Η αυτοκρατορία των Αζτέκων δημιουργήθηκε από την Τριπλή Συμμαχία των πόλεων – κρατών Tenochtitlan, Texcoco και Tlacopan και επεκτάθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα, καταλαμβάνοντας την περιοχή γύρω από την κοιλάδα του Μεξικού κατά το χρονικό διάστημα 1428 μέχρι το 1521 οπότε και καταλύθηκε από τους Ισπανούς κατακτητές και τον Ερνάν Κορτές. Η σύντομη εξάπλωσή της οφειλόταν συν τοις άλλοις στους ικανούς πολεμιστές που διέθετε και οι οποίοι κατείχαν εξέχουσα θέση στην κοινωνία των Μεξικανών. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε την εκπαίδευση τον οπλισμό και τις συνθήκες διαβίωσής τους.

Εκπαίδευση

Ο πολεμιστής κατείχε περίοπτη θέση στην κοινωνία απολαμβάνοντας σημαντικά οφέλη και προνόμια.

Οι στρατιώτες της αυτοκρατορίας ελάμβαναν εξαιρετική εκπαίδευση, ασχέτως των προοπτικών της μετέπειτα σταδιοδρομίας τους. Η αστρονομία, ρητορική, ποίηση, ιστορία, και φυσικά η θρησκεία αποτελούσαν τα βασικά – κυρίαρχα αντικείμενα διδασκαλίας και ακολουθούσε η πραγματική εκπαίδευση στο πεδίο της μάχης.

Στην κοινωνία των Αζτέκων ο νέος θεωρείτο άνδρας στην ηλικία των 17 ετών. Για έναν αστό που ήθελε να ενταχθεί στον στρατό, αυτό σήμαινε ότι ξεκινούσε από τις χαμηλότερες βαθμίδες ιεραρχίας. Στον στρατό των Αζτέκων υπήρχε επίσης προσωπικό υποστήριξης το οποίο ουσιαστικά μετέφερε μόνο όπλα και εφόδια. Ο στρατιώτης παρέμενε ιεραρχικά ως εκπαιδευόμενος μέχρι να συλλάβει τον πρώτο κρατούμενο, καθότι η πρώτη σύλληψη αποτελούσε την μύηση στον κόσμο του πραγματικού Αζτέκου πολεμιστή.

Ιεραρχία – εξέλιξη

Η σύλληψη κρατούμενων αποτελούσε το κλειδί για έναν πολεμιστή, προκειμένου να αναρριχηθεί στις τάξεις του στρατού. Για να αντιληφθεί κάποιος τους λόγους για τους οποίους η σύλληψη αιχμαλώτων ήταν τόσο σημαντική, αρκεί να μελετήσει τους «Πολέμους των Λουλουδιών». Οι εν λόγω πόλεμοι διεξήχθησαν μεταξύ της Τριπλής Συμμαχίας και των εχθρών τους οι οποίοι ήσαν οι πόλεις – κράτη Tlaxcala, Huejotzingo, Atlixco  και Cholula. Στους εν λόγω πολέμους ήταν προτιμότερο ο στρατιώτης να συλλάβει τον αντίπαλο παρά να τον σκοτώσει, με αποτέλεσμα η σύλληψη κρατουμένων να αποτελεί σύμβολο καθιέρωσης για έναν νεαρό άνδρα.

Υπάρχουν ορισμένα ερωτηματικά για το πόσο υψηλά μπορούσαν να αναρριχηθούν κοινωνικά οι πολεμιστές. Ήταν άραγε δυνατόν ένας Αζτέκος μαχητής να γίνει μέλος της «στρατιωτικής αριστοκρατίας» ή η εν λόγω τάξη ήταν προσβάσιμη σε συγκεκριμένες οικογένειες;

Ιαγουάροι πολεμιστές

Γνωρίζουμε ότι στην κοινωνία των Αζτέκων υπήρχαν τάξεις «εν είδει ιπποτών» που κατείχαν υψηλό αξίωμα και αντίστοιχη κοινωνική θέση. Οι μεγαλύτερες και πλέον γνωστές εξ’ αυτών ήσαν οι Ιαγουάροι (ocelomeh) και οι Αετοί(quauhtin) στις οποίες οι άνδρες φορούσαν στολές αντιπροσωπευτικές των αντίστοιχων ζώων.

Όπως στους περισσότερους πολιτισμούς ο πολεμιστής ανέβαινε ιεραρχικά με την πάροδο των ετών και ανάλογα με την απόδοσή του, έτσι και σε αυτόν τον τομέα η κοινωνία των Αζτέκων ακολουθούσε την ίδια τακτική, καθώς προάγονταν από πολίτες ⇒ πολεμιστές ⇒ ευγενείς πολεμιστές ⇒ Αετούς ή Ιαγουάρους και σε ορισμένες περιπτώσεις επίλεκτους πολεμιστές (Otomitl) και στρατηγούς (Tlacateccati).

Συνήθως φορούσαν ξύλινα κράνη και έφεραν ασπίδες με διακριτικό έμβκημα της επιλογής τους. Οι ανώτερες κατηγορίες πολεμιστών έφεραν φωτεινά φτερώματα, καπιτονέ βαμβακερή πανοπλία και μπλε μανδύες (στολές tlahuiztli).  Όσο υψηλότερη ήταν η θέση στην ιεραρχία τόσο εντυπωσιακότερη ήταν η στολή. Οι Αζτέκοι πολεμιστές ορισμένες φορές έφεραν παραστάσεις λουλουδιών, ένα προνόμιο που προοριζόταν για τους ευγενείς.

Ενίοτε τοποθετούσαν στα χείλη βύσματα κατασκευασμένα από επεξεργασμένη πέτρα, της οποίας το χρώμα άλλαζε, καθώς ο στρατιώτης προαγόταν, αποδεικνύοντας την γενναιότητά του στην μάχη.

Κοινωνικές απολαβές

Οι κατέχοντες υψηλή θέση στην στρατιωτική ιεραρχία είχαν γενικότερα περισσότερες κοινωνικές ανταμοιβές, καθώς επί παραδείγματι μπορούσαν να συμμετέχουν στην πολιτική, ή να έχουν πρόσβαση σε τροφές που προορίζονταν για ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Αλλά ένα από τα σημαντικότερα οφέλη ήταν η γη, καθώς η ιδιοκτησία της και τα παραγόμενα προϊόντα – κέρδη ήσαν αφορολόγητα.

Οι πολεμιστές ενθαρρύνονταν να δημιουργήσουν οικογένεια και η περιουσία μεταβιβαζόταν κληρονομικά, ώστε μόλις ο γιος κληρονομούσε την γη, μπορούσε να την κρατήσει ή να την πωλήσει. Προφανώς το εν λόγω ιδιοκτησιακό καθεστώς είχε ανάλογο αντίκτυπο στην κοινωνία των Αζτέκων, καθότι οι πολεμιστές και οι οικογένειές τους κατείχαν πολύ σημαντική θέση στην κοινωνία, συνιστώντας ένα είδος εξέχουσας τάξης.

Αετοί πολεμιστές

Η ζωή των Αζτέκων πολεμιστών

Ο βίος ενός πολεμιστή συχνά ήταν βραχύς! Δεν γνωρίζουμε την ακριβή διάρκεια, παρόλο που το προσδόκιμο όριο ζωής της Αυτοκρατορίας ήταν περίπου 37 έτη, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι η συχνότητα των πολέμων διέφερε ανά περίοδο. Όταν υπήρχε πόλεμος, ο στρατιώτης έπρεπε να προετοιμαστεί για να αφήσει την οικογένειά του και να ενταχθεί στις τάξεις του στρατού, είτε σε μια μικρή ομάδα, ή σε στρατιά αποτελούμενη από αρκετές χιλιάδες άνδρες.

Έφερε τον οπλισμό και εξοπλισμό που αναφέρεται παρακάτω και βάδιζε 19-32 χλμ ημερησίως, απόσταση διόλου ευκαταφρόνητη, δεδομένου ότι οι Αζτέκοι δεν ίππευαν και ορισμένες φορές η μάχη δινόταν σε μακρινή απόσταση.

Οπλισμός

Ο οπλισμός των Αζτέκων αποτελείτο από συνδυασμό, όπλων μεγάλου και μικρού βεληνεκούς, που τους έδιδαν την δυνατότητα να πολεμούν τους αντιπάλους σε οιαδήποτε απόσταση. Τα όπλα μεγάλης εμβέλειας, όπως το δόρυ και οι σφενδόνες (Tlacochtli και Tematlatl) επέτρεπαν στους πολεμιστές να πλήττουν τους αντιπάλους τους πριν αυτοί πλησιάσουν σε απόσταση βολής.

Στις μάχες εκ του σύνεγγυς τα όπλα μπορούσαν να περικόπτουν, τραυματίζουν, μαχαιρώνουν και να χτυπούν τους εχθρούς. Το ξίφος των Αζτέκων (Macuahuiti) ήταν το βασικό όπλο που χρησιμοποιείτο στις μάχες σώμα με σώμα, αλλά παράλληλα είχαν το δόρυ (Tepoztopilli) εφόσον ήθελαν να κρατήσουν τον εχθρό σε απόσταση ασφαλείας (ίση με το μήκος του χεριού). Οι Αζτέκοι χρησιμοποιούσαν επίσης όπλα όπως ράβδους και μαχαίρια (το Quauhololli και το Tecpatl) τα οποία τους επέτρεπαν να αποτελειώσουν εύκολα τον εχθρό.

Μακουαχουίτλ (Macuahuitl)

Το Macuahuitl ήταν επίπεδο όπλο μάχης σώμα με σώμα κατασκευασμένο από ενιαίο κομμάτι ξύλου, με λαβή και πλατειά κεφαλή και αποτελούσε συνδυασμό ράβδου και ξίφους. Το Macuahuiti είχε αυλακώσεις στην κεφαλή, στις οποίες οι Αζτέκοι τοποθετούσαν μικρές αιχμηρές λεπίδες, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από οψιανό και στερεώνονταν με φυσική κόλλα.

Ήταν ένα αποτελεσματικό όπλο και έδιδε την δυνατότητα στους πολεμιστές, να χτυπούν και να περικόπτουν τους αντιπάλους τους. Παρότι που το Macuahuiti επέτρεπε στους Αζτέκους να τραυματίζουν τους εχθρούς τους, εντούτοις χρησιμοποιείτο κυρίως για να προκαλεί σωρευτική ζημία, παρόλο που σύμφωνα με ενδείξεις ήταν κατάλληλο και για ακρωτηριασμούς.

Οι λεπίδες του Macuahuiti χρειάζονταν συχνά συντήρηση και επισκευή, διότι παρόλο που ο οψιδιανός λίθος τους επέτρεπε να κατασκευάσουν απίστευτα αιχμηρά άκρα, σε ορισμένες περιπτώσεις καλύτερα από μέταλλο, εντούτοις ήταν περισσότερο εύθραυστος, το οποίο σήμαινε ότι οι Αζτέκοι εκτελούσαν τακτική συντήρηση για να εξασφαλίσουν την μέγιστη απόδοση στο όπλο τους.

Τεκπάτλ (Tecpatl)

Το Tecpatl ήταν μαχαίρι ή στιλέτο που κατασκευαζόταν από λεπίδα οψιδιανού στην οποία τοποθετούσαν ξύλινη λαβή. Ήταν παραδοσιακά τελετουργικό όπλο θυσιών αίματος για τον κατευνασμό των θεών, αλλά χρησιμοποιείτο επίσης σε μάχες εκ του σύνεγγυς για να επιφέρει το τελειωτικό χτύπημα στους εχθρούς.

Τεμάτατλ (Tematlatl)

Η Tematlatl ήταν σφενδόνη και όπλο μεγάλου βεληνεκούς. Ήταν κατασκευασμένη από φυσικές ίνες γεγονός που επέτρεπε στους πολεμιστές, να πλήττουν τους εχθρούς από μεγάλη απόσταση. Το Tematlatl πιστεύεται ότι είχε εμβέλεια ίση και σε ορισμένες περιπτώσεις μεγαλύτερη από τα βέλη. Οι πέτρες που χρησιμοποιούσαν με την Tematlatl ήταν κατάλληλα διαμορφωμένες και ακονισμένες για να προκαλέσουν ζημιά κατά την πρόσκρουση.

Ατλάτλ (Atlatl) και  Τλακόχτλι (Tlacochtli)

Η Atlatl δεν ήταν καθεαυτό όπλο, αλλά μια συσκευή εκτόξευσης που χρησιμοποιείτο από τους Αζτέκους, για να ρίξουν τα ακόντια Tlacochtli σε μεγαλύτερη απόσταση. Η Atlatl λειτουργούσε με την προσθήκη επιπλέον μόχλευσης μέσω της επέκτασης του βραχίονα κατά ένα πήχυ. Αυτό επέτρεπε στους πολεμιστές να εκσφενδονίζουν το δόρυ σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση.

Το Τlacochtli ήταν δόρυ το οποίο έριχναν με την προαναφερθείσα μέθοδο. Ήταν παρόμοιο σε κατασκευή με το Tepoztopilli, είχε ένα ξύλινο άξονα και μια μικρή ξύλινη κεφαλή, η οποία είχε αυλακώσεις στις πλευρές και επένδυση από αιχμηρό οψιδιανό, η οποία του έδιδε την δυνατότητα να τραυματίζει θανάσιμα τον αντίπαλο.

Τεποζτοπίλι (Tepoztopilli)

Το Tepoztopilli ήταν ουσιαστικά ένα όπλο – δόρυ το οποίο οι Αζτέκοι χρησιμοποιούσαν σε μάχες εκ του σύνεγγυς. Ήταν ξύλινο αποτελούμενο από δύο κομμάτια, τον άξονα και την κεφαλή (λαβή) και ήταν παρόμοιας κατασκευής με την Macuahuiti, έχοντας ένα αυλάκι κατά μήκος των πλευρών με ενσωματωμένους λίθους οψιδιανού. Το Tepoztopilli χρησιμοποιούνταν για να κρατήσει τον εχθρό καθότι είναι σε θέση να διαπεράσει με ευκολία τις ελαφρές θωρακίσεις των αντιπάλων.

Κουαχολόλι (Quauhololli)

Το Quauhololli ήταν ουσιαστικά ρόπαλο συνήθως κατασκευασμένο από ξύλο ή συνδυασμό ξύλου και πέτρας. Ήταν όπλο μάχης σώμα με σώμα και διέθετε κυρτή λαβή για ευκολία στο χτύπημα, ενώ η κεφαλή χρησιμοποιείτο ως ρόπαλο.

Χουιζέκι (Huitzauhqui)

Το Huitzauhqui ήταν ουσιαστικά ένα μεγάλο ξύλινο ρόπαλο με λαβή. Ήταν επίσης όπλο μάχης εκ του σύνεγγυς με μέγεθος μεγαλύτερο από το Macuahuiti, ενώ ορισμένες φορές διέθετε παρόμοιες λεπίδες οψιδιανού.

«Θα μπορούσα να πω ότι τα Ισπανικά στρατεύματά μας είναι αποθαρρυμένα, η τελευταία ημέρα της μάχης είχε πολλές απώλειες από την πλευρά μας, αλλά και για τους Αζτέκους. Δεν ήμασταν σίγουροι, ότι επρόκειτο να χτυπήσουν, αλλά πολλοί από τους επιζώντες μας τραυματίστηκαν και δεν είναι ακόμη έτοιμοι να πολεμήσουν. Τα όπλα των Αζτέκων είχαν τραυματίσει σοβαρά πολλούς από τους άνδρες μας, τα θραύσματα οψιδιανού υπήρχαν ακόμη στις πληγές των περισσότερων και η ικανότητα των πολεμιστών Jaguar ήταν τρομερή. Πρέπει όμως να συσπειρωθούμε, διότι τελικά οι Αζτέκοι είναι περισσότερο αξιόμαχοι με τα όπλα τους, από ότι υπολογίζαμε………………δεν θα κάνουμε ξανά το ίδιο λάθος».   Ερνάν Κορτές