Η μελέτη για την εισβολή  εξωγήινων απ’τον πλανήτη Άρη ήταν η πρώτη που έδειχνε την επιρροή των ΜΜΕ στην κοινή γνώμη

Βράδυ, 30 Οκτωβρίου 1938: ο ραδιοφωνικός σταθμός CBS διακόπτει το πρόγραμμα του για να μεταδώσει μια έκτακτη είδηση: ένα περίεργο ιπτάμενο αντικείμενο προσγειώνετε στο New Jersey και όσοι το πλησιάζουν σκοτώνονται ακαριαία..

Οι Αρειανοί εισβολείς καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμα τους.. σε μια ώρα θα έχουν καταλάβει όλη την γη..και ο εγκέφαλος αυτής της τρομερής επίθεσης δεν ήταν άλλος από τη σκηνοθετική ιδιοφυία του Orson Wells.

Πόσο μπορούμε να επηρεαστούμε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Μπορούν τα ΜΜΕ να μας πείσουν για οτιδήποτε;

Στις 30 Οκτωβρίου 1938, ο θίασος του θεάτρου Μέρκιουρι μαζεύτηκε στο ραδιοσταθμό CBS στη Νέα Υόρκη για την διασκευή της νουβέλας του Όρσον Ουέλς «Πόλεμος των Κόσμων».

Όρσον Ουέλς

Το μυθιστόρημα του 1898 περιέγραφε εισβολή Αρειανών στη Γη. Η παραγωγή ήταν του 23χρονου Όρσον Ουέλς. Στα πρώτα 40 λεπτά ο Ουέλς διασκεύασε το μυθιστόρημα σε σειρά έκτακτων δελτίων με ζωντανό ρεπορτάζ, κατά τα οποία οι ακροατές ενημερώνονταν για μια εισβολή εξωγήινων από τον πλανήτη Άρη.

Δεδομένου ότι η εκπομπή δεν διέκοπτε για διαφημίσεις, αλλά και οι συνεχιζόμενες διακοπές για τις εξελίξεις αύξησε το ρεαλισμό του προγράμματος σε σημείο που μεγάλη μερίδα των ακροατών πίστεψε ότι επρόκειτο για πραγματική εισβολή που λαμβάνει χώρα σε πραγματικό χρόνο.

Η μετάδοση έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε οι ακροατές είχαν την εντύπωση πως ο εκφωνητής μιλούσε για αληθινές σκηνές που διαδραματίζονταν μπροστά στα μάτια του.

Η εκπομπή 

Η ιστορία εξελισσόταν σταδιακά κατά την πορεία της εκπομπής. Ήταν η νύχτα του Χάλοουιν το φθινόπωρο του 1938. Είχε διαφημιστή στις εφημερίδες αρκετές φορές και ανακοινώθηκε και στο πρόγραμμα ότι επρόκειτο για θεατρικό έργο.

Κάποια στιγμή ένα έκτακτο δελτίο ανακοινώνει την πρώτη είδηση. «Κυρίες και κύριοι, διακόπτουμε το πρόγραμμα μας για έκτακτο δελτίο. Στις 7:40 ο καθηγητής Φάρελ από το παρατηρητήριο του Σικάγο ανέφερε εκρήξεις διαφόρων αερίων στον πλανήτη Άρη» Συνέχιζαν να διακόπτουν το πρόγραμμα με δελτία, όποτε έρχονταν σημαντικές πληροφορίες, όπως κάνουν τα ΜΜΕ.

Σε λίγο ακούστηκε καινούργια μετάδοση: «Ένας μετεωρόλιθος έπεσε προ ολίγου στη Γη», και για να γίνει η εκπομπή ακόμα πιο ενδιαφέρουσα είπε ο εκφωνητής πως ο μετεωρόλιθος έπεσε στην Αμερική κοντά στην πόλη Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϋ. Ακολούθησε η ανακοίνωση πως δεν επρόκειτο για μετεωρόλιθο παρά για ένα κύλινδρο μέσα από τον οποίο βγήκαν πλάσματα από τον πλανήτη Άρη. Ήταν οπλισμένα με μια θερμική φοβερή ακτίνα που έκαιγε ότι βρισκόταν μπροστά της. Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν από αυτήν και οι Αρειανοί βάδιζαν προς την Νέα Υόρκη.

Ο πανικός του κοινού θεωρείται ακόμα και σήμερα παράδειγμα για το τι θα γινόταν αν οι επίσημες αρχές ανακοίνωναν πραγματική επίσκεψη εξωγήινων.

Υπολογίστηκε ότι περίπου 6 εκατομμύρια άτομα άκουσαν την μετάδοση του CBS, εκ των οποίων 1.700.000 άτομα πίστεψαν ότι ήταν αλήθεια, και 1.200.000 άτομα φοβήθηκαν πραγματικά. Πολλοί ακροατές δεν είχαν ακούσει πως πρόκειται για ραδιοσκηνοθεσία και νόμισαν πως όσα άκουγαν ήταν αληθινά.

Οι κάτοικοι του Νιου Τζέρσεϋ και της Νέας Υόρκης πίστεψαν πως ήταν ο πρώτος στόχος των Αρειανών και τρομοκρατήθηκαν. Γέροι, νέοι και παιδιά ετοιμάστηκαν να φύγουν παίρνοντας μαζί τους ότι πιο πολύτιμο είχαν. Τα τηλέφωνα της αστυνομίας, των εφημερίδων και του σταθμού πήραν φωτιά.

Το χειρότερο..η φαντασία συμπλήρωνε τον πανικό.

Κάποιος βεβαίωσε ότι η αστυνομία είχε βγάλει διαταγή να εκκενωθεί αμέσως η Νέα Υόρκη, κάποιος άλλος έβλεπε εχθρικά αεροπλάνα να πετάνε πάνω από τον ποταμό Χάτσον, ενώ κάποιος άλλος έφτασε στο σημείο να δει τους καπνούς της μάχης ανάμεσα στους Αρειανούς και τον αμερικανικό στρατό! Από τις άλλες αμερικανικές περιοχές έφταναν τηλεγραφήματα συγγενών και φίλων που αγωνιούσαν για την τύχη των δικών τους. Μια γυναίκα στην Πενσυλβάνια τη βρήκε ο σύζυγος της τη στιγμή που ετοιμαζόταν να πιει δηλητήριο, λέγοντας «Καλύτερα να πεθάνω έτσι!»

Ο Γουέλς δεν αντιλήφτηκε τον πανικό που προκάλεσε παρά μόνο όταν η αστυνομία όρμισε και κατέλαβε το στούντιο διακόπτοντας την εκπομπή.

Το έργο επηρέασε τόσους πολλούς που εκδόθηκε μελέτη λίγο μετά που αναφέρετε ως έρευνα του Καντριλ. Μετά την εκπομπή ο Κάντριλ μίλησε με 4 κατηγορίες ατόμων. Αυτούς που ακούγοντας την εκπομπή κατάλαβαν ότι ήταν φανταστική ιστορία, μετά με αυτούς που έλεγξαν αν ήταν αλήθεια ή όχι η εισβολή των Αρειανών. Στη συνέχεια όσοι προσπάθησαν να εξακριβώσουν, και το πίστεψαν, και τέλος όσοι το πίστεψαν τυφλά και δεν δοκίμασαν να εξακριβώσουν. Η μελέτη για την εισβολή απ’τον Άρη ήταν η πρώτη που έδειχνε την επιρροή των ΜΜΕ στην κοινή γνώμη.

Η μελέτη του Κάντριλ έδειξε ότι υπήρχαν πολλοί συνδυαζόμενοι παράγοντες. Υπήρξαν παράγοντες όπως έλλειψη κρίσης που έκανε πολλούς να επηρεαστούν απ’το θίασο. Επίσης ανάλογα με την μόρφωση τους κάποιοι ήταν πιο εύπιστοι ή τουλάχιστον πιο ανασφαλείς. Παράγοντες οι οποίοι υπάρχουν ακόμα και σήμερα στην κοινωνία μας.

Το συμπέρασμα του Κάντριλ αποδείχτηκε επανειλημμένα. Διασκευή του έργου παρουσιάστηκε δυο φορές στη Νότια Αμερική, στο Σαντιάγο της Χιλής το 1944, και Κίτο του Εκουαδόρ το 1949. Και στις δυο περιπτώσεις προκλήθηκε μαζική υστερία. Στο Κίτο, όταν μαθεύτηκε ότι η εκπομπή ήταν πλασματική εκατοντάδες οργισμένοι ακροατές έκαψαν το ραδιοσταθμό.

Την επόμενη μέρα, κι ενώ οι Αμερικανοί προσπαθούσαν να συνέρθουν από τον τρόμο τους, όλος ο κόσμος, ακόμα και ο Αδόλφος Χίτλερ, γελούσε με το πάθημα τους. Ωστόσο το γεγονός αυτό απέδειξε τη δύναμη των ΜΜΕ στις μάζες και άφησε εύφορο έδαφος στην προπαγάνδα που ασκήθηκε τα επόμενα χρόνια.