Οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ σε τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις τα ξημερώματα της Κυριακής (22/06), έχουν προκαλέσει παγκόσμιο συναγερμό, με μια σειρά από χώρες να ζητούν αποκλιμάκωση της σύγκρουσης και επιστροφή στη διπλωματία.
Η κίνηση αυτή του προέδρου των ΗΠΑ, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το Reuters, συνιστά το «μεγαλύτερο και πιο ριψοκίνδυνο στοίχημα εξωτερικής πολιτικής» του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος τελικά έκανε εκείνο που επί μακρόν υποσχόταν ότι θα αποφύγει: να εμπλακεί στρατιωτικά σε έναν μεγάλο ξένο πόλεμο.
Η επίθεση των ΗΠΑ, που περιλάμβανε πλήγμα ακόμη και στην πιο βαριά οχυρωμένη υπόγεια πυρηνική εγκατάσταση του Ιράν, συνιστά το μεγαλύτερο διπλωματικό ρίσκο της μέχρι τώρα θητείας του Τραμπ – και μάλιστα ένα ρίσκο γεμάτο κινδύνους και άγνωστα αποτελέσματα, όπως το πιθανό κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ, της σημαντικότερης αρτηρίας πετρελαίου στον κόσμο, επιθέσεις σε αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις και συμμάχους τους στη Μέση Ανατολή, εντατικοποίηση των πυραυλικών επιθέσεων κατά του Ισραήλ και ενεργοποίηση παραστρατιωτικών οργανώσεων και ομάδων δι’ αντιπροσώπων ενάντια σε αμερικανικά και ισραηλινά συμφέροντα σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με το Reuters.
Τέτοιες κινήσεις, προειδοποιούν οι αναλυτές, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια ευρύτερη και μακροχρόνια σύγκρουση από ό,τι είχε φανταστεί ο Τραμπ, ξυπνώντας μνήμες από τους λεγόμενους “αιώνιους πολέμους” των ΗΠΑ σε Ιράκ και Αφγανιστάν — πολέμους που ο ίδιος είχε χλευάσει ως «ηλίθιους» και είχε δεσμευτεί να μην επαναλάβει.
Η απόφαση του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, να εμπλακεί στις επιθέσεις που εδώ και εννέα ημέρες πραγματοποιούσε το Ισραήλ στις ΗΠΑ δημιουργεί επομένως νέα δεδομένα, με τον φόβο για εξάπλωση της σύγκρουσης σε παγκόσμιο επίπεδο να είναι ολοένα και πιο έντονος.
Διεθνείς αντιδράσεις και έκκληση για αυτοσυγκράτηση
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες χαρακτήρισε τα αμερικανικά πλήγματα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν «επικίνδυνη κλιμάκωση σε μια περιοχή που βρίσκεται ήδη στην κόψη του ξυραφιού και άμεση απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια». «Υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος αυτή η σύγκρουση να ξεφύγει γρήγορα εκτός ελέγχου – με καταστροφικές συνέπειες για τους πολίτες, την περιοχή και (ολόκληρο) τον κόσμο», δήλωσε ο Γκουτέρες. «Αυτήν την επικίνδυνη ώρα, είναι κρίσιμο να αποφευχθεί ένας φαύλος κύκλος χάους. Στρατιωτική λύση δεν υπάρχει. Η μόνη διέξοδος είναι η διπλωματία. Η μόνη ελπίδα είναι η ειρήνη», υπογραμμίζει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ.
Στην πρώτη αντίδραση από πλευράς της ΕΕ, με ανάρτησή της στο Χ η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής , Κάγια Κάλας σημείωσε: «Δεν πρέπει να επιτραπεί στο Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα, καθώς αυτό θα αποτελούσε απειλή για τη διεθνή ασφάλεια. Καλώ όλες τις πλευρές να κάνουν ένα βήμα πίσω, να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να αποτρέψουν περαιτέρω κλιμάκωση». Όπως τονίζει η Κάλας, «οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. θα συζητήσουν την κατάσταση αύριο».
«Το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να αποκτήσει την (πυρηνική) βόμβα. Με τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή να βρίσκονται σε νέα κορύφωση, η σταθερότητα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα», δήλωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου είναι κρίσιμης σημασίας. Τώρα είναι η στιγμή για το Ιράν να εμπλακεί σε μια αξιόπιστη διπλωματική λύση. Το τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι το μόνο μέρος για να τερματιστεί αυτή η κρίση», δήλωσε σε ανάρτησή της στο Χ η πρόεδρος της Κομισιόν.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν επικοινώνησε σήμερα το πρωί με τους ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και του Ομάν και συζήτησε μαζί τους τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Ελιζέ ο Γάλλος πρόεδρος θα επικοινωνήσει τις επόμενες ώρες με ηγέτες της ΕΕ και άλλων κρατών της Μέσης Ανατολής. Στην ανακοίνωση του Ελιζέ αναφέρεται επίσης ότι η Γαλλία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την απομάκρυνση των Γάλλων πολιτών, που το επιθυμούν, από το Ιράν και το Ισραήλ. Τέλος αναφέρεται ότι ο πρόεδρος της Γαλλίας συγκάλεσε για σήμερα το βράδυ το Συμβούλιο Αμυνας και Εθνικής Ασφάλειας με αντικείμενο τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή.
Ο Γάλλος υπουργός εξωτερικών Ζαν Νοέλ Μπαρό, με ανάρτησή του στο Χ, εξέφρασε την έντονη ανησυχία της Γαλλίας μετά τις αμερικανικές επιθέσεις εναντίον ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων.
“Η Γαλλία έλαβε γνώση, με ανησυχία, των επιθέσεων που εξαπέλυσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων και δηλώνει ότι ουδεμία συμμετοχή είχε τόσο στα χτυπήματα όσο και στο σχεδιασμό τους“, τόνισε ο Μπαρό, υπογραμμίζοντας ότι το Παρίσι καλεί όλες τις πλευρές σε αυτοσυγκράτηση ούτως ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε κλιμάκωση που θα μπορούσε να οδηγήσει στην επέκταση της σύγκρουσης. Ο Γάλλος ΥΠΕΞ σημείωσε επίσης, ότι η Γαλλία έχει κατ επανάληψη εκφράσει την έντονη αντίθεσή της στον πυρηνικό εξοπλισμό του Ιράν και είναι πεπεισμένη ότι η επίλυση αυτού του ζητήματος μπορεί να γίνει μόνο μέσω της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Οπλων.
«Η διεθνής γεωπολιτική συγκυρία εξακολουθεί να παραμένει σύνθετη και ανησυχητική, ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Αυτό που σήμερα προέχει είναι η επίδειξη αυτοσυγκράτησης και η επανεκκίνηση των συζητήσεων. Περαιτέρω κλιμάκωση θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερες συνθήκες αστάθειας σε μια ήδη εξαιρετικά επιβαρυμένη περιοχή» τόνισε ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος συγκάλεσε εκτάκτως το ΚΥΣΕΑ, ενώ ανακοίνωσε πως θα συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη.
Η Ρωσία καταδίκασε έντονα τις αμερικανικές επιθέσεις κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, κάνοντας λόγο για «ανεύθυνο» βομβαρδισμό.
«Η ανεύθυνη απόφαση για την πραγματοποίηση πυραυλικών και βομβαρδιστικών επιθέσεων στο έδαφος ενός κυρίαρχου κράτους, ανεξάρτητα από τα επιχειρήματα που διατυπώθηκαν, παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο», τόνισε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του.
«Ζητούμε τον τερματισμό της επιθετικότητας και την αύξηση των προσπαθειών για τη δημιουργία συνθηκών για την επιστροφή της κατάστασης σε μια πολιτική και διπλωματική οδό», υπογράμμισε η ρωσική διπλωματία.
Το υπουργείο εξωτερικών της Τουρκίας υπογράμμισε ότι πρέπει να αποφευχθεί οποιαδήποτε εξάπλωση της σύγκρουσης σε παγκόσμιο επίπεδο, καλώντας όλες τις πλευρές να επιδείξουν υπευθυνότητα και να σταματήσουν άμεσα τις επιθέσεις. «Η επίθεση των ΗΠΑ κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν στις 22 Ιουνίου μεγιστοποίησε τον κίνδυνο που έχουμε επανειλημμένα επισημάνει – την κλιμάκωση της σύγκρουσης και την αποσταθεροποίηση του περιβάλλοντος ασφαλείας», αναφέρεται στην ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ. «Οι εξελίξεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν μια περιφερειακή σύγκρουση σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν θέλουμε να δούμε ένα τέτοιο καταστροφικό σενάριο να εκτυλίσσεται», προστίθεται στην ανακοίνωση και καλεί όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές να επιδείξουν υπευθυνότητα και να «σταματήσουν αμέσως τις αμοιβαίες επιθέσεις» ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω απώλειες και καταστροφή.
Η κυβέρνηση του Ιράκ καταδίκασε σήμερα τα αμερικανικά πλήγματα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν, βλέποντας σ’ αυτά μια «στρατιωτική κλιμάκωση» που «απειλεί την ασφάλεια και την ειρήνη στη Μέση Ανατολή» και «θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την περιφερειακή σταθερότητα». «Οι στρατιωτικές λύσεις δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το διάλογο και τη διπλωματία», τονίζει σε ανακοίνωσή του ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης Μπασέμ Αλαουάντι, διευκρινίζοντας ότι η συνέχιση των πληγμάτων «θα οδηγούσε σε μια επικίνδυνη κλιμάκωση, οι επιπτώσεις της οποίας θα ξεπερνούσαν τα σύνορα κάθε κράτους».
Η Χαμάς καταδίκασε σήμερα την «εγκληματική επίθεση» των ένοπλων δυνάμεων των ΗΠΑ εναντίον του Ιράν –συμμάχου του–, μετά τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς σε εγκαταστάσεις του προγράμματος πυρηνικής ενέργειας της Ισλαμικής Δη μοκρατίας τις πρώτες πρωινές ώρες. «Καταδικάζουμε αυτή την εγκληματική επίθεση, τη θεωρούμε ακόμη ένα κατάφωρο παράδειγμα της πολιτικής της επιβολής ηγεμονίας διά της βίας, επίθεση βασισμένη στον νόμο της ζούγκλας και παραβίαση όλων των διεθνών κανόνων και συμβάσεων», ανέφερε η Χαμάς μέσω Telegram, κάνοντας επίσης λόγο για «επικίνδυνη κλιμάκωση».
Κορυφαίος αξιωματούχος των Χούθι της Υεμένης προανήγγειλε πως η απάντηση του κινήματος στην επίθεση που εξαπέλυσαν οι ΗΠΑ εναντίον του Ιράν αποτελεί «θέμα χρόνου». Ο Μοχάμεντ αλ Μπουχάιτι, μέλος του Πολιτικού Γραφείου των Χούθι, δήλωσε στο τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera Mubasher ότι η συμφωνία με την Ουάσινγκτον για κατάπαυση του πυρός ίσχυε πριν από τον «πόλεμο» εναντίον του Ιράν.
Το Κατάρ, το οποίο διαδραματίζει ρόλο μεσολαβητή ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς στον πόλεμο στη Γάζα, προειδοποίησε σήμερα για «καταστροφικές συνέπειες» μετά τα αμερικανικά πλήγματα εναντίον του Ιράν. «Η επικίνδυνη κλιμάκωση στην περιοχή μπορεί να επιφέρει καταστροφικές συνέπειες τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο», ανακοίνωσε το υπουργείο Εξωτερικών του Κατάρ, καλώντας «όλα τα μέρη να επιδείξουν σύνεση, αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν κάθε νέα κλιμάκωση».
Η Σαουδική Αραβία εξέφρασε σήμερα τη «μεγάλη ανησυχία» της μετά τα αμερικανικά πλήγματα εναντίον σημαντικών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν. Το βασίλειο «παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία τις εξελίξεις στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, με το στοχοθέτηση ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες», ανέφερε το σαουδαραβικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωση, την οποία δημοσιοποίησε μέσω του X.
Παράλληλα στο Κουβέιτ, το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε πως μετά τα αμερικανικά πλήγματα στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, έστησε καταφύγια στο κτιριακό συγκρότημα στο οποίο στεγάζονται τα υπουργεία της χώρας. Τα καταφύγια αυτά μπορούν να φιλοξενήσουν περίπου 900 ανθρώπους, σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου στο X. Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ διατηρούν στρατιωτική παρουσία σε αυτή τη μείζονα πετρελαιοπαραγωγό περιφέρεια, με βάσεις στο Κουβέιτ, καθώς και στο Ιράκ, το Κατάρ, το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ο πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Ουίνστον Πίτερς τόνισε σε ανακοίνωσή του ότι «η συνεχιζόμενη στρατιωτική δράση στη Μέση Ανατολή είναι εξαιρετικά ανησυχητική και είναι κρίσιμο να αποφευχθεί περαιτέρω κλιμάκωση. Η Νέα Ζηλανδία υποστηρίζει σθεναρά τις προσπάθειες να συνεχιστεί η διπλωματία. Καλούμε όλα τα μέρη να επιστρέψουν στις συνομιλίες. Η διπλωματία θα φέρει πιο διαρκή λύση από περαιτέρω στρατιωτική δράση».
Εκπρόσωπος της κυβέρνησης της Αυστραλίας ανέφερε πως «έχουμε πει με σαφήνεια ότι το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας και το πρόγραμμα ανάπτυξης βαλλιστικών πυραύλων δημιουργούσε απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια», προσθέτοντας, «καταγράφουμε τη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ ότι τώρα είναι καιρός για ειρήνη. Η κατάσταση ασφαλείας στην περιφέρεια (της Μέσης Ανατολής) είναι εξαιρετικά ευμετάβλητη. Συνεχίζουμε να καλούμε να υπάρξει αποκλιμάκωση, διάλογος και διπλωματία».
Το υπουργείο Εξωτερικών του Μεξικού ανέφερε μέσω X ότι η χώρα «καλεί να υπάρξει διπλωματικός διάλογος για την αποκατάσταση της ειρήνης ανάμεσα στα μέρη που εμπλέκονται στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή», προσθέτοντας πως «τηρώντας τις συνταγματικές αρχές ως προς την εξωτερική πολιτική και τις ειρηνιστικές πεποιθήσεις της χώρας μας, διατυπώνουμε εκ νέου την έκκλησή μας να υπάρξει αποκλιμάκωση της έντασης στην περιφέρεια. Η αποκατάσταση της ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των κρατών της περιοχής είναι ύψιστη προτεραιότητα».
Ο υπουργός Εξωτερικών της Βενεζουέλας Ιβάν Χιλ ανέφερε μέσω Telegram ότι το Καράκας «καταδικάζει την επίθεση των ΗΠΑ εναντίον του Ιράν και απαιτεί άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών»: «Η Μπολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας καταδικάζει σθεναρά και κατηγορηματικά τους βομβαρδισμούς που διεξήγαγε ο στρατός των ΗΠΑ, κατόπιν αιτήματος του κράτους του Ισραήλ, εναντίον πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των συγκροτημάτων στο Φορντό, στη Νατάνζ και στην Ισφαχάν».
Ο πρόεδρος της Κούβας Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ ανέφερε μέσω X ότι «καταδικάζουμε σθεναρά τους βομβαρδισμούς των ΗΠΑ εναντίον πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν, που αποτελούν επικίνδυνη κλιμάκωση της σύρραξης στη Μέση Ανατολή. Η επίθεση αυτή παραβιάζει κατάφωρα τον (καταστατικό) Χάρτη του ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο και βυθίζει την ανθρωπότητα σε κρίση με αμετάκλητες συνέπειες».
