Φύτευση πατάτας (για ερασιτέχνες)

Απλές οδηγίες για να φυτέψετε πατάτες. Στο τέλος του άρθρου ακολουθεί βίντεο με αναλυτικές οδηγίες φυτέματος πατάτας σε παλέτες, ώστε να αποφύγετε το δύσκολο και επίπονο σκάψιμο.

Κίτρινη Πατάτα Η πατάτα είναι ετήσιο φυτό, φτάνει σε ύψος τα 50-80εκ και είναι των δροσερών κλιμάτων, γιατί οι πολύ υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες υποβαθμίζουν την ποιότητα των κονδύλων (δεν είναι τυχαίο ότι κάποιες από τις πιο νόστιμες πατάτες καλλιεργούνται στο Νευροκόπι και στην Νάξο, όπου το δροσερό-γλυκό κλίμα και τα εδάφη των περιοχών αυτών ωθούν τη μεγαλύτερη συσσώρευση αμύλου στην πατάτα, κάνοντάς την πιο νόστιμη).

Τα φυτά της πατάτας αναπτύσσουν τόσο υπέργειους βλαστούς (όπως όλα τα φυτά, με φύλλα, άνθη κλπ) όσο και υπόγειους, τους στόλονες, στην άκρη των οποίων θα αναπτυχθούν οι κόνδυλοι της πατάτας, οι πατάτες δηλ. που θα μαζέψουμε.

Την πατάτα την καλλιεργούμε σχεδόν όλο το χρόνο.

Έτσι, ανάλογα με το πότε την μαζεύουμε, έχουμε την: Ανοιξιάτικη πατάτα: Φυτεύουμε Ιανουάριο – Μάρτιο και μαζεύουμε Απρίλιο – Ιούλιο. Καλοκαιρινή πατάτα: Φυτεύουμε Απρίλιο – Ιούνιο και μαζεύουμε Αύγουστο – Οκτώβριο Φθινοπωρινή πατάτα: Φυτεύουμε Αύγουστο – Σεπτέμβρη και μαζεύουμε Νοέμβριο – Ιανουάριο.

Στην Ελλάδα καλλιεργούνται/καταναλώνονται οι κίτρινες πατάτες. Υπάρχουν πάρα πολλές κίτρινες ποικιλίες, άλλες πιο κατάλληλες για τηγάνισμα (Μοναλίζα, Σπούντα, Λιζέτα κ.α.), άλλες για βράσιμο (Νίκολα, Λόλα, Φιλέα κ.α.), άλλες για «οφτές» (ψητές, Μαρφόνα κ.α.) και πολλές είναι για όλες τις χρήσεις (Σπούντα, Λιζέτα, Ντάιαμοντ, Μάραμπελ, Πέρλα κ.α.). Στις κίτρινες ανήκουν και οι τύπου russet πατάτες, που έχουν φακίδες. Ως και την δεκαετία του 1960 καλλιεργούνταν στα νησιά του Αιγαίου μια ντόπια ποικιλία πατάτας, με κόκκινη επιδερμίδα.

Έγχρωμες Πατάτες – Γλυκοπατάτα Σε κεντρο-βόρειες χώρες της Ε.Ε. καλλιεργούνται πάρα πολλές έγχρωμες ποικιλίες, όπως αυτές με κόκκινη και μπλε-μοβ φλούδα (στις περισσότερες χρωματιστές ποικιλίες η σάρκα είναι κίτρινη, πολύ λίγες έχουν κόκκινη ή μπλε-μοβ σάρκα). Προήλθαν από διασταύρωση ποικιλιών και δεν είναι γενετικά τροποποιημένα φυτά. Έχουν γεύση παρόμοια με τις κίτρινες και θεωρείται ότι έχουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση από αυτές. Τέτοιες πατάτες θα βρούμε -δύσκολα- σε κάποια υπερ-μάρκετ και μανάβικα, μόνο για κατανάλωση και όχι για φύτευση. Στην κατηγορία των κίτρινων είναι και οι άσπρες πατάτες (π.χ. η Κάρα), με πιο λευκή επιδερμίδα και σάρκα και χωρίς στίγματα ή φακίδες, όπως έχουν πολλές κίτρινες ποικιλίες. Μη συγχέουμε τις γλυκοπατάτες με τις πατάτες, οι οποίες είναι φυτά διαφορετικής οικογένειας (οικογ. Κονβολβοβουλίδων) και καλλιεργούνται σε μικρές εκτάσεις στην Πελοπόννησο και στα νησιά του Αιγίου.

Καλλιεργητικά βήματα

1ο Βήμα: Για να καλλιεργήσουμε την πατάτα φυτεύουμε τους λεγόμενους πατατόσπορους. Δεν είναι όμως ούτε σπόροι ούτε ριζώματα ούτε καρποί, είναι κόνδυλοι πατάτας, δηλ. υπόγειοι βλαστοί, που όπως και κάθε
βλαστός έχει μάτια από τα οποία θα προκύψει τόσο ο βλαστός που θα μας δώσει το υπέργειο μέρος του φυτού αλλά και οι στόλωνες (θα βγουν από τα μάτια του βλαστού που θα θάψουμε/παραχώσουμε) στην άκρη των οποίων θα σχηματιστούν οι νέες πατάτες, αυτές που θα συγκομίσουμε. 2ο Βήμα: Το ιδανικό μέγεθος του πατατόσπορου είναι 30-60γρ και πρέπει να έχει το μέγεθος ενός αυγού κότας. Αυτοί οι σπόροι φυτεύονται ολόκληροι ενώ αν έχουμε μεγαλύτερα μεγέθη (60-80γρ), θα πρέπει να τους κόψουμε στη μέση. Δεν χρησιμοποιούμε πατατόσπορους μεγέθους μεγαλύτερου των 80γρ. Από τους πατατόσπορους που αγοράσαμε διαλέγουμε αυτούς με το κατάλληλο μέγεθος και τους πιο υγιείς, δηλ. να μην έχουν σκασίματα, σαπίλες, τρύπες, ούτε να είναι πολύ ξεροί ή υδαρείς. Επίσης, αποφεύγουμε αυτούς που έχουν πρασινίσει και αυτούς που τα μάτια τους έχουν ήδη πετάξει βλαστούς μεγαλύτερους των 3 εκ. Τέλος, θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 2 μάτια. 3ο Βήμα: Για να βλαστήσουν όλοι οι πατατόσποροι και για να μειώσουμε το χρόνο καλλιέργειας στο χωράφι (κατά 15-20 ημέρες) αλλά και για να ωριμάσουν όλες οι πατάτες που θα μαζέψουμε μαζί, μπορούμε να εφαρμόσουμε τη λεγόμενη «προβλάστηση» στις πατάτες. Τα μάτια του πατατόσπορου συγκεντρώνονται προς την κορυφή του. Στρωματώνουμε τους πατατόσπορους σε ένα πλαστικό ή ξύλινο τελάρο (διάτρητο, για να αερίζονται οι πατάτες), έχοντας την κορυφή προς τα πάνω και σε μια στρώση, χωρίς να βάζουμε τη μια πατάτα πάνω στην άλλη. Τοποθετούμε το τελάρο σε ημι-σκοτεινό, δροσερό και ξηρό μέρος (π.χ. μια αποθήκη, με θερμοκρασία 16-20oC αλλά ποτέ σε απευθείας έκθεση στον ήλιο, για να μην πρασινίσουν) για 20-30 ημέρες , μέχρι δηλ. τα μάτια να πετάξουν φύτρα μήκους 2-3εκ. 4ο Βήμα: Έτσι θα είναι ο πατατόσπορος μετά την προβλάστηση, με τα μάτια να έχουν πετάξει τα πρώτα φύτρα. Πλέον, ο πατατόσπορος είναι έτοιμος για φύτευση. Διαλέγουμε τους πιο υγιείς, ζωηρούς πατατόσπορους που να έχουν πετάξει 1-2 μάτια. 5ο Βήμα: Στην περίπτωση που ο πατατόσπορος είναι μεγαλύτερος των 60εκ. τον τεμαχίζουμε στα δύο και κατά μήκος (οι πολύ μεγάλοι κόνδυλοι έχουν μικρή φυτρωτική ικανότητα), με κατεύθυνση από την κορυφή προς τη βάση, έτσι ώστε κάθε κομμάτι να έχει τη μισή κορυφή και τα μισά μάτια. Δεν κόβουμε εντελώς τον κόνδυλο στο κάτω μέρος του (αφήνουμε ένα μικρό κομμάτι να ενώνει τα 2 μέρη), για να μην αφυδατωθεί και συρρικνωθεί μέχρι να φυτέψουμε. 6ο Βήμα: Αρχικά καθαρίζουμε την έκταση που θα καλλιεργήσουμε από αγριόχορτα και πέτρες. Η πατάτα αγαπάει την οργανική ουσία, γι` αυτό ρίχνουμε καλά κομποστοποιημένη κοπριά (*). Ένα βιολογικό, σύνθετο κοκκώδες λίπασμα (δηλ. με άζωτο-φώσφορο-κάλιο, του τύπου 6-8-15 ή με παραπλήσιες αναλογίες θρεπτικών στοιχείων *) θα αποτελέσει το ‘’φαί’’ για την πατάτα. Κοπριά και λίπασμα τα απλώνουμε σε όλη την έκταση και μετά τα ενσωματώνουμε με τσάπα ή σκαπτικό φρεζάκι σε βάθος τουλάχιστον 20εκ., έτσι ώστε να μην έρθουν σε απευθείας επαφή με τις πατάτες και τους δημιουργήσουν εγκαύματα ή μεταφέρει η κοπριά ασθένειες στην πατάτα. 7ο Βήμα: Με τσουγκράνα αλφαδιάζουμε την έκταση και αφαιρούμε πέτρες και μεγάλους σβώλους χώματος, που θα δυσκολέψουν το φύτρωμα και την ανάπτυξη των νέων κονδύλων της πατάτας. Ένα νήμα και δύο ξύλα θα μας βοηθήσουν να φυτέψουμε σε ευθείες γραμμές. Επειδή οι πατατόσποροι θα φυτευτούν σε αποστάσεις 30-33εκ. σε κάθε γραμμή (επιλέγουμε την απόσταση αυτή γιατί οι σταλακτοφόροι σωλήνες του αυτόματου ποτίσματος έχουν οπές ανά 33εκ.), για διευκόλυνσή μας κόβουμε ένα ξύλο ή καλάμι σε μήκος 30-33εκ. 8ο Βήμα: Οι πατάτες θα φυτευτούν σε βάθος 10-15εκ. Αγοράζουμε από το εμπόριο μια ειδική σγρόμπια για να ανοίγει τρύπες (ή δημιουργούμε μόνοι μας τους λάκκους, με το χέρι). Ανεβάζοντας τη σγρόμπια αφαιρούμε το χώμα που περιέχει και προχωράμε για τον επόμενο λάκκο, με τη βοήθεια του ξύλου. 9ο Βήμα: Ακουμπάμε τους πατατόσπορους στον πυθμένα του λάκκου με την κορυφή και τα μάτια/φύτρα να ‘’βλέπουν’’ προς την επιφάνεια του εδάφους. Προσέχουμε ιδιαίτερα να μην τραυματιστούν οι ξεπεταγμένοι βλαστοί.

10ο Βήμα: Μόλις τελειώσουμε την 1η σειρά, επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία και σε άλλες, παράλληλες γραμμές, οι οποίες θα απέχουν μεταξύ τους 70-75εκ. Στην περίπτωση που έχουμε κόψει στα δύο μεγάλο πατατόσπορο, έχει έρθει η στιγμή να χωρίσουμε τα δύο μισά και να φυτέψουμε το καθένα σε διαφορετικό λάκκο. 11ο Βήμα: Στο τέλος καλύπτουμε με λίγο χώμα τους πατατόσπορους είτε με τα χέρια είτε με ένα επιφανειακό και ελαφρύ πέρασμα με τσουγκράνα.

Το παράχωμα Όταν ο υπέργειος βλαστός της πατάτας έχει αποκτήσει ύψος λίγο πάνω από τα 10εκ. παραχώνουμε ως εξής: μαζεύουμε χώματα από το ενδιάμεσο των γραμμών και τα τοποθετούμε αριστερά και δεξιά από το βλαστό (αφήνουμε να εξέχει λίγο η κορυφή του), έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα σαμαράκι. Την ίδια διαδικασία επαναλαμβάνουμε στο ύψος των 20εκ. του βλαστού, ενισχύοντας και μεγαλώνοντας το ήδη υπάρχον σαμαράκι. Σκοπός είναι τα μάτια που υπάρχουν στην περιοχή του βλαστού που θα θάψουμε να πετάξουν στόλονες, στις άκρες των οποίων θα σχηματιστούν οι πατάτες που θα μαζέψουμε αργότερα. Με τον τρόπο αυτό, ανάμεσα στα σαμάρια θα δημιουργηθούν αυλάκια, κάτι το οποίο θα διευκολύνει το πότισμα (στην περίπτωση που ποτίζουμε με λάστιχο).

(*) Προσοχή!

– Οι δοσολογίες των λιπασμάτων και των βελτιωτικών εδάφους εξαρτώνται από τον τύπο του λιπάσματος ή του εδαφοβελτιωτικού, το είδος και το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειάς μας και τον τύπο εδάφους που έχουμε.
– Πιθανά προβλήματα φυτοπροστασίας αντιμετωπίζονται είτε με σκευάσματα εμπορίου (φυσικό πύρεθρο, σκευάσματα χαλκού, υγρό και σκόνη θείου κ.λπ.) είτε με παρασκευάσματα που μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας (διάλυμα μαλακού σαπουνιού, αυτοσχέδιες παγίδες σύλληψης εντόμων, εκχυλίσματα από φυτά κ.λπ.).
– Διαβάζουμε προσεκτικά την ετικέτα των λιπασμάτων, βελτιωτικών εδάφους και κυρίως των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, ακολουθώντας πιστά τις αναγραφόμενες οδηγίες χρήσης.
– Προτού αγοράσουμε ένα φυτοπροστατευτικό προϊόν ελέγχουμε πρώτα την ημερομηνία λήξης του.
– Φοράμε γάντια, καπέλο, προστατευτικά γυαλιά και ρούχα που να καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια μας, προτού ψεκάσουμε με τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
Απόδοση: από 10τ.μ. θα πάρουμε 10-15 κιλά πατάτας.

προτιμάμε την αγορά πιστοποιημένου πατατόσπορου. Διαφορετικά και αν κρατήσουμε δικές μας πατάτες για να τις φυτέψουμε την επόμενη χρονιά, είμαστε πολύ προσεκτικοί στην αποθήκευσή τους (σε σκοτεινό, καλά αεριζόμενο και δροσερό χώρο) και διαλέγουμε για φύτευση μόνο τους υγιής πατατοσπορους, αφού τους προβλαστήσουμε.

πετάμε τις πρασινισμένες πατάτες, είτε προορίζονται για μαγείρεμα είτε για φύτευση, γιατί σημαίνει πως περιέχουν μεγάλη ποσότητα από μια φυσική τοξική ουσία, τη σολανίνη.
Γιάννης Κωνσταντόπουλος
O εναλλακτικός τρόπος καλλιέργειας Πατάτας.
Ξεχάστε το σκάψιμο…
Δειτε πως καλλιεργούμε πατάτες σε παλέτα, απο την φυσιολατρική ομάδα Αντιρρίου «ο Αριστοτέλης». Παρόμοια μπορείτε να καλλιεργήσετε και στον ειδικό σάκο φύτευσης (φωτ. στο τέλος του άρθρου).

realfarm, kipouremata, proionta-tis-fisis