσαλήμ οι εκκλησίες εδώ και πλέον της μίας χιλιετίας διατηρούν καλές σχέσεις με τους μουσουλμάνους αδελφούς και αδελφές μας. Έχω τακτικές συναντήσεις με μουσουλμάνους ηγέτες της Αγίας Γης και από όλο τον κόσμο. Είμαι ιδιαιτέρως ευγνώμων για τη φιλία μου με την Αυτού Μεγαλειότητα τον βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλα, ο οποίος ως φύλακας των χριστιανικών και μουσουλμανικών ιερών προσκυνημάτων στους Αγίους Τόπους είναι ακούραστος στις προσπάθειές του να προστατεύσει τους χριστιανούς εδώ και σε όλη τη Μέση Ανατολή. Χωρίς να θέλω να είμαι αλαζονικός, πιστεύω ότι μπορούμε να διδάξουμε στον κόσμο πώς να αναπτύσσει πιο εμπλουτισμένες σχέσεις μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών.

– Η εποχή του κορονοϊού διχοτόμησε την κοινωνία ως προς το ζήτημα του εμβολιασμού. Από την άποψη της Εκκλησίας πώς αξιολογείτε τις ενέργειες των αντιπάλων του εμβολιασμού, οι οποίοι διαμόρφωσαν ένα κίνημα οπαδών και διεξάγουν επίμονα μια μαζική προπαγάνδα εναντίον του;   

– Κατά πρώτον, η δουλειά μου είναι να αγαπώ τους ανθρώπους και όχι να τους κρίνω. Δεύτερον, δεδομένων των τελευταίων σας ερωτήσεων, είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπίζουμε σοβαρά την προσωπική ελευθερία των ανθρώπων. Τρίτον, εγώ, όπως και πολλοί άλλοι χριστιανοί ηγέτες ανά τον κόσμο, με χαρά εμβολιάσθηκα κατά του κορονοϊού. Το εμβόλιο είναι μια απάντηση στις προσευχές μας και ευχαριστώ τον Θεό γι’ αυτή τη σωτήρια της ζωής τεχνολογία. Προστατεύει τους ανθρώπους από τον θάνατο ή από το να αρρωστήσουν σοβαρά και μειώνει τις πιθανότητες να μολύνουμε άλλους. Εν ολίγοις το εμβόλιο είναι ένας πολύ πρακτικός τρόπος να επιδείξουμε αγάπη για τον πλησίον μας.

– Τρία χρόνια πριν προτείνατε να διεξαχθεί συνάντηση των επικεφαλής των Ορθοδόξων Εκκλησιών με θέμα την υπερκέραση του σχίσματος, που δημιουργήθηκε εξαιτίας της υπογραφής του τόμου αυτοκεφαλίας για την Ουκρανία. Είναι ακόμη δυνατός αυτός ο τρόπος επίλυσης του προβλήματος; Πώς εκτιμάτε τον βαθμό του χάσματος τώρα; Προσπαθείτε να συμβάλετε στη συμφιλίωση των αντίπαλων πλευρών;

– Υπάρχον ελάχιστα ζητήματα που είναι τόσο σημαντικά όσο η ενότητα της Εκκλησίας. Λίγες ώρες πριν τη σύλληψή του εδώ στην Ιερουσαλήμ, στον Κήπο της Γεθσημανής, ο Ιησούς Χριστός προσευχήθηκε. Εκείνες τις πολύτιμες στιγμές προσευχήθηκε για τους μαθητές Του, την Εκκλησία και όλους όσοι θα Τον ακολουθούσαν. Πρώτον και κύριον προσευχήθηκε ώστε να είναι ενωμένοι.

Το 2019 αξιώθηκα να λάβω το βραβείο «Πατριάρχης Αλέξιος Β΄» από τα χέρια του Αγιωτάτου Πατριάρχη Κυρίλλου, για τις προσπάθειές μου για την εμπέδωση της ενότητας των ορθοδόξων λαών. Όπως κατέθεσα τότε, ακόμη και οι πλέον αγαπημένες οικογένειες βιώνουν στιγμές προκλήσεων και συγκρούσεων. Όπως και η πρώιμη Εκκλησία, οι Ορθόδοξες μας Εκκλησίες είναι ευλογημένες από τους Πατριάρχες, Αρχιεπισκόπους και Επισκόπους, οι οποίοι αγωνίζονται για την Εκκλησία και είναι αποφασισμένοι να ζήσουν και να οδηγήσουν ως αφοσιωμένοι μαθητές σε διάφορες κοινωνίες και σε δύσκολες εποχές. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι ανακύπτουν συγκρούσεις.

Προ πολλού θεωρώ ότι η κοινωνία προσφέρει την καλύτερη λύση των μεγαλύτερων προβλημάτων μας. Στις Ορθόδοξες Εκκλησίες είναι ζωτικής σημασίας να συνεχίζουμε να συναντιόμαστε εν πνεύματι χριστιανικής αγάπης και αδελφοσύνης και να συζητάμε θέματα, τα οποία υπερβολικά εύκολα μας χωρίζουν. Ζώντας φιλόξενα και ανταλλάσσοντας απόψεις εντίμως προσκαλούμε το Άγιο Πνεύμα να μας ενώσει. Έχω πολύ ενθαρρυνθεί με την ετοιμότητα των Προκαθημένων να το πράττουν και προσβλέπω σε περισσότερες ευκαιρίες να καταθέσουμε από κοινού τις σκέψεις μας τους προσεχείς μήνες.

Σχετικά με την επικείμενη συνάντηση του Πατριάρχη Κυρίλλου και του Πάπα της Ρώμης: ποια ζητήματα, κατά τη γνώμη Σας, θα πρέπει να εγερθούν;

– Χαίρομαι, που ο Πατριάρχης Κύριλλος συναντά τον Πάπα. Από την εμπειρία μου μπορώ να πω ότι είναι πάντοτε χαρά να συναντάς τον Πάπα Φραγκίσκο. Είναι ένας ηγέτης που σε εμπνέει και ένας αφοσιωμένος φίλος για πολλούς από μας σε όλο τον κόσμο. Επίσης αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα της επίδρασης της αυθεντικής χριστιανικής ηγεσίας στον ποικιλόμορφο και διχασμένο κόσμο. Θα προσεύχομαι να είναι ευλογημένη η συνάντησή τους και η συζήτησή τους να είναι καρποφόρα. Και είμαστε ενθαρρυμένοι από το χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Πατριάρχη Κυρίλλου, το οποίο θα ηχεί στις διάφορες συναντήσεις του, ότι στέκεται στο πλευρό μας στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στους Αγίους Τόπους.

– Μπορεί να γίνεται προσκύνημα στο πλαίσιο της πανδημίας και τι, κατά τη γνώμη Σας, θα γίνει εφέτος; Πώς η χριστιανοσύνη θα εορτάσει το Πάσχα αυτή τη χρονιά;

– Η πανδημία του κορονοϊού έχει σαφώς αλλάξει πολλά στον κόσμο μας. Στους Αγίους Τόπους λυπούμαστε για την απουσία των προσκυνητών. Το ιερό μας καθήκον είναι να καλωσορίζουμε τον κόσμο σε αυτά τα Πανάγια Προσκυνήματα. Εφέτος, ελπίζουμε να παράσχουμε φιλοξενία σε περισσότερους προσκυνητές, αλλά συνειδητοποιούμε ότι ο συνολικός αριθμός των επισκεπτών πιθανόν να μείνει σχετικά μικρός.

Προτρέπω όλους να θυμούνται ότι το προσκύνημα μπορεί να γίνει οπουδήποτε. Υπάρχουν τόσες πολλές διαδρομές, που μπορούμε να πραγματοποιήσουμε, τόσο σωματικά, όσο και πνευματικά, στο εξωτερικό ή εντός των δικών μας κοινοτήτων. Υπάρχουν τόσοι πολλοί τόποι, όπου μπορούμε να πάμε και εμπειρίες, που μπορούμε να μοιραστούμε, οι οποίες μας φέρνουν πιο κοντά στον Χριστό. Κατά το Πάσχα εορτάζουμε την Ανάσταση του Χριστού, και κατά την Πεντηκοστή αναγνωρίζουμε ότι είναι πανταχού Παρών στην κοινότητα μέσω της δυνάμεως του Αγίου Αυτού Πνεύματος.

Επομένως, ενθαρρύνω όλους τους αδελφούς και τις αδελφές μας σε όλο τον κόσμο να αναζητούν ιερά σεβάσματα εντός των δικών τους κοινοτήτων, να καταστήσουν τις πόλεις και τις εκκλησίες τους τόπο προσκυνήματος και για άλλη μια φορά να ζήσουν την απέραντη, ατελείωτη αγάπη του Θεού, που καθίσταται δική μας μέσα από την ιστορία του Πάσχα. Εάν μπορέσουμε να το πετύχουμε αυτό, πιστεύω ότι το Άγιο Πνεύμα θα κάνει τον Ιησού Χριστό παρόντα στις ζωές μας και τις κοινωνίες σήμερα και μάλιστα με καινούργιους τρόπους.

Πώς εκτιμάτε την κατάσταση των χριστιανών στο Καζακστάν υπό το πρίσμα των μαζικών διαμαρτυριών, των ταραχών και της αύξησης των εξτρεμιστικών τάσεων;

– Η κατάσταση στο Καζακστάν προκαλεί μεγάλη ανησυχία σε όλους μας. Ο Ιησούς Χριστός δίδαξε τους οπαδούς του να προσεύχονται και να εργάζονται για την ειρήνη στην Ιερουσαλήμ. Επομένως προτρέπουμε τους χριστιανούς όλου του κόσμου να προσεύχονται για την ειρήνη στο Καζακστάν και καλούμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας στο Καζακστάν να πράξουν παν το δυνατό για την επίτευξη ειρήνης και συμφιλίωσης στη γη τους.