Με απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης η Τουρκία ανέστειλε την συμμετοχή της στην Συνθήκη CFE (Conventional Forces in Europe), δηλαδή τη Συνθήκη η οποία είναι σε ισχύ από το 1990 και αφορά τον περιορισμό των συμβατικών δυνάμεων στην Ευρώπη.

Η Συνθήκη αυτή έθετε όρια στην οροφή των συμβατικών εξοπλισμών του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας αμέσως μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου και την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ώστε να υπάρχει διαφάνεια και έλεγχος για αποφυγή επιθετικής ενέργειας από την μία πλευρά εναντίον της άλλης.

Με βάση τη Συνθήκη αυτή, οι χώρες είναι υποχρεωμένες να δηλώνουν πολεμικά αεροσκάφη, ελικόπτερα, άρματα, πυροβόλα, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού - μάχης, αναγνωριστικά οχήματα, αντιαρματικά όπλα και πυραυλικά συστήματα, ενώ δεν υπάρχει η υποχρέωση δήλωσης πολεμικών πλοίων. Κάθε έτος κοινοποιείται στις χώρες που συμμετέχουν στην Συνθήκη, ετήσια έκθεση με τα οπλικά συστήματα και τις ακριβείς θέσεις τους, στην οποία φαίνονται οι νέες παραλαβές οπλικών συστημάτων, οι μετακινήσεις σε άλλες περιοχές, η απόσυρση παλαιού πολεμικού υλικού κλπ.

Οι δηλώσεις των οπλικών συστημάτων γίνονται με ακριβή γεωγραφικό προσδιορισμό και η διαρροή των στοιχείων αυτών αποτελεί παράγοντα κενού στην ασφάλεια μιας χώρας.

Τα τελευταία χρόνια η Συνθήκη αυτή απώλεσε τον χαρακτήρα της αναφορικά με την διαφάνεια και την δυνατότητα ελέγχου των εξοπλισμών, καθώς οι δηλώσεις των οπλικών συστημάτων από τις συμβαλλόμενες χώρες έχουν συμβολικό χαρακτήρα, αφού ο έλεγχος δεν γίνεται με φυσική παρουσία επιθεωρητών άλλων χωρών όπως στο παρελθόν, αλλά με απλή δήλωση της κάθε χώρας. Αποτέλεσμα αυτού, είναι πολλά στοιχεία να είναι ανακριβή, κάτι το οποίο έχει πράξει στο παρελθόν η Τουρκία με αποπροσανατολιστικές δηλώσεις οπλικών συστημάτων.

Η Τουρκία έχει πετύχει την εξαίρεση από την υποχρέωση δήλωσης οπλικών συστημάτων σε περιοχές της ανατολικής Τουρκίας, δηλαδή της περιοχής ευθύνης της 2ης και 3ης Στρατιάς, με την δικαιολογία του αγώνα εναντίον του ΡΚΚ.Το περασμένο έτος, η Ρωσία ανακοίνωσε την αποχώρησή της από την Συνθήκη CFE οπότε η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να προχωρήσει από την δική της πλευρά στην αναστολή αυτής.

Για ποιόν λόγο όμως τώρα η Τουρκία αποφάσισε να απέχει από τη Συνθήκη αυτή;Κάποιοι θεωρούν ότι ο λόγος έχει να κάνει με την πρόθεση της Τουρκίας να παραβιάσει την οροφή των εξοπλισμών. Ο ισχυρισμός αυτός έχει πολλά κενά, καθώς όπως προαναφέρθηκε η Συνθήκη δεν διατηρεί τον παλαιό αυστηρό της χαρακτήρα κάτι που η Τουρκία έχει εκμεταλλευθεί στο παρελθόν και τον έχει παραβιάσει πολλές φορές. Άλλοι είναι οι λόγοι, οι οποίοι ενέχουν χαρακτηριστικά συμβολισμού αλλά και ουσίας, οι οποίοι αφορούν άμεσα και την Ελλάδα.

Σε επίπεδο συμβολισμού, η Τουρκία αναστέλλοντας την συμμετοχή της έδωσε το στίγμα της μεγάλης δύναμης όπως έπραξε και η Ρωσία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, η Τουρκία έχει δείξει την τελευταία περίοδο ότι κινείται στον «αστερισμό της Ευρασίας», δηλαδή μιας ανεξάρτητης πολιτικής σε εφαρμογή του Σχεδίου «Αιώνας της Τουρκίας», με σκοπό την πολιτική, οικονομική, πολιτιστική, γλωσσική και στρατιωτική ένωση των τουρκογενών χωρών της κεντρικής Ασίας. Μία φιλόδοξη Τουρκία θεωρεί ότι δεν έχει λόγο να δίνει λογαριασμό σε κανέναν οργανισμό.

Σε επίπεδο ουσιαστικής επιχειρησιακής αναγκαιότητας, η Τουρκία ανέστειλε την συμμετοχή της στην Συνθήκη CFE για λόγους αμυντικής αλλά και επιθετικής σχεδίασης και σχετίζονται με την αποφυγή δήλωσης του αριθμού και των θέσεων των εξοπλισμών της, σε μία περίοδο όπου το γεωπολιτικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από απειλητική ρευστότητα και πολλές στρατιωτικές της Μονάδες έχουν μετακινηθεί σε άλλα μέτωπα.Η πρώτη περίπτωση αφορά τα μέτρα που θεώρησε ότι πρέπει να λάβει η Τουρκία έναντι του Ισραήλ με αφορμή την εχθρική στάση της Άγκυρας λόγω της στήριξης στην Χαμάς, κάτι το οποίο έχει εξοργίσει την ισραηλινή πλευρά.

Ο ίδιος ο Ερντογάν τον περασμένο Νοέμβριο μίλησε για βλέψεις του Ισραήλ για κατάληψη τουρκικού εδάφους γνωστοποιώντας ότι στο νέο υπό σύνταξη Έγγραφο Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας, γνωστό και ως Ερυθρά Βίβλος, το Ισραήλ έχει οριστεί ως η κύρια απειλή για την Τουρκία. Το Έγγραφο αυτό αποτελεί το κορυφαίο θεσμικό κείμενο της Τουρκίας και αποτελεί τη βάση για την διαμόρφωση της κυβερνητικής και της αμυντικής της πολιτικής αλλά και τα στρατιωτικά δόγματα σε βάθος πενταετίας.

Η Τουρκία αυτοεξαιρούμενη από την Συνθήκη CFE δεν θα γνωστοποιεί πλέον τα οπλικά της συστήματα και τις θέσεις αυτών αφού μπορεί να αποτελέσουν στόχους δυνητικών απειλών. Στο ίδιο πλαίσιο, τους τελευταίους μήνες οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες αντικατασκοπείας έχουν εντατικοποιήσει τις προσπάθειές τους και έχουν συλλάβει δεκάδες πράκτορες συνεργαζόμενους με τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ.Η δεύτερη περίπτωση αφορά άμεσα την Ελλάδα.

Η Τουρκία ως η επιτιθέμενη πλευρά η οποία συνεχίζει τις αξιώσεις αμφισβητώντας εθνική κυριαρχία και κυριαρχικά μας δικαιώματα, δεν επιθυμεί να δίνει καθαρή εικόνα μέσω των δηλώσεων της Συνθήκης CFE για τους αριθμούς αλλά και τις θέσεις των οπλικών της συστημάτων. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή της ανατολικής Θράκης αλλά και του Αιγαίου, καθώς η τουρκική πλευρά έχει μετακινήσει μεγάλο αριθμό στρατιωτικών δυνάμεων στα μέτωπα με Συρία και Ιράκ. Με την αποχή της από την Συνθήκη CFE, η Άγκυρα δεν θα έχει πλέον καμία υποχρέωση να δηλώνει στοιχεία των οπλικών της συστημάτων προσδίδοντας έτσι χαρακτήρα μυστικότητας στους αριθμούς και στις θέσεις αυτών που θα τηρεί στην Θράκη και στο Αιγαίο, αλλά και στις μετακινήσεις μονάδων της από τις περιοχές αυτές στο συριακό και στο ιρακινό μέτωπο.

Η Ελλάδα θα πρέπει να επανεξετάσει την πιθανότητα εξαίρεσης από την Συνθήκη επικαλούμενη την αντίστοιχη της Τουρκίας καθώς θα υπάρχει πλέον ετεροβαρής εικόνα στην διαφάνεια των δηλώσεων οπλικών συστημάτων Ελλάδας-Τουρκίας στο πλαίσιο της Συμμαχίας. Επίσης οι ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών θα πρέπει να εντείνουν τις πληροφοριακές τους δυνατότητες για συλλογή πληροφοριών, αφού η επιτιθέμενη Τουρκία η οποία διατηρεί πάντα το προνόμιο του αιφνιδιασμού, δηλώνει ανοιχτά ότι επιδιώκει την απόκρυψη δήλωσης των εξοπλισμών της, υποχρέωση η οποία πήγαζε από την Συνθήκη CFE.

* Δημοσιεύεται στο ΠΑΡΟΝ της ΚυριακήςΟ Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα/παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού την περίοδο 2013-2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense & Foreigner Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο / 2022.