«Νούμερο ένα» παρέμβαση στον χώρο της Υγείας είναι για τη νέα κυβέρνηση η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Τα αυστηρά νομοθετήματα ταλαιπωρούν τη χώρα μας από το 2009, καθώς έκτοτε η απουσία πολιτικής βούλησης τα έχει απενεργοποιήσει στην πράξη.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε ως πρώτη από τις άμεσες προτεραιότητες του υπουργείου Υγείας την εφαρμογή του νόμου, ανεβάζοντας τον πήχη των προσδοκιών της κοινωνίας για το μείζον αυτό θέμα δημόσιας υγείας.
Ο μπλε φάκελος που έλαβε την περασμένη Τετάρτη ο Βασίλης Κικίλιας – ο οποίος σημειωτέον μοιράζεται την ίδια ισχυρή αντικαπνιστική συνείδηση με τον Πρωθυπουργό – δίνει αυστηρή εντολή για τήρηση των όσων ορίζονται από την αντικαπνιστική νομοθεσία, που προβλέπει καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους κλειστούς χώρους.
Η εφαρμογή των όσων προβλέπει ο νομοθέτης θα συνοδευτεί από εντατικοποίηση των ελέγχων – σημειώνεται ότι το σχέδιο προβλέπει μεγαλύτερη εμπλοκή της Αστυνομίας – αλλά και λειτουργία τηλεφωνικής γραμμής για αναφορά παραβάσεων που αναμένεται να έχει τεθεί σε λειτουργία εντός εξαμήνου.
Η παρέμβαση αυτή – εφόσον υλοποιηθεί – θα επουλώσει σταδιακά τις αναρίθμητες πληγές που προκαλεί το κάπνισμα.
Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) αποκαλύπτουν το μέγεθος της ζημίας που δημιουργεί το ανεξέλεγκτο κάπνισμα σε μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες… ακόμη σε παιδικές χαρές. Το 2018 καταγράφτηκαν στη χώρα μας 9.964 νέα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα (εκ των οποίων 7.862 άντρες και 2.102 γυναίκες) και πάνω από 8.300 περιστατικά ασθενών που διαγνώσθηκαν με άλλους τύπους καρκίνου που σχετίζονται με το κάπνισμα (π.χ. καρκίνος του οισοφάγου, του στομάχου και της στοματικής κοιλότητας).
Επιπλέον, συναφείς μελέτες περιγράφουν τις αντιφάσεις που «πνίγουν» τους δημόσιους χώρους από τον καπνό του τσιγάρου. Η χώρα μας κατατάσσεται 3η στη λίστα των χωρών με το αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ενώ επιβάλλει από τους πιο τιμωρητικούς φόρους στον καπνό, όντας 4η στη σχετική κατάταξη, πίσω από τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Φινλανδία.
Εστιάζοντας αποκλειστικά και μόνο στην αυστηρότητα του νομοθέτη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Nanny State Index για το 2019 – που παρουσίασε πρόσφατα το ΚΕΦίΜ σε συνεργασία με το European Policy Information Center (EpiCENTER) – η Ελλάδα είναι η 5η χειρότερη χώρα στην Ευρώπη για να είναι κάποιος καπνιστής.
Το οξύμωρο όμως είναι – υπό το πρίσμα των αυστηρών νόμων και υπουργικών αποφάσεων – ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών πανευρωπαϊκά αλλά και παγκοσμίως.
Καρκίνος
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, κάθε χρόνο χάνεται από τον καρκίνο του πνεύμονα πληθυσμός ίσος με τους κατοίκους ενός νησιού, όπως η Ικαρία ή η Λέρος. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε τους άλλους καρκίνους και τις ασθένειες που προκαλεί το κάπνισμα, ο αριθμός των θανάτων θα εξαφάνιζε σε λίγα χρόνια τόσο πολλούς συμπολίτες μας, όσο ο πληθυσμός των νησιών των Κυκλάδων.
Ομως, παρά τις επίμονες προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας, η ελληνική πολιτεία συνέχιζε να… κλείνει το μάτι στους καπνιστές, εν απουσία ενός αποτελεσματικού ελεγκτικού μηχανισμού.
Για την ιστορία, το 2018 και έπειτα από πλήθος δημοσιευμάτων περί κυβερνητικής απάθειας, ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός επανέφερε το ζήτημα της εντατικοποίησης των ελέγχων και προστίμων σύμφωνα με τον αντικαπνιστικό νόμο.
Τότε επανήλθαν στο προσκήνιο τα ιδιαίτερα τσουχτερά πρόστιμα που προβλέπει ο νομοθέτης – ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην περίπτωση παράβασης της απαγόρευσης καπνίσματος στα οχήματα όταν επιβαίνουν ανήλικοι (κάτω των 12 ετών) επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ποσού 1.500 ευρώ στον επιβαίνοντα που καπνίζει ανεξάρτητα αν είναι οδηγός – που όμως δεν επιβλήθηκαν ποτέ (ελάχιστες περιπτώσεις).
Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την περσινή χρονιά ο Δήμος Αθηναίων πραγματοποίησε στην Αθήνα μόλις 3.016 ελέγχους, κατά τους οποίους προέκυψαν 513 περιπτώσεις παραβάσεων.
Αλλωστε, το αίσθημα δικαίωσης που εν μέρει πέτυχε η παρέμβαση του Ξανθού στην κοινωνία εξανεμίστηκε από το «άδειασμα» του ευρωπαίου επιτρόπου Υγείας στον Παύλο Πολάκη, όταν διαπίστωσε ότι ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας επέμενε να καπνίζει δημοσίως, ακόμη και στην οδό Αριστοτέλους.
Εποχή Πολάκη
Η ανάρτηση – απάντηση του κρητικού πολιτικού ήταν αυτή που στην ουσία… έσβησε κάθε ελπίδα περί εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου. «Αυτός ο «τύπος» κύριε επίτροπε ασχολείται τρία χρόνια με πιο σοβαρά πράγματα στον χώρο της Υγείας από το τσιγάρο» διαμαρτυρόταν τον περασμένο Φεβρουάριο, δηλώνοντας ότι «θα το κόψω όταν το επιλέξω με ελεύθερη βούληση εγώ».
Κάπως έτσι, με τον βαρύ θεσμικό του ρόλο ο Πολάκης… ξήλωσε και την τελευταία – αν και άτονη – προσπάθεια να εφαρμοστεί ο νόμος, υποβιβάζοντας ένα σημαντικό θέμα δημόσιας υγείας σε ατομικό δικαίωμα και ελευθερία. Και «διέγραψε» μονοκοντυλιά την υπουργική του υποχρέωση να σέβεται τον νόμο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με την αλλαγή σελίδας, όπως σηματοδοτείται από αυτή την απόφαση της νέας κυβέρνησης, ανοίγει στην πραγματικότητα ένα νέο κεφάλαιο στόχευσης στον γενικότερο σχεδιασμό της πολιτικής που αφορά τον πολύπαθο τομέα της Υγείας.
Πρόκειται για μια συντονισμένη πολιτική πρόληψης – ένας τομέας που… ασθενεί στη χώρα μας – δεδομένου ότι η «βεντάλια» των δράσεων επικεντρώνεται αφενός στη μείωση του καρκίνου και αφετέρου στην αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων. Ετσι, στόχος είναι σε πέντε έτη να έχουν μειωθεί οι καπνιστές κατά 50%.
Μάλιστα, προχτές ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) εξέφρασε την αμέριστη στήριξή του στην καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους κλειστούς χώρους χωρίς εξαιρέσεις, καθώς και σε άλλες αντίστοιχες πρωτοβουλίες του υπουργείου Υγείας σε θέματα πρόληψης και βελτίωσης της δημόσιας υγείας.
