Με το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή, παρέχεται μια τελευταία ευκαιρία σε φοιτητές που έχουν υπερβεί το ανώτατο χρονικό όριο φοίτησης στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η ρύθμιση αυτή στοχεύει στην ενίσχυση της εκπαιδευτικής συνέπειας και στην αξιοποίηση του ήδη παραχθέντος εκπαιδευτικού κεφαλαίου.

Η Υπουργός Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη, κατά την ομιλία της στη Βουλή, τόνισε ότι η Πολιτεία αναγνωρίζει και επιβραβεύει τη συνεπή προσπάθεια, ενώ παράλληλα θέτει σαφές και μετρήσιμο όριο για την ολοκλήρωση των σπουδών. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, «ο επιπλέον χρόνος είναι μια τελευταία ευκαιρία να κερδηθεί ο αγώνας, όχι να επαναληφθεί».

Προϋποθέσεις για την Εφαρμογή της Ρύθμισης

Σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο:

• Δικαίωμα ολοκλήρωσης σπουδών εντός δύο επιπλέον εξαμήνων θα έχουν οι φοιτητές που:
  • Έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον το 70% των μαθημάτων ή πιστωτικών μονάδων.
  • Έχουν συμμετάσχει σε εξετάσεις τουλάχιστον δύο φορές τα τελευταία δύο χρόνια.
  • Υποβάλουν αίτηση εντός 30 ημερών από την έκδοση των βαθμολογιών της εξεταστικής περιόδου του Σεπτεμβρίου, κατά την οποία συμπληρώνεται η ανώτατη διάρκεια φοίτησης.

Ποιοι Εξαιρούνται και Ποιες Ειδικές Περιπτώσεις Προβλέπονται

• Η ρύθμιση δεν επηρεάζει ενεργούς φοιτητές, ούτε όσους βρίσκονται εντός του νόμιμου χρονικού πλαισίου σπουδών (π.χ. 4+2 ή 5+3 έτη).
• Εξαιρούνται από τη διαγραφή άτομα με αναπηρία άνω του 50%.
• Προβλέπεται κατ’ εξαίρεση υπέρβαση της ανώτατης διάρκειας φοίτησης για σοβαρούς λόγους υγείας.
• Δίνεται δυνατότητα μερικής φοίτησης σε:
  • Γονείς παιδιών έως 8 ετών.
  • Εργαζόμενους με αποδεδειγμένη απασχόληση άνω των 20 ωρών εβδομαδιαίως.
  • Πρωταθλητές και αθλητές με εντατικό πρόγραμμα.

Στόχος της Παρέμβασης

Το Υπουργείο Παιδείας επισημαίνει ότι η νέα ρύθμιση αποτελεί μια τελευταία, αλλά ρεαλιστική ευκαιρία για τους φοιτητές να μετατρέψουν το εκπαιδευτικό τους κεφάλαιο σε πτυχίο, ενισχύοντας παράλληλα την εκπαιδευτική συνέπεια και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Η Παρέμβαση των Πρυτάνεων

Παρά το γεγονός ότι η Ανώτατη Διάρκεια Φοίτησης έχει θεσμοθετηθεί από το 2022, η εφαρμογή του σχετικού νόμου περί διαγραφής φοιτητών που υπερβαίνουν το όριο, προβλεπόταν να τεθεί σε ισχύ τον Αύγουστο του 2025. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου ακαδημαϊκού έτους, η πανεπιστημιακή κοινότητα επανέφερε το ζήτημα, ζητώντας βελτιώσεις στις εξαιρέσεις και θέσπιση “δεύτερης ευκαιρίας” πριν την οριστική διαγραφή.

Οι πρυτάνεις, σε έκτακτη Σύνοδο που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη, εξέφρασαν ικανοποίηση για την ενσωμάτωση ορισμένων προτάσεών τους στο τελικό κείμενο του νομοσχεδίου. Ωστόσο, επανέλαβαν ομόφωνα την πρόταση να δοθεί στα πανεπιστήμια η δυνατότητα αιτιολογημένης εξαίρεσης “ειδικών” περιπτώσεων φοιτητών, εντός περιορισμένου ποσοστιαίου ορίου, το οποίο θα καθορίζεται νομοθετικά.

Τα Στατιστικά Δεδομένα

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) για το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024:

• Οι ενεργοί φοιτητές των ΑΕΙ ανήλθαν σε 352.099.
• Οι συνολικά εγγεγραμμένοι φοιτητές ήταν 703.857, γεγονός που σημαίνει ότι οι μη ενεργοί φοιτητές έφτασαν τους 351.758.

Τα στοιχεία αυτά αφορούν τα 25 Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τις τρεις Ανώτατες Στρατιωτικές Σχολές (ΑΣΕΙ) της χώρας.

Το Υπουργείο Παιδείας εκτιμά ότι, με την εφαρμογή της νέας ρύθμισης, περίπου 290.000 ανενεργοί φοιτητές θα διαγραφούν από τα μητρώα τον Σεπτέμβριο του 2025.

Τ

Ιστορική Εξέλιξη του Ζητήματος

Οι φοιτητές που δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους εντός του προβλεπόμενου χρονικού ορίου – γνωστοί ως «αιώνιοι», «παλιοί», «λιμνάζοντες» ή «ανενεργοί» – αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και νομοθετικής παρέμβασης από τις πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας εδώ και δεκαετίες.

Ο Νόμος 4957/2022 – «Νόμος Κεραμέως»

Με τον ν. 4957/2022, θεσμοθετήθηκε η Ανώτατη Διάρκεια Φοίτησης (ΔΑΦ):

• Για προγράμματα σπουδών διάρκειας 4 ετών, η ΔΑΦ ορίστηκε στα 6 έτη (ν+2).
• Για προγράμματα 5ετούς διάρκειας, η ΔΑΦ ορίστηκε στα 8 έτη (ν+3).
• Μετά τη συμπλήρωση της ΔΑΦ, το Διοικητικό Συμβούλιο του Τμήματος εκδίδει πράξη διαγραφής.

Εξαιρέσεις προβλέπονται για:

• Σοβαρούς λόγους υγείας που αφορούν τον φοιτητή ή συγγενή πρώτου βαθμού, σύζυγο ή πρόσωπο με σύμφωνο συμβίωσης.

Δικαιώματα φοιτητών:

• Μερική φοίτηση, η οποία επιτρέπει διπλασιασμό του χρόνου φοίτησης, καθώς κάθε εξάμηνο προσμετράται ως μισό.
• Διακοπή σπουδών για διάστημα από ένα εξάμηνο έως δύο χρόνια, εφόσον δεν έχει υπερβεί το ανώτατο όριο φοίτησης.

Τα παραπάνω ισχύουν και με τη νέα ρύθμιση που ψηφίστηκε πρόσφατα.

Προηγούμενες Νομοθετικές Προσπάθειες

Νόμος 3549/2007 – «Νόμος Γιαννάκου»

• Οριζόταν ότι η ανώτατη διάρκεια φοίτησης δεν μπορεί να υπερβαίνει το διπλάσιο του ελάχιστου αριθμού εξαμήνων.
• Προβλεπόταν παράταση έως δύο εξάμηνα σε εξαιρετικές περιπτώσεις, με αιτιολογημένη εισήγηση και απόφαση Συγκλήτου ή Συνέλευσης.
• Δικαίωμα διακοπής σπουδών με έγγραφη αίτηση, για εξάμηνα όχι περισσότερα από τον ελάχιστο αριθμό εξαμήνων του προγράμματος.
• Οι φοιτητές έχαναν τη φοιτητική ιδιότητα κατά τη διάρκεια της διακοπής, αλλά επανέρχονταν στο τμήμα τους μετά τη λήξη.

Νόμος 4009/2011 – «Νόμος Διαμαντοπούλου»

• Καθόριζε ως περίοδο κανονικής φοίτησης τον ελάχιστο αριθμό εξαμήνων προσαυξημένο κατά τέσσερα (ν+2).
• Προέβλεπε αυτοδίκαιη διαγραφή φοιτητών που δεν εγγράφονταν για δύο συνεχόμενα εξάμηνα.
• Εισήγαγε τη μερική φοίτηση για φοιτητές που εργάζονταν τουλάχιστον 20 ώρες την εβδομάδα.
• Παρέμεινε η δυνατότητα διακοπής σπουδών, με διατήρηση της φοιτητικής ιδιότητας σε περιπτώσεις υγείας ή ανωτέρας βίας.