Η σύνοδος κορυφής της Ουάσινγκτον, στην οποία συμμετείχαν ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ανώτεροι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σηματοδότησε μια σημαντική στιγμή στη διατλαντική διπλωματία.
Ενώ το κεντρικό της σημείο ήταν το μέλλον της Ουκρανίας και η αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης, οι επιπτώσεις εκτείνονται πολύ πέρα από το Κίεβο και τις Βρυξέλλες.
Πληροφορίες από τραπεζίτες...το κραχ πλησιάζει! Η αυξανόμενη ζήτηση χρυσού προμηνύει παγκόσμια κατάρρευση
Περιορισμένες οι επιλογές Ερντογάν για την ειρήνευση στην Ουκρανία
Για την Τουρκία, και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τα αποτελέσματα της συνάντησης υπογραμμίζουν ένα περιορισμένο σύνολο επιλογών και μια μειωμένη επιρροή στην ευρύτερη γεωπολιτική σκηνή, αναφέρει σε , επισημαίνοντας:
Για πάνω από μια δεκαετία, η Άγκυρα ακολουθούσε μια στρατηγική εξισορρόπησης.
Επιδίωξε να διατηρήσει τις σχέσεις τόσο με τη Μόσχα όσο και με τη Δύση.
Η Τουρκία αγόρασε ρωσικά πυραυλικά συστήματα S-400 το 2017, με παραδόσεις που ξεκίνησαν το 2019.
Ταυτόχρονα, ανέπτυξε επίσης αμυντικούς δεσμούς με την Ουκρανία, προμηθεύοντας μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar βάσει μιας συμφωνίας του 2019 που αργότερα επεκτάθηκε καθώς ο πόλεμος εντάθηκε.
Παρεμπόδισε τη λήψη αποφάσεων του ΝΑΤΟ, ενώ απαίτησε παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες.
Διατήρησε συναλλακτικούς δεσμούς με την Ουάσινγκτον ανεξάρτητα από την κυβέρνηση που βρισκόταν στην εξουσία.
Αυτή η προσέγγιση βασίστηκε σε δύο υποθέσεις. Η μία ήταν οι επίμονες διαιρέσεις εντός της Δύσης. Η άλλη ήταν η ιδέα ότι η Τουρκία παραμένει πολύ στρατηγικά απαραίτητη για να παραγκωνιστεί.
Διαγράφουν την ιστορία μας! Εκατ. κονδύλια της ΕΕ για έργο του Κορανίου: Οι ειδικοί προειδοποιούν για ισλαμιστικό λόμπι
Η σύνοδος κορυφής της Ουάσινγκτον υπέδειξε μια μετατόπιση της στάσης Τράμπ
Ο Τραμπ, ο οποίος κάποτε είχε αμφισβητήσει την ανθεκτικότητα του ΝΑΤΟ και είχε σηματοδοτήσει την προθυμία του να συμβιβαστεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, εμφανίστηκε δίπλα στον Ζελένσκι υποστηρίζοντας μια πιο ενοποιημένη δυτική στάση.
Οι ηγέτες της ΕΕ, ολοένα και πιο ανήσυχοι από τη ρωσική αυτοπεποίθηση και ενθαρρυμένοι από την αμερικανική εμπλοκή, επέδειξαν ασυνήθιστη συνοχή.
Για τον Ερντογάν, αυτό αντιπροσωπεύει μια στρατηγική οπισθοδρόμηση.
Μια πιο εδραιωμένη διατλαντική θέση περιορίζει τον χώρο για τους ελιγμούς ισορροπίας της Τουρκίας.
Ο μειωμένος ρόλος της Άγκυρας
Για μήνες ο Ερντογάν προωθεί την ιδέα ότι η Τουρκία θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μεσολαβητής στη σύγκρουση της Ουκρανίας, ενώ τα κρατικά μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία έχουν ενισχύσει αυτήν την αφήγηση.
Ωστόσο, η πραγματικότητα από την Ουάσινγκτον ήταν σαφής. Το διεθνές σύστημα δεν βλέπει την Άγκυρα ως αξιόπιστο μεσολαβητή.
Σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ που θεωρείται ασυνεπές, που λειτουργεί παράλληλα κανάλια με τη Μόσχα και συχνά εμποδίζει τις αποφάσεις της συμμαχίας είναι απίθανο να του ανατεθούν κρίσιμες διαπραγματεύσεις.
Αντ' αυτού, το επίκεντρο της διπλωματίας παραμένει η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες, όχι η Άγκυρα.
Στρατηγικοί κίνδυνοι για την Τουρκία
Αρκετοί είναι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει τώρα η Τουρκία.
Στη Μαύρη Θάλασσα, οι ενισχυμένες δυτικές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία θα εντείνουν την πίεση στη Ρωσία, αφήνοντας την Άγκυρα με λιγότερο περιθώριο ελιγμών στο πλαίσιο της Σύμβασης του Μοντρέ.
Εντός του ΝΑΤΟ, η αμφιθυμία του Τραμπ απέναντι στη συμμαχία μπορεί να πυροδοτήσει νέες συζητήσεις σχετικά με τον ρόλο της.
Εκτός αν η Άγκυρα διευκρινίσει τη στρατηγική της ευθυγράμμιση, κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί περαιτέρω ως αναξιόπιστος εταίρος.
Ταυτόχρονα, η εγχώρια αφήγηση του Ερντογάν για παγκόσμια ηγεσία μέσω διαμεσολάβησης, χρήσιμη για πολιτική κατανάλωση στο εσωτερικό, υπονομεύτηκε από την συνόδου κορυφής.
Ο Ερντογάν ετοιμάζει το έδαφος για νέα επιθετική ενέργεια; Οι Τούρκοι διπλασιάζουν τα στρατεύματα στην Κύπρο
Οι επιλογές της Τουρκίας
Για να αποφύγει τη βαθύτερη απομόνωση, η Άγκυρα έχει μια σειρά από επιλογές.
Θα μπορούσε να επιβεβαιώσει τις δεσμεύσεις της στο ΝΑΤΟ, μετριάζοντας την κωλυσιεργική συμπεριφορά και συνεργαζόμενη με μεγαλύτερη διαφάνεια σε θέματα ασφάλειας, μια κίνηση που θα βοηθούσε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ των συμμάχων.
Η μείωση της έκθεσης στην ενέργεια, τα χρηματοοικονομικά και την άμυνα της Ρωσίας θα ενίσχυε επίσης την αξιοπιστία της στις δυτικές πρωτεύουσες, παρόλο που η διαφοροποίηση θα είχε κόστος.
Ένας άλλος δρόμος θα ήταν η επανεπένδυση στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ακόμη και μέτρια βήματα στο κράτος δικαίου, τη δημοκρατική διακυβέρνηση και τη συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης θα μπορούσαν να ανοίξουν ξανά τους διαύλους με τις Βρυξέλλες σε μια στιγμή αυξημένης γεωπολιτικής συνοχής.
Τέλος, η χαλάρωση των αυταρχικών πρακτικών στο εσωτερικό και η αντιμετώπιση των ανησυχιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα βελτίωνε την εικόνα της Τουρκίας στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα θα έδινε στον Ερντογάν μεγαλύτερη νομιμότητα στο εσωτερικό.
Κενή ρητορική για κενά έδρανα
Τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης περιέγραψαν τη σύνοδο κορυφής ως ένα «ελπιδοφόρο αλλά χαοτικό βήμα». Ο Τραμπ έθεσε την ατζέντα με την χαρακτηριστική του «διπλωματία». Ο Ζελένσκι προσπάθησε να ενισχύσει το κύρος του. Η Ευρώπη, παρά τον Τραμπ, προσπάθησε να ενεργήσει με ενότητα.
Η Τουρκία, ωστόσο, έμεινε να παρακολουθεί από τα έδρανα.
Ο Ερντογάν συνεχίζει να διακηρύσσει στο εσωτερικό ότι «ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από πέντε».
Ωστόσο, στο εξωτερικό θεωρείται όλο και περισσότερο ως περιθωριακή φιγούρα.
Καθώς η Ουάσινγκτον συγκαλεί το τραπέζι της ειρήνης, το όνομα της Άγκυρας δεν αναφέρεται καν.
Στο τέλος, η λεγόμενη «παγκόσμια ηγεσία» του Ερντογάν δεν είναι τίποτα περισσότερο από πολιτικό θέατρο για ένα εγχώριο κοινό.
Στην πραγματική σκηνή η Τουρκία απουσιάζει, η κυβέρνησή της μένει να περιμένει χειροκροτήματα σε κενά έδρανα.
Η έλλειψη ενότητας της Δύσης δίνει χώρο στον Ερντογάν
Η σύνοδος κορυφής της Ουάσινγκτον ανέδειξε μια δυσάρεστη πραγματικότητα για την Άγκυρα.
Η στρατηγική εξισορρόπησης του Ερντογάν εξαρτάται από την έλλειψη ενότητας εντός της Δύσης.
Αποτυγχάνει όταν η διατλαντική κοινότητα παρουσιάζει ένα ενωμένο μέτωπο.
Μια στενότερη ευθυγράμμιση ΗΠΑ-ΕΕ στο θέμα της Ουκρανίας, η επιβολή κυρώσεων και η συνοχή του ΝΑΤΟ θα άφηναν την Τουρκία αντιμέτωπη με δύσκολες επιλογές.
Είτε να αναβαθμίσει τους δεσμούς της με τη Μόσχα με σημαντικό κόστος, είτε να διακινδυνεύσει την αναζωπύρωση των εντάσεων με τους Δυτικούς εταίρους.
Για τον Ερντογάν, ο οποίος ήδη αντιμετωπίζει οικονομικές αντιξοότητες και αυξανόμενη εσωτερική δυσαρέσκεια, η στένωση του στρατηγικού χώρου στο εξωτερικό επιδεινώνει τις πιέσεις στο εσωτερικό.
Η Τουρκία δεν απουσιάζει από τη γεωπολιτική σκακιέρα, αλλά η ικανότητά της να διαμορφώνει τα αποτελέσματα περιορίζεται ολοένα και περισσότερο και το παράθυρο ελιγμών κλείνει.
