Ο Αφγανός πρέσβης Ομάρ Σαΐντ Σουλτάν εκπροσωπεί την χώρα του επίσημα στην Ελλάδα από το 2017 με την ιδιότητα του πρεσβευτή της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν. Ο Ομάρ Σουλτάν μπορεί να ήρθε σχετικά πρόσφατα στην χώρα μας με την ιδιότητα του αυτή, ωστόσο οι δεσμοί του με την Ελλάδα είναι αρκετά παλιοί. Έχουν την αφετηρία τους στα τέλη της δεκαετίας του 60, σε μια σχετικά μακρινή περίοδο, όταν ήρθε να σπουδάσει αρχαιολογία στη χώρα μας και είχε την τύχη να γίνει μαθητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης του μεγάλου αρχαιολόγου Μανόλη Ανδρόνικου, τον οποίο εξαίρει ως «πατέρα και δάσκαλο» και ως «έναν μεγάλο επιστήμονα και άνθρωπο με αξίες». Θα μπορούσε μάλιστα να πει κανείς ότι από τότε, από το 1969 όταν έφθασε στην Ελλάδα με υποτροφία, ο κ. Σουλτάν άρχισε να σφυρηλατεί, με την αγάπη του για τη χώρα μας και τον αρχαίο της πολιτισμό, τις σχέσεις της χώρας του με την Ελλάδα, οραματιζόμενος να εμφυσήσει στις σχέσεις αυτές το δημιουργικό πνεύμα του ελληνικού πολιτισμού, το οποίο μετέδωσε πριν από εκατοντάδες χρόνια ο Μέγας Αλέξανδρος στην επικράτεια του σημερινού Αφγανιστάν, όπου άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του ελληνικού πολιτισμού με τις πόλεις που δημιούργησε εκεί.

Τον Ομάρ Σουλτάν τον συναντήσαμε στο γραφείο του στην πρεσβεία του Αφγανιστάν στο Παλαιό Ψυχικό, η οποία άνοιξε σχετικά πρόσφατα, τον Δεκέμβριο του 2017, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου στις σχέσεις των δύο χωρών. Εκεί στο γραφείο του, ξεκίνησε η συνέντευξη του μαθητή του Μανόλη Ανδρόνικου στον Μιχάλη Μένικο για το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

«Ήρθα στην Ελλάδα με μια υποτροφία το 1969 για να σπουδάσω αρχαιολογία. Η ιστορία με ενδιέφερε πάντα και αγαπούσα την Ελλάδα. Όταν ήρθα εδώ δεν ήξερα ούτε μια λέξη, ούτε καλημέρα ούτε καλησπέρα. Έμεινα σε μια οικογένεια η οποία δεν μιλούσε καμία άλλη γλώσσα, παρά μόνο ελληνικά. Ευτυχώς ή δυστυχώς τότε δεν μιλούσαν στην Ελλάδα πολλοί αγγλικά, ούτε γαλλικά. Η πρώτη μου δουλειά ήταν να πάω να αγοράσω μολύβια. Τι να τα κάνω; Θα σας πω. Όταν ήθελα να φάω ένα αυγό το πρωί για παράδειγμα, ζωγράφιζα ένα αυγό. Ήταν βέβαια χάλια οι ζωγραφιές μου, αλλά έτσι επικοινωνούσα στην αρχή. Αυτό όμως με βοήθησε παρά πολύ. Τα ελληνικά ήταν δύσκολα, πολύ δύσκολα , αλλά προσπαθούσα και μπορώ να σας πω ότι σε τρεις μήνες έμαθα να μιλάω. Μετά τον επόμενο χρόνο πήγα στο Πανεπιστήμιο στο οποίο είχα δάσκαλο τον μεγάλο αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο, ο οποίος δεν ήταν απλά ένας πολύ καλός επιστήμονας, αλλά και ένας πολύ καλός άνθρωπος. Με βοήθησε παρά πολύ, σαν να ήταν πατέρας μου. Ο πατέρας μου είχε πεθάνει όταν ήμουν πολύ μικρός και μεγάλωσα με την μητέρα μου. Ο Ανδρόνικος ήταν δάσκαλος και πατέρας μου. Με βοήθησε παρά πολύ και στην καθημερινή μου ζωή. Ήταν άνθρωπός με αξίες τις οποίες μου τις μετέδωσε Θυμάμαι που είχαμε πάει μια φορά στη Βεργίνα και μας έλεγε «θα τον βρω εδώ πέρα», και εννοούσε τον τάφο του βασιλιά Φιλίππου … Ήταν και ο κύριος Γιώργος Μπακαλάκης (αρχαιολόγος) ο οποίος αστειεύονταν και τον πείραζε, του έλεγε «τρελός είσαι» κι εκείνος του απαντούσε με βεβαιότητα «καλά θα το δεις!». Είναι κάτι που δεν ξεχάσω ποτέ. Γινόντουσαν ανασκαφές και πήγαινα κι εγώ σαν φοιτητής στις ανασκαφές αυτές . Ήταν τότε και ο κ. Παντερμαλής, που είναι τώρα διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, και πολλοί άλλοι. Όλοι οι καθηγητές μου, μου φέρθηκαν πολύ καλά, με βοήθησαν να μάθω τη γλώσσα, αλλά με βοήθησαν και στην καθημερινή μου ζωή. Θυμάμαι ακόμη που ο αείμνηστος καθηγητής μου, ο Μανόλης Ανδρόνικος μου έλεγε «εσύ είσαι ένας πραγματικός Μακεδόνας από το Αφγανιστάν»».

Ο Ομάρ Σουλτάν, συμμετείχε και στις ανασκαφές στο Δίον μαζί με τον Μανώλη Ανδρόνικο και τον Δημήτριο Παντερμαλή, τέλειωσε τις σπουδές του στην Ελλάδα, επέστρεψε στο Αφγανιστάν, πήγε στην Αμερική, επέστρεψε και πάλι στην πατρίδα του όπου ανέλαβε την θέση του γενικού γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ στην συνέχεια έγινε υφυπουργός Πολιτισμού της χώρας του.

Ήταν μια ενδιαφέρουσα πορεία, που οι σπουδές του στην Ελλάδα τη σημάδεψαν. Η τοποθέτηση του ως πρέσβη της χωράς του στην Ελλάδα δικαίως τον αναδεικνύει σήμερα ως πρεσβευτή και των δύο πολιτισμών, αλλά και έναν πολύτιμο πρεσβευτή του Ελληνισμού και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, που υπήρξε γόνιμος για την χώρα του. Η βούληση του, όχι μόνο να διατηρήσει, αλλά και να διασώσει τις αξίες των αρχαίων πολιτισμών εκδηλώθηκε και κατά την περίοδο του 1990 και μετέπειτα το 2002, όταν στο πολύπαθο Αφγανιστάν οι φανατικοί Ταλιμπάν, με το φανατισμό τους αλλά και τις βανδαλιστικές τους πράξεις κατά των αρχαίων μνημείων πολιτισμού και των μουσείων στην χώρα τους, έδειχναν σε όλη την ανθρωπότητα ότι ήθελαν να διαγράψουν τον πλούσιο πολιτισμό της χώρας αυτής και να την οδηγήσουν στον σκοταδισμό.

Η διάσωση του Εθνικού Μουσείου της Καμπούλ έγινε με την ελληνική συνδρομή

Στην δύσκολή εκείνη περίοδο για το Αφγανιστάν, ο Ομάρ Σουλτάν όρθωσε το ανάστημά του για να προστατεύσει τον πολιτισμικό πλούτο της χώρας, ένα σημαντικό μέρος του οποίου φυλάσσονταν στο αρχαιολογικό Μουσείο της Καμπούλ. Την περίοδο της δεκαετίας του 1990, χάρη στην παρέμβαση του φίλου του Ευάγγελου Βενιζέλου, έγινε δυνατόν να διασωθεί ένα μεγάλο τμήμα των θησαυρών που φυλάσσονταν στο Εθνικό Μουσείο της Καμπούλ και να μεταφερθούν στο κτίριο της eλληνικής πρεσβείας στο Ισλαμαμπάντ για να επιστραφούν αργότερα στο μουσείο της Καμπούλ.

«Το Εθνικό Μουσείο της Καμπούλ ήταν πολύ ωραίο, πολύ πλούσιο. Αρκεί να σκεφθείτε ότι φιλοξενούσε περισσότερα από 10.000 αρχαία αντικείμενα- εκθέματα, τα περισσότερα από τα οποία ανήκαν στην Ελληνιστική Εποχή. Το Εθνικό Μουσείο λεηλατήθηκε την περίοδο του ανταρτοπολέμου (1992-1996) και τα εκθέματα έφυγαν με προορισμό το Πακιστάν», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σουλτάν και θυμάται ότι «τότε ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ως υπουργός Πολιτισμού εκείνη την εποχή, πλήρωσε ένα μεγάλο κονδύλι για να αγοράσει πολλά από τα εκθέματα που φυλάχτηκαν στην ελληνική πρεσβεία του Ισλαμαμπάντ μέχρι το τέλος του εμφυλίου». Ο Αφγανός πρέσβης επισημαίνει τις προσπάθειες της τότε ελληνικής κυβέρνησης για τη διάσωση του Εθνικού Μουσείου της Καμπούλ, το οποίο χρηματοδότησε μέσω της UNESCO με το ποσό των 350.000 δολαρίων, ενώ στη συνέχεια άρχισαν να συμμετέχουν σ’ αυτή την προσπάθεια για την αποκατάσταση του μουσείου της Καμπούλ και άλλες χώρες. Η όλη διάσωση του μουσείου της Καμπούλ, με όλους τους πρωταγωνιστές της διάσωσης αυτής, θα μπορούσε να αποτελέσει κάλλιστα ένα πραγματικό ιστορικό αφήγημα.

Ο κ. Σουλτάν, έχοντας βαθύτατη την πεποίθηση για τη σημασία που έχουν τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών στη διαμόρφωση της παιδείας τού κάθε λαού, αλλά και για την ιστορία του, μετέτρεψε τις επαφές του με την Ελλάδα σε γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των δύο λαών. Και από το 2005 ως υφυπουργός Πολιτισμού του Αφγανιστάν συνέχισε να επισκέπτεται τη χώρας μας, με το βλέμμα στραμμένο στην ανάπτυξη των πανάρχαιων δεσμών μεταξύ των δύο χωρών. «Θέλω να κάνω ακόμη περισσότερα, να συνεχίσω να κάνω πράγματα για τα ζητήματα αυτά, για τις σχέσεις των δυο χωρών που ξεκινούν από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Έχουμε κοινές ρίζες, έναν κοινό πολιτισμό, θέλουμε να αναδείξουμε τον πολιτισμό μας» λέει στο Πρακτορείο ο Αφγανός πρέσβης, ο οποίος δεν κρύβει τη θλίψη του για την περίοδο που επικράτησαν οι Ταλιμπάν στη χώρα του, που με τη δράση τους επιχείρησαν να αφανίσουν έναν πλούσιο πολιτισμό, ενώ ο πόλεμος στο Αφγανιστάν που συνεχίζεται επί 40 χρόνια είναι και η κύρια αιτία των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών από τη χώρα αυτή.

Τα «παιδιά του πολέμου»

Η καθημερινή ειδησεογραφία που φθάνει από το πολύπαθο Αφγανιστάν, με κύριο θέμα τους σκοτωμούς ανθρώπων από τους Ταλιμπάν, αλλά και οι Αφγανοί που φθάνουν στη χώρα μας, τα «παιδιά του πολέμου», «επισκιάζουν» όχι μόνο τους ιστορικούς δεσμούς Ελλάδας-Αφγανιστάν, αλλά και τον πολιτισμικό πλούτο της μακρινής αυτής χώρας. Πολλές φορές δημιουργείται η εντύπωση ότι όλα αυτά συνθέτουν την εικόνα του σημερινού Αφγανιστάν. Όμως δεν είναι έτσι. Η εικόνα είναι πιο πολύπλοκη από αυτή που φαίνεται.

Ο Αφγανός πρέσβης, γνώστης της πολυπλοκότητας της κατάστασης και των εντυπώσεων που δημιουργούν οι μετανάστες, που έγιναν πολλοί μετά το 2008, αναγνωρίζει την βοήθεια της ελληνικής κυβέρνησης στο θέμα αυτό και επισημαίνει ότι «η ελληνική κυβέρνηση τους βοηθάει». «Ευχαριστώ την ελληνική κυβέρνηση και τον ελληνικό λαό για τη βοήθεια αυτή», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Όμως δεν θέλει να νομίζει ο ελληνικός λαός ότι κάποια αρνητικά περιστατικά με τους μετανάστες είναι αυτά που χαρακτηρίζουν το Αφγανιστάν και τον αφγανικό λαό. «Δεν είναι αυτό το Αφγανιστάν. Δεν εκπροσωπούν μόνο οι μετανάστες το Αφγανιστάν. Φυσικά και το εκπροσωπούν, αλλά είναι ένα μέρος του» μας λέει, παροτρύνοντας μας να δούμε τη μεγάλη εικόνα, τον πολιτισμό της χώρας του.»Το Αφγανιστάν έχει πολιτισμό, έχουμε πολιτισμό όπως έχει η Ελλάδα. Είμαστε περήφανοι για τον πολιτισμό μας, και πρέπει να σας πω ότι αγαπάμε την Ελλάδα. Όπως είπε και ο πρόεδρος της Βουλής σας, ο κ. Βούτσης, «οι Αφγανοί δεν είναι ξένοι για μας, τους θεωρούμε γέφυρα φιλίας της Ελλάδας με το Αφγανιστάν, δεν τους θεωρούμε κάτι ξένο ή επικίνδυνο, όπως άλλοι». Και θέλω σ΄ αυτό το πνεύμα να δείξω στους Έλληνες, ότι έχουμε πολλά κοινά». Ο κ. Σουλτάν δεν αγνοεί τα προβλήματα των Αφγανών μεταναστών που απαιτούν μια διαρκή αντιμετώπιση και τα οποία συζήτησε πρόσφατα στη συνάντηση που είχε με τον υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρη Βίτσα.

Ως άριστος γνώστης της Ελλάδας και του πολιτισμού της, αλλά και της χώρας του και του λαού της, γνωρίζει τις δυσκολίες που υπάρχουν. Όντας ευγνώμων για την βοήθεια των Ελλήνων, κάνει το παν για να αναδείξει τις «κοινές ρίζες», το «κοινό ρεύμα» όπως λέει, μεταξύ των δύο λαών. «Αρχισα γι΄ αυτόν τον λόγο να μιλάω σε εφημερίδες, να κάνω ομιλίες, προχθές κάναμε μια διάλεξη στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο, με πολύ κόσμο» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επισημαίνοντας μια πτυχή των νεαρών μεταναστών από το Αφνανιστάν, που ίσως ελάχιστοι γνωρίζουν. «Πρέπει να σας πω ότι οι νεαροί μετανάστες που έρχονται, οι περισσότεροι ήταν παιδιά που έχασαν τους γονείς τους. Άρχισαν να μετακινούνται, πήγαιναν στο Πακιστάν και το Ιράν ,και μετά τα εκμεταλλεύονται διακινητές τα φέρνουν εδώ και τα αφήνουν. Είναι παιδιά 18χρονα χωρίς γονείς. Αυτές είναι οι συνέπειες ενός πολέμου που συνεχίζεται επί 40 χρόνια». Είναι πολύ δύσκολο να διαφωνήσει κανείς μαζί του ως προς την τύχη των χιλιάδων ορφανών παιδιών, που έγιναν έρμαια των συγκυριών και των επιτηδείων ως «παιδιά του πολέμου».

«Τη λύση θα την δώσει η Παιδεία και ο Πολιτισμός»

Ρωτήσαμε τον Αφγανό πρέσβη πώς βλέπει να αλλάζει η κατάσταση αυτή. Χωρίς καμία χρονοτριβή απαντάει κατηγορηματικά «Με τη μόρφωση, με την παιδεία». «Αν οι νέοι δεν μορφωθούν, δεν έχουν μέλλον. Με τον φανατισμό δεν πάει κανένας πουθενά. Οι νέοι πρέπει να μορφώνονται» προσθέτει, εξιστορώντας μας την προσπάθεια που ξεκίνησε μέσα στις δύσκολες συνθήκες του Αφγανιστάν. «Άρχισα να οργανώνω επισκέψεις στα μουσεία για τα παιδιά και τους νέους για να τους δείξουμε την ιστορία του πολιτισμού τους μέσα από τα αρχαιολογικά ευρήματα». Ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα, καθώς όπως μας λέει, για μερικούς φαίνονταν «πολυτέλεια» τέτοιου είδους επισκέψεις μέσα σε μια καθημαγμένη από τον πόλεμο χώρα. Το εγχείρημά του όμως αυτό είχε κάποιο αποτέλεσμα, τα παιδιά που επισκέπτονταν τα μουσεία άρχισαν να αυξάνονται. Ο ίδιος γνωρίζει ότι αυτό δεν είναι αρκετό, όμως είναι μια αρχή. Γιατί πιστεύει ακράδαντα ότι βασική προϋπόθεση για να αναπτυχθεί ο πολιτισμός και η παιδεία είναι η επικράτηση της ειρήνης.

«Ελπίζω ότι κάποια μέρα θα έρθει η ειρήνη στο Αφγανιστάν, η πρόοδος του οποίου πρέπει να βασιστεί στην Παιδεία και τον Πολιτισμό. Γιατί η μόρφωση είναι δικαίωμα Και όλα θα πρέπει να γίνουν με την βούληση του καθενός και όχι βασισμένα σε κάποιον εξαναγκασμό». Αυτό είναι το όραμα και το πιστεύω του Ομάρ Σουλτάν, που όμως δεν είναι ένα αφηρημένο όραμα. «Θα ήθελα πολύ να ιδρύσω άμεσα έναν σύνδεσμο Έλληνο-αφγανικής φιλίας και οραματίζομαι κάποτε, όταν μπορέσω, όταν έρθει η ειρήνη στο Αφγανιστάν, να κάνω μια αρχαιολογική σχολή στο Αφγανιστάν, να πάνε οι Έλληνες εκεί να βοηθήσουν στις ανασκαφές και να έρθουν Αφγανοί για να συνεχίσουμε να αναδεικνύουμε τους ιστορικούς δεσμούς, αυτούς που αναπτύχθηκαν την εποχή εκείνη του Μεγάλου Αλεξάνδρου». Και βέβαια ο κ. Σουλτάν οραματίζεται ένα Αφγανιστάν στο οποίο θα ανθίσουν όλες οι τέχνες, το θέατρο, η μουσική, ο κινηματογράφος, ώστε να αποκτήσει και πάλι την αίγλη που είχε πριν ξεκινήσει ο καταστροφικός πόλεμος που μαστίζει τη χώρα εδώ και σαράντα χρόνια.

Οι Αφγανοί νοιώθουν Έλληνες

Τέτοιους είδους οραματισμοί είναι πάντα ευπρόσδεκτοι. Πώς όμως βλέπουν σήμερα οι Αφγανοί την Ελλάδα; Εξακολουθούν να επικαλούνται τους δεσμούς τους με την ελληνιστική εκείνη περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου; ρωτήσαμε τον κ. Σουλτάν. Η απάντησή του ήταν άμεση και γεμάτη πεποίθηση: «Οι Αφγανοί λένε ότι είναι Έλληνες. Ξέρουν δηλαδή από την ιστορία ότι προέρχονται από τον Μέγα Αλέξανδρο. Στο Αφγανιστάν, οι Έλληνες που πήγαιναν εκεί, ο Μέγας Αλέξανδρος και οι στρατηγοί του δεν κατέστρεψαν τίποτα. Οι Αφγανοί πρέπει να σας πω ότι δεν βλέπουν τον Μέγα Αλέξανδρο σαν άνθρωπο, αλλά σαν κάτι περισσότερο από ήρωα. Μάλιστα λένε ότι μοιάζουμε και φυσιογνωμικά». Είναι πράγματι ευχάριστο να ακούς από έναν πρέσβη που είναι παράλληλα πρεσβευτής του ελληνικού πολιτισμού, ότι ο λαός τον οποίο εκπροσωπεί, παρόλο που ζει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα, διατηρεί στην ιστορική του μνήμη ζωντανή την μορφή του Έλληνα στρατηλάτη, οι στρατιώτες του οποίου έμειναν εκεί περίπου 250 χρόνια. Αλλά και εξαιρετικά συγκινητικό, όταν στο τέλος της συζήτησης μας αυτής, μας κάνει την εξής αποκάλυψη: «Πρέπει να σας πω ότι όταν έμαθα πως η σύζυγος μου έμεινε έγκυος, είπα αν το παιδί που θα γεννηθεί είναι αγόρι θα τον βγάλω Αλέξανδρο, αν είναι κορίτσι θα το βγάλω Αθηνά. Να όμως που γεννήθηκε αγόρι και έτσι τον βγάλαμε τον γιο μας Αλέξανδρο».

Λεπτομέρειες στη συνδρομητική σελίδα του ΑΠΕ-ΜΠΕ.