Σε αναβρασμό βρίσκονται οι ελεύθεροι επαγγελματίες μετά τις αλλαγές που αποφασίστηκαν από την κυβέρνηση, που τους οδηγούν σε πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις. Ωστόσο οι αποφάσεις που ελήφθησαν είναι αποτέλεσμα και των δηλωθέντων εισοδημάτων τους, καθώς 7 στους 10 δηλώνουν εισοδήματα κάτω από 10.000 ευρώ, με ένα μεγάλο τμήμα αυτών να δηλώνει μηδενικά εισοδήματα ή εισοδήματα έως 5.000 ευρώ.

Μάλιστα, τα στοιχεία δείχνουν ότι εδώ και δεκαετίες δηλώνονται ακριβώς τα ίδια εισοδήματα. Δηλαδή από την εποχή των Mνημονίων, μετά το τέλος της πανδημίας, ακόμα και σήμερα δηλώνουν τα ίδια χαμηλά εισοδήματα, γεγονός που δημιουργεί εύλογες απορίες για το πώς επιβιώνουν εάν δεν αποκρύπτουν εισοδήματα ή γιατί δεν αλλάζουν εργασία. Σημειώνεται ότι ένα μεγάλο τμήμα αυτοαπασχολούμενων ζουν με εισοδήματα που δεν ξεπερνούν τα 300-500 ευρώ μηνιαίως.

Έτσι, λοιπόν, αποφασίστηκε η εφαρμογή κλιμακωτού τεκμαρτού εισοδήματος ανάλογα με τα έτη λειτουργίας. Οι νέοι επαγγελματίες θα απαλλάσσονται για τα τρία πρώτα έτη λειτουργίας και σταδιακά στον έκτο χρόνο θα φτάνουν τα 10.920 ευρώ, όσο είναι και ο κατώτατος μισθός σήμερα. Πάνω από 12 έτη λειτουργίας το τεκμαρτό εισόδημα θα φτάνει τα 14.196 ευρώ.

Ωστόσο το τεκμαρτό εισόδημα θα κλιμακώνεται περαιτέρω στην περίπτωση που ο επαγγελματίας απασχολεί εργαζομένους και εφόσον ο τζίρος τους είναι μεγαλύτερος από τον μέσο όρο του κλάδου (ΚΑΔ).

Οι αλλαγές αφορούν τα εισοδήματα της τρέχουσας χρήσης που θα φορολογηθούν το 2024 από την ΑΑΔΕ. Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα για τη φορολογική διοίκηση, η οποία θα πρέπει να ξεκινήσει από τώρα τις αλλαγές προκειμένου να μην υπάρξουν προβλήματα κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων.

Με βάση τα ανωτέρω, 473.000 επαγγελματίες θα κληθούν να πληρώσουν επιπλέον φόρο 1.444 ευρώ κατά μέσο όρο, 138.000 θα δουν τη φορολογική τους επιβάρυνση να μειώνεται κατά 560 ευρώ κατά μέσο όρο, ενώ 124.000 δεν θα δουν καμία αλλαγή στη φορολογική τους επιβάρυνση.

Επί της ουσίας, το μεγαλύτερο πρόβλημα θα αντιμετωπίσουν όσοι δηλώνουν κάτω από 10.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό και πάνω οι επιβαρύνσεις εξομαλύνονται, ενώ από τα 12.000 ευρώ και πάνω (για όσους έχουν έξι έτη λειτουργίας) καταγράφονται μειώσεις συγκριτικά με το υφιστάμενο καθεστώς. Για παράδειγμα, επαγγελματίας με έξι έτη λειτουργίας ο οποίος δηλώνει σήμερα στην εφορία 3.000 ευρώ (για παράδειγμα οι εκμεταλλευτές ταξί) πληρώνει φόρο και τέλος επιτηδεύματος 920 ευρώ. Με το νέο σύστημα ο φόρος θα φτάσει τα 1.589,9 ευρώ, αυξημένος κατά 72,82%.

Στην περίπτωση που ο ανωτέρω επαγγελματίας (με 3.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα) έχει περισσότερα από 12 έτη λειτουργίας (τεκμαρτό 14.196 ευρώ), θα πληρώσει το 2024 για το εισόδημα του 2023 το ποσό των 1.390,62 ευρώ, αυξημένο κατά 151,15%.

Άλλος επαγγελματίας με 12.000 ευρώ και έξι έτη λειτουργίας πληρώνει σήμερα 1.990 ευρώ. Με το νέο σύστημα και τη μείωση κατά 50% του τέλους επιτηδεύματος θα πληρώσει 1.665 ευρώ, δηλαδή λιγότερα κατά 16,33%.

Όπως ανέφερε ο υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Χ. Θεοχάρης, για το 80% που δηλώνουν εισοδήματα έως 10.920 ευρώ θεσμοθετείται η ελάχιστη αμοιβή - τεκμαρτό εισόδημα, ενώ για το υπόλοιπο 20% με υψηλότερα εισοδήματα θα διενεργούνται έλεγχοι από την ΑΑΔΕ.

Με το νέο φορολογικό καθεστώς που καθιερώνεται από τα φετινά εισοδήματα, το 50% των φόρων θα καταβάλλεται πλέον από το 12% των ελευθέρων επαγγελματιών, έναντι 4% σήμερα. Κι αυτό γιατί με τη νέα ρύθμιση, που περιλαμβάνεται στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο θα ψηφιστεί μέχρι το τέλος του έτους από τη Βουλή, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι δεν θα μπορούν σε καμία περίπτωση να εμφανίσουν στη φορολογική δήλωση του επόμενου έτους καθαρό εισόδημα κάτω από 10.920 ευρώ, που αντιστοιχεί στον κατώτατο μισθό των 780 ευρώ στον ιδιωτικό τομέα επί 14 μήνες. Μάλιστα, σε περίπτωση που ο ελεύθερος επαγγελματίας απασχολεί εργαζόμενο με αποδοχές 20.000 ευρώ, τότε θα πρέπει να δηλώσει 20.000 ευρώ συν 10%, δηλαδή 22.000 ευρώ και όχι 10.920 ευρώ.

Με ένα σύστημα προσαυξήσεων το τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα μπορεί να φτάσει ακόμα και στα 50.000 ευρώ, ενώ όσοι δηλώνουν πάνω από το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα κερδίζουν μείωση του τέλους επιτηδεύματος στο μισό. Αντίθετα, όσοι δηλώνουν χαμηλότερα, θα φορολογούνται με το τεκμαρτό εισόδημα και έχουν μείωση τέλους επιτηδεύματος 25%. Στις προθέσεις του οικονομικού επιτελείου είναι το τέλος επιτηδεύματος να σβήσει οριστικά το 2025. Σημειώνεται ότι η μείωση του τέλους επιτηδεύματος δεν αφορά τις επιχειρήσεις, αν και είχε εξαγγελθεί από την κυβέρνηση προεκλογικά.

Σημείο αναφοράς του νέου συστήματος είναι ο κατώτατος μισθός. Προβλέπεται, συγκεκριμένα, ότι τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα των αυτοαπασχολούμενων μαζί με τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία δεν μπορεί να είναι μικρότερα από μια ελάχιστη αμοιβή, η οποία προσδιορίζεται με αντικειμενικό τρόπο σε σημείο που αντανακλά την ελάχιστη εισφερόμενη αξία της προσωπικής εργασίας του αυτοαπασχολούμενου στην επιχείρησή του.

Με το νέο σύστημα

– Κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής λαμβάνονται υπόψη τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία του αυτοαπασχολούμενου.

– Ο χρόνος κατά τον οποίο ο ελεύθερος επαγγελματίας είχε παύση εργασιών δεν λογίζεται κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής.

– Οι ελεύθεροι επαγγελματίες με νεοσύστατη επιχειρηματική δραστηριότητα θα έχουν τις ακόλουθες μειώσεις της ελάχιστης αμοιβής: 100% για τα τρία πρώτα χρόνια, 67% για τον 4ο χρόνο και 33% για τον 5ο χρόνο.

– Όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας ασκεί τη δραστηριότητά του και έχει την κύρια κατοικία του σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, η ελάχιστη αμοιβή θα μειώνεται κατά 50%. Όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%, θα μειώνεται κατά 50%.

– Η ελάχιστη αμοιβή αποτελεί μαχητό τεκμήριο που μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία (π.χ. στρατιωτική θητεία, νοσηλεία σε νοσοκομείο, κράτηση σε φυλακή κ.λπ.).

– Το ποσό της ελάχιστης αμοιβής προσαυξάνεται κατά 10% για κάθε 3 χρόνια εργασίας μετά την πρώτη τριετία και έως 30% για τρεις τριετίες, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στα 14.196 ευρώ.

Η ελάχιστη αμοιβή προσαυξάνεται με 2 τρόπους:

Α) Με ένα ποσό ίσο με το 10% του ετήσιου κόστους μισθοδοσίας (μισθός, εργοδοτικές εισφορές, παροχές σε είδος) του προσωπικού που ο αυτοαπασχολούμενος απασχολεί στην επιχείρησή του, με ανώτατο όριο τα 15.000 ευρώ.

Β) Με έναν συντελεστή όταν ο ετήσιος τζίρος του αυτοαπασχολούμενου είναι σημαντικά μεγαλύτερος από τον μέσο όρο του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ:

– 35% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 100% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων.

– 70% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 150% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων.

– 100% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 200% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων, με ανώτατο όριο τα 50.000 ευρώ.

Τέλος επιτηδεύματος

Όσοι δηλώνουν εισόδημα κάτω από τα ελάχιστο τεκμαρτό θα έχουν μείωση κατά 25% στο τέλος επιτηδεύματος, δηλαδή θα πληρώνουν 487 ευρώ, έναντι 650 ευρώ, ενώ όσοι δηλώνουν υψηλότερο από το ελάχιστο εισόδημα θα κερδίζουν έκπτωση 50%, δηλαδή το τέλος επιτηδεύματος θα περιορίζεται στα 325 ευρώ, από 650 ευρώ.

Παραδείγματα

– Νέος αυτοαπασχολούμενος με 3.000 ευρώ δηλωθέν εισόδημα. Είχε 270 ευρώ φόρο και θα συνεχίσει να έχει τον ίδιο φόρο χωρίς αλλαγή.

 – Αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 50.000 ευρώ θα έχει σταδιακά μείωση από την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος 650 ευρώ.

 – Παλιός αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 1.500 ευρώ είχε 135 ευρώ φόρο και 650 ευρώ τέλος. Σύνολο 785 ευρώ. Με το νέο σύστημα θεωρούμε 14.196 ευρώ ως εισόδημα και θα έχει αύξηση επιβάρυνσης κατά 1.038 ευρώ.

– Αυτοαπασχολούμενος με μηδέν δηλωθέν εισόδημα και μεγάλο τζίρο. Σήμερα πληρώνει μόνο τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ. Με τις προσαυξήσεις του εργοδοτικού κόστους και του μεγάλου τζίρου πηγαίνει σε 25.833 ευρώ φορολογητέο εισόδημα και έχει αύξηση στη φορολογία κατά 4.083 ευρώ.

–  Αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 7.000 ευρώ και 200.000 τζίρο, είχε 630 ευρώ φόρο και 650 ευρώ τέλος. Σύνολο 1.280 ευρώ. Με το νέο σύστημα θεωρούμε 14.196 ευρώ ως εισόδημα και, επειδή έχει μεγάλο τζίρο, θα προσαυξηθεί κατά 70%, σε 24.133 ευρώ φορολογητέο εισόδημα. Συνολικά θα έχει μια αύξηση στη φορολογική επιβάρυνση κατά 2.977 ευρώ.

Η αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των επαγγελματιών θα οδηγήσει στην αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων τους. Συγκεκριμένα, από τα 7,78 δισ. ευρώ που δηλώνουν σήμερα, υπολογίζεται ότι το 2024 θα δηλωθούν 13,35 δισ. ευρώ, δηλαδή, 5,56 δισ. ευρώ περισσότερα. Αυτό σημαίνει ότι θα εισέλθουν στα κρατικά ταμεία επιπλέον φόροι ύψους 874 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο θα περιοριστεί στα 606 εκατ. ευρώ με την πλήρη κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Το ποσό αυτό, σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο, θα διατεθεί προς την κοινωνία, είτε μέσω επιδομάτων είτε και για την Παιδεία και την Υγεία. Μάλιστα το ποσό αυτό θα καταγραφεί στον κρατικό Προϋπολογισμό για το 2024.

Τα νέα ψηφιακά εργαλεία
 

Εκτός από την αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των επαγγελματιών, η κυβέρνηση θα συμπεριλάβει στο σχέδιο νόμου διατάξεις που αφορούν την επέκταση των POS στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, πρόστιμα για τη χρήση μετρητών άνω των 500 ευρώ και την απαγόρευση χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων. Ειδικότερα:

1. Υποχρεωτική ανάρτηση εσόδων και δαπανών στο MyData εντός του 2024.
2. Απαγόρευση της χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων. Το τίμημα για αγοραπωλησίες ακινήτων θα καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Το συμβόλαιο που καταγράφει προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση με μετρητά είναι άκυρο και απαγορεύεται η μεταγραφή του. Οι παραβάτες τιμωρούνται με πρόστιμο ίσο με το 10% του τιμήματος που καταβλήθηκε με μετρητά, κατ’ ελάχιστο 10.000 και μέχρι 500.000 ευρώ, για κάθε παράβαση. Αυτό σημαίνει ότι, στην περίπτωση που πωληθεί με μετρητά ακίνητο αξίας 2 εκατ. ευρώ, θα επιβληθεί πρόστιμο 200.000 ευρώ. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία της ΑΑΔΕ, το 2022 πραγματοποιήθηκαν 338.511 μεταβιβάσεις ακινήτων με συνολικό τίμημα 27,7 δισ. ευρώ. Από αυτές, οι 42.613 εξοφλήθηκαν αποκλειστικά με μετρητά (συνολικό τίμημα: 462,4 εκατ. ευρώ), ενώ σε 41.741 περιπτώσεις τίμημα ύψους 2,98 δισ. ευρώ εξοφλήθηκε εν μέρει με μετρητά.
3. Αύξηση του προστίμου για χρήση μετρητών σε συναλλαγές άνω των 500 ευρώ, σε ποσό διπλάσιο της συναλλαγής.
4. Καταβολή της πλειονότητας των επιδομάτων μέσω χρεωστικών καρτών. Θεσμοθετείται η πληρωμή της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) μέσω χρεωστικών καρτών. Σε συνδυασμό με τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, το μέτρο, όπως αναφέρουν από το οικονομικό επιτελείο, αποκλείει τη διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.
5. Διακοπή συνεργασίας των εταιρειών εμπορίας καυσίμων με παραβάτες λαθρεμπορίας.
6. Όλες οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, φόρο κατανάλωσης και τέλος ταξινόμησης γίνονται υποχρεωτικά και ανεξαρτήτως ποσού με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Η ρύθμιση περιλαμβάνει τόσο το εγχώριο όσο και το διεθνές εμπόριο (εισαγωγές - εξαγωγές) με χώρες της Ε.Ε. και τρίτες χώρες. Δεν αφορά τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών ή μεταξύ ιδιωτών.
7. Ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS τούς πρώτους μήνες του 2024.
8. Επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν.
9. Ενεργοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής, πιλοτικά από τις αρχές του 2024 και πλήρως έως το τέλος του έτους.
10. Υποχρεωτικά ηλεκτρονικά τιμολόγια εντός του 2024 (έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα στην Ε.Ε.).