Οι πρόσφατες περιπέτειες υγείας στη βρετανική βασιλική οικογένεια αναδεικνύουν το πρόβλημα του σιωπηλού καρκίνου και των εμποδίων που βάζει στη διάγνωση και αντιμετώπισή του

Τα πρόσφατα περιστατικά καρκίνου στη βασιλική οικογένεια της Βρετανίας, του Βασιλιά Καρόλου και της Πριγκίπισσας Κέιτ, έφεραν στο προσκήνιο μία πτυχή της νόσου κρίσιμης σημασίας για τη διαχείριση της νόσου· ότι, πολύ συχνά, εξελίσσεται αθόρυβα, χωρίς δηλαδή να δίνει συμπτώματα, «θέτοντας μοναδικές προκλήσεις για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της», κατά τα λόγια του Justin Stebbing, Καθηγητή Βιοϊατρικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin, που καταπιάνεται με το θέμα σε άρθρο του στο The Conversation.

Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας: Πάνω από 150 φοιτητές διαγνώστηκαν με καρκίνο έπειτα από έκθεση σε τοξικές ουσίες

Ο καρκίνος, εξηγεί, δεν προειδοποιεί πάντα αλλά μπορεί να διαγνωστεί σε κάποιον τυχαίο έλεγχο, π.χ. μια εξέταση ρουτίνας, ή κατά τη διερεύνηση άλλων προβλημάτων υγείας, όπως συνέβη με α μέλη της βασιλικής οικογένειας. «Ενώ κάποιοι σιωπηλοί καρκίνοι μπορεί να είναι επιθετικοί και να εξελίσσονται ραγδαία, άλλοι μπορεί παραμείνουν σε αδράνεια για χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες» σημειώνει, παραθέτοντας τους καρκίνους του προστάτη, του μαστού και του θυρεοειδούς ως χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπου η κακοήθεια δεν δίνει συμπτώματα ή δεν κάνει μεταστάσεις σε άλλες περιοχές, σύμφωνα με το 

«Οι έρευνες δείχνουν ότι σε κάποια περιστατικά των παραπάνω καρκίνων γίνεται υπερθεραπεία. Κάποιες φορές, είναι καλύτερο οι ασθενείς να μην υποβάλλονται σε θεραπείες ή να προσεγγίζονται με ηπιότερες μεθόδους, ακόμη και χωρίς ιατρική παρέμβαση, επιλέγοντας τη στρατηγική της τακτικής παρακολούθησης», όπως με τον καρκίνο του προστάτη στους ηλικιωμένους, εξηγεί.

Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης

Ένας καρκίνος, που κινείται αθόρυβα, θέτει εμπόδια στο σημαντικότερο εργαλείο για την επιτυχή αντιμετώπισή του και τα καλύτερα δυνατόν αποτελέσματα: την έγκαιρη διάγνωση. Δύσκολη ωστόσο θα την καταστήσουν και τα θολά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να εκληφθούν ως κάτι ακίνδυνο, όπως μια καλοήθεια, ή κάτι που προκλήθηκε από λιγότερο σοβαρούς λόγους, όπως η κόπωση που θα αποδοθεί στη δουλειά ή η απότομη απώλεια βάρους λόγω ασταθούς προγράμματος διατροφής.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί το ισχυρότερο εργαλείο για τη μείωση των παραπάνω κινδύνων. Για τον Δρ Stebbing, είναι ευτύχημα ότι πολλές χώρες έχουν συμπεριλάβει τέτοια προγράμματα στις στρατηγικές τους για τη δημόσια υγεία. «Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί βασικό παράγοντα για την επιτυχή θεραπεία του καρκίνου. Η ανίχνευση του καρκίνου στη σιωπηλή του φάση αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για έγκαιρη παρέμβαση και καλύτερα αποτελέσματα. Ο εντοπισμός ασυμπτωματικών καρκίνων μέσω απεικονιστικών ή άλλων διαγνωστικών εξετάσεων υπογραμμίζει τη σημασία αυτών των προληπτικών μέτρων υγειονομικής περίθαλψης».

Όσο πιο έγκαιρα ανιχνευθεί η κακοήθεια, τόσο πιθανότερο είναι να προληφθούν τυχόν μεταστάσεις, να υπάρξει ταχύτερη ίαση, η αντιμετώπιση να είναι λιγότερο επεμβατικής εάν πρόκειται για χειρουργήσιμο καρκίνο, καθώς και να μη χρειαστεί μετεγχειρητική προληπτική χημειοθεραπεία για να απομακρυνθούν τυχόν υπολειπόμενα κύτταρα. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί τυπική περίπτωση κακοήθειας όπου, αν ανιχνευθεί στον προσυμπτωματικό έλεγχο με κολονοσκόπηση ή τεστ κοπράνων, μπορεί να υπάρξει καλύτερη πρόγνωση μετά τη θεραπεία.

Η ανακάλυψη των βιοδεικτών

Ο Stebbing κάνει μια αναφορά στις σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις στη μάχη κατά του καρκίνου, την «ανακάλυψη βιοδεικτών», που υπόσχονται βελτίωση στην ανίχνευση και αντιμετώπιση σιωπηλών καρκίνων. «Από το μοριακό προφίλ έως τις τεχνικές υγρής βιοψίας, οι καινοτόμες προσεγγίσεις αναδιαμορφώνουν το τοπίο της διάγνωσης του καρκίνου, προσφέροντας νέες δυνατότητες για εξατομικευμένη ιατρική και ιατρική ακριβείας» αναφέρει.

Σε μελέτη του ίδιου και συνεργατών του, πραγματοποιώντας αιματολογικές εξετάσεις -έλεγχο του εξωκυτταρικού DNA (cfDNA) και μεταβολομικής (σπάνιοι δείκτες που σχετίζονται με το μεταβολισμό στο αίμα)- σε πάνω από 1.000 γυναίκες που κλήθηκαν ξανά για εξετάσεις μετά από ευρήματα στη μαστογραφία, κατάφεραν να εντοπίσουν τις υγιείς γυναίκες, καλοήθεις παθήσεις, προκαρκινικές καταστάσεις και εγκατεστημένους καρκινικούς όγκους στους μαστούς.

Ο Δρ Stebbing καταλήγει:

«Οι ασυμπτωματικοί καρκίνοι αποτελούν μια τεράστια πρόκληση για τη φροντίδα των ασθενών. Όμως, ενθαρρύνοντας τους τελευταίους να ακολουθήσουν έναν τρόπο ζωής βασισμένο στην πρόληψη και να συμμετέχουν σε προληπτικές εξετάσεις και προσυμπτωματικούς ελέγχους, οι ασυμπτωματικοί καρκίνοι θα πάψουν να αποτελούν κρυφή απειλή για την υγεία».