Η αμερικανική εξωτερική πολιτική, υπακούει πολλές φορές σε μια παραδοξότητα η οποία σύμφωνα με τον Καθηγητή του Columbia Stephen Sestanovich προσδιορίζεται ως ″πολλές φορές κάνουμε πολύ λίγα και πολύ αργά και άλλες φορές πολλά και πολύ γρήγορα″.

Πράγματι, οι ΗΠΑ μετά το Νέο Σύνδρομο του Βιετνάμ που εμφανίστηκε μετά το φιάσκο στο Ιράκ, παλεύουν να βρουν μια ισορροπία ανάμεσα σε τρεις έννοιες που παραδοσιακά καθορίζουν τη χάραξη της εξωτερικής τους πολιτικής.

Παρεμβατικός μονομερισμός, επιλεκτικός παρεμβατισμός και απομονωτισμός, αποτελούν τις βασικές σχολές σκέψης των ΗΠΑ.

Ο πρώην επικεφαλής του State Department Μάικ Πομπέο, έκανε πολύ σημαντική δουλεία βάζοντας ξανά την αμερικανική εξωτερική πολιτική σε ράγες.

Σαφώς η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ δε θα έχει μεγάλες διαφορές. Ρωσία, Κίνα, Βόρεια Κορέα, Ιράν παραμένουν για τους Αμερικανούς μεγάλα αγκάθια.

Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα για την Ουάσιγκτον είναι ο εναγκαλισμός της ΕΕ με τη Ρωσία και την Κίνα.

Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι Αμερικανοί με τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ όπως είναι η Τουρκία και η Γερμανία.

Ο Μπάιντεν ένα χρόνο πριν την εκλογή του στο Foreign Affairs είχε προαναγγείλει ότι η Αμερική θα επανέλθει για να διεκδικήσει τη θέση της στον κόσμο. Μόνο ο τρόπος και τα λόγια διέφεραν από όσα έλεγε ο Όλμπραϊτ περίπου 30 χρόνια πριν, όταν έλεγε οτι οι ΗΠΑ δε γίνεται να μην ηγούνται του κόσμου. 

Τι σημαίνει αυτό για χώρες σαν τη Γερμανία και την Τουρκία;

Ήδη αμέσως μετά τις αμερικανικές εκλογές, από αυτήν την ιστοσελίδα είπαμε πως η απλοϊκή περιγραφή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, είναι πολύ κακός σύμβουλος για την Ελλάδα η οποία έχει επιλέξει από κοινού με τις ΗΠΑ να αναβαθμίσουν τις σχέσεις τους.

Έχουν ακουστεί διάφορα κλισέ τα οποία δεν τιμούν την πραγματικότητα.

Το πιο σημαντικό κλισέ έχει να κάνει με το ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα έχουν ξανά μια ενιαία αντίληψη.

Το λάθος σκεπτικό εδράζεται στο ότι δεν ήταν μόνο ο Τραμππου με άκομψο τρόπο παρουσίαζε τα προβλήματα ΗΠΑ-ΕΕ. Αυτά υπάρχουν από την εποχή του Μπουςτου υιού.

Ευρωατλαντικός κόσμος, δε νοείται μετά το τέλος της μονοπολικής στιγμής των ΗΠΑ. Είναι μια φυσιολογική εξέλιξη που ορίζεται από τη φύση της διεθνούς πολιτικής.

Για να υφίσταται μια συμμαχία, χρειάζεται η από κοινού συμφωνία για τον προσδιορισμό κοινών αντιπάλων. 

Η Γερμανία από την αρχή του 21ου αιώνα, αναβάθμισε εντυπωσιακά τις σχέσεις της με τη Ρωσία.

Ο λόγος ήταν ότι η πεμπτουσία της γερμανικής υψηλής στρατηγικής, είναι η αύξηση των εξαγωγών. Η Γερμανία έχει ανάγκη από ενέργεια και οι ρωσικοί υδρογονάνθρακες είναι απαραίτητοι για τη γερμανική ανάπτυξη και εμμέσως, για την ευρωπαϊκή.

Οι σχέσεις της Γερμανίας με τη Ρωσία έφτασαν σε τέτοιο σημείο ώστε οι δύο χώρες να συναποφασίσουν την κατασκευή του αγωγού Nord Stream IIτην ώρα που οι ΗΠΑ και η ΕΕ δηλώνουν ότι πρέπει να μειωθεί η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία.

Παράδοξο; Όχι αν κάποιος εξετάσει τη μονομερή γερμανική πολιτική η οποία άλλα διακηρύσσει και άλλα κάνει (το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις Γερμανίας-Κίνας).

Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο Μπάιντενεπιθυμεί να φέρει ταχύτατα το ΝΑΤΟ σε κατάσταση αυξημένης συνοχής. Το ΝΑΤΟ έχει κυριολεκτικά ξεκουρδιστεί.

Η αμέλεια των ΗΠΑ και η πίστη του προέδρου Κλίντον ότι η παγκοσμιοποίηση αρκούσε για να προωθήσει και να κατοχυρώσει τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ευρώπη και στον κόσμο, οδήγησε τις ΗΠΑ πλέον να τρέχουν να προλάβουν δυσάρεστες γεωπολιτικές εξελίξεις που συνοψίζονται στην αγαστή συνεργασία ΕΕ, Ρωσίας και Κίνας με ταυτόχρονο κίνδυνο την ουσιαστική διάλυση του ΝΑΤΟ το οποίο συνίσταται από πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ.

Η Γερμανία παρόλο που ειδοποιήθηκε από τις ΗΠΑ να περιμένει να γίνει η μετάβαση της εξουσίας και να αναλάβει ο Μπάιντεν , συμπεριφέρθηκε με τετελεσμένα.

Όχι μόνο έσπευσε να προλάβει την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας με την Κίνα, αλλά το χάος που έλαβε χώρα στις ΗΠΑ μετά τις αμερικανικές εκλογές, έσπευσε να το εκμεταλλευτεί συνεχίζοντας τις εργασίες προκειμένου να φέρει προ τετελεσμένων τη νέα αμερικανική κυβέρνηση στο θέμα του αγωγού Nord Stream II.

Αυτή είναι η ″θέληση της ΕΕ να αποκτήσει ξανά σχέσεις εμπιστοσύνης με τις ΗΠΑ″.

Άλλωστε η Γερμανίδα Καγκελάριος που αποχωρώντας αφήνει την ΕΕ επί ξύλου κρεμάμενη και το πολιτικό τοπίο στη Γερμανία θολό, είχε συγχαρεί τον Μπάιντενλέγοντας ουσιαστικά οι περιμένει από τις ΗΠΑ τα πάντα και σε αντάλλαγμα, το Βερολίνο θα προσπαθούσε να ενισχύσει το ΝΑΤΟ.

Αυτοί είναι οι ″ευρωατλαντικοί δεσμοί″.

Η Τουρκία είναι ακόμη ένα παράδειγμα χώρας που έδειξε να μην υπολογίζει πλέον την αμερικανική ισχύ.

Άγκυρα εκμεταλλεύτηκε την έλλειψη μιας συνεκτικής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ πριν το 2018 και απέκτησε ειδικές σχέσεις με τη Ρωσία που προκαλούν.

Αγορά οπλικών συστημάτων S-400, προχωρημένες συζητήσεις για αγορά ρωσικών πολεμικών αεροσκαφών, κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων με ρωσική τεχνογνωσία, σχέδια για τον Turkish Stream, αγωγό ρωσικών συμφερόντων.

Χωρίς να χρειάζεται να αναφερθεί καν η κυνική συμπληρωματικότητα των δραστηριοτήτων Ρωσίας και Τουρκίας σε Καύκασο, Συρία και Λιβύη και σα να μη φτάνει αυτό, η τουρκική οικονομία στηρίζεται σε swaps της Κίνας και έχει έλθει σε τριπλή συνεννόηση με το Ιράν και τη Ρωσία, εμπλεκόμενη μάλιστα στο σκάνδαλο της HalkBankπου βοηθούσε παράνομα το Ιράν να αποφύγει αμερικανικές κυρώσεις.

Μην αναρωτιόμαστε επομένως γιατί οι ΗΠΑ επιτίθενται στη Ρωσία.

Δεν είναι μόνο ένα μήνυμα αλλαγής της αντιμετώπισης της Ρωσίας, η οποία εξετάζεται για κακόβουλη επιρροή στις αμερικανικές εκλογές.

Η Ρωσία ετοιμάζει κινήσεις εναντίον της Ουκρανίας και αν η ένταση επιστρέψει στην Ουκρανία, τότε μια αχανής περιοχή (και η δική μας) θα κινδυνεύσει με απρόβλεπτες εξελίξεις. 

Είναι μια άμεση ενημέρωση των ΗΠΑ προς χώρες σαν την Γερμανία και την Τουρκία, ότι οφείλουν να τηρούν τις δεσμεύσεις τους και ότι οι ΗΠΑ δεν αποτελούν πλέον τη χώρα που θα προστατεύει την ασφάλεια κρατών, όταν δεν γίνονται σεβαστά τα αμερικανικά συμφέροντα.

Ο τελευταίος συλλογισμός, δεν αποτελεί ″πολιτική″ κάποιου συγκεκριμένοι προέδρου. Είναι κάτι που θα έκανε κάθε πρόεδρος των ΗΠΑ, δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν σε ένα χαοτικό διεθνές σύστημα το οποίο οι Αμερικανοί προσπαθούν ξανά να διευθετήσουν.

Η επανεμφάνιση των ΗΠΑ με το ″New Look″ της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, φάνηκε στο Ιράν και τις επιθέσεις που έκαναν οι Αμερικανοί σε φιλοϊρανικές δυνάμεις με τον Αμερικανό πρόεδρο να λέει πως ″στέλνουμε μήνυμα οτι δεν έχουν καμία ασυλία οι Ιρανοί″.

Το ίδιο με τη Σαουδική Αραβία, την οποία κατά πάσα πιθανότητα δε θα τιμωρήσουν περαιτέρω, όμως η ουσία είναι οτι η οργή και η αυστηρότητα ήλθαν ξανά στις ΗΠΑ και όχι από λαϊκιστές, αλλά από ανθρώπους με μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση των εξωτερικών υποθέσεων του αμερικανικού κράτους. 

Αν ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν δίστασε να πει ″φονιά″ τον Ρώσο ομόλογό του και να έρθουν και άλλες κυρώσεις, τότε τι θα τον σταματήσει να δείξει πολλαπλάσια πυγμή σε Γερμανία και Τουρκία;

Ήδη οι Αμερικανοί και επίσημα πλέον ασχολούνται με την εσωτερική πολιτική κατάσταση της Τουρκίας και χαρακτηρίζουν ″εύθραυστο″ τη δημοκρατία του Ερντογάν, παίρνοντας ανοικτά το μέρος των Κούρδων.

Ας είμαστε και στην Ελλάδα προσεκτικοί γιατί τέτοιες συγκρούσεις αφορούν κράτη σαν την Ελλάδα.

Ας μελετήσουμε συσχετισμούς και τα δικά μας συμφέροντα και ας εξετάσουμε το αποτέλεσμα των εκλογών στη Γερμανία και να δούμε πιο καθαρά τι έρχεται και στο Βερολίνο αλλά και στην Άγκυρα.

Άλλωστε ο αγαπημένος θεός των Ελλήνων στη Μυθολογία ήταν ο Προμηθέας.

Αλέξανδρος Θ. Δρίβας
Διεθνολόγος -Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας & Ν. Α. Ευρώπης στο ΙΔΙΣ - Research Fellow in HALC (Hellenic American Leadership Council)

Ισως να σας ενδιαφερουν...