Ο «πυρήνας» της πόλης της Καβάλας πιστεύεται πως κατοικείται σχεδόν αδιάκοπα από τον 7ο π.Χ αιώνα. Η Καβάλα είναι όμως ταυτόχρονα μια σύγχρονη, ζωντανή πόλη, που εξελίσσεται διατηρώντας και προστατεύοντας το παρελθόν της.
Ο συνδυασμός αυτός, μαζί με τη στρατηγική της θέση, την αναδεικνύουν σε μία από τις πιο όμορφες και πιο ενδιαφέρουσες πόλεις της Μακεδονίας.
Από τον 7ο π.Χ αιώνα μέχρι τον 9ο μ.Χ αιώνα ονομαζόταν Νεάπολη- εκεί όπου έφτασε ο Απόστολος Παύλος κάνοντας την πόλη την πρώτη ευρωπαϊκή που δέχθηκε τον Χριστιανισμό. Έως τον 14ο μ.Χ αιώνα ονομαζόταν Χριστούπολις και από τότε πήρε τη σημερινή ονομασία της. Έτσι και η ιστορία της έχει πολλά πρόσωπα, τα οποία και παραμένουν εμφανή στις γωνιές και τις γειτονιές της. Από τις ομηρικές αφηγήσεις και την Αθηναϊκή Συμμαχία μέχρι τα έργα Βυζαντινών και Τούρκων, όπως το Κάστρο και οι Καμάρες, και τη νεότερη ιστορία της πόλης με την επεξεργασία καπνού που της χάρισε τον τίτλο της «Μέκκας», η Καβάλα ήταν ένα σταυροδρόμι εποχών, πολιτισμών και δρόμων.
Χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Σύμβολο, διατηρεί πολλά στοιχεία από την παλιά της φυσιογνωμία και αναδεικνύει αρμονικά πλατείες, μοντέρνα κτίρια και εμπορικά κέντρα που γειτονεύουν με παραδοσιακά σπίτια, πλακόστρωτα σοκάκια και μνημεία με ηλικία αιώνων.
Το πιο αναγνωρίσιμο σημείο της Καβάλας είναι οι Καμάρες, τμήμα του κάποτε μεγάλου συστήματος ύδρευσης του βράχου της Παναγίας, όπου ήταν χτισμένη η αρχαία και η μεσαιωνική πόλη. Αποτελεί διατηρητέο μνημείο.
Σημαντικά αξιοθέατα είναι επίσης η ακρόπολη, το κάστρο και τα τείχη γύρω από τη χερσόνησο της Παναγίας, εκεί που ουσιαστικά ζούσε ολόκληρη η πόλη, οχυρωμένη, πριν αρχίσει να επεκτείνεται έξω από τη χερσόνησο, στις αρχές του 16ου αιώνα. Στα δυτικά της Καβάλας βρίσκεται και το Ιμαρέτ, το τεράστιο κτίσμα του Μεχμέτ Αλή πασά, από το 1817.
Ο συνδυασμός των νεοκλασικών κτιρίων και των καπναποθηκών συμβάλλουν στην ιδιαίτερη αύρα που αποπνέει η πόλη, αναμνήσεις μιας άλλης εποχής, τότε που η Καβάλα ονομαζόταν «Μέκκα του καπνού». Η εποχή εκείνη αναβιώνει στο μουσείο καπνού της πόλης.
