Ο αριθμός των ανθρώπων παγκοσμίως που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό αυξάνεται. Από το 2024, πάνω από 4,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη έχουν φέρεται να στερούνται της δυνατότητας να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό.
Αυτό σημαίνει ότι σήμερα, η μισή ανθρωπότητα υποφέρει από λειψυδρία. Ποιοι είναι οι λόγοι πίσω από αυτή την παγκόσμια «αφυδάτωση»;
Το 2012, ειδικοί από τα Ηνωμένα Έθνη κατέγραψαν 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους που στερήθηκαν ασφαλείς υδάτινους πόρους.
Μέχρι το 2020, αυτός ο αριθμός είχε ήδη φτάσει τα 2 δισεκατομμύρια, ή για την ακρίβεια, κάθε τρίτο κάτοικο του πλανήτη.
Διαγράφουν την ιστορία μας! Εκατ. κονδύλια της ΕΕ για έργο του Κορανίου: Οι ειδικοί προειδοποιούν για ισλαμιστικό λόμπι
Το 2024, σύμφωνα με ενημερωμένα στοιχεία ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, ο αριθμός αυξήθηκε σε 4,4 δισεκατομμύρια ανθρώπους που στερήθηκαν νερό κατάλληλο για πόση, ή περισσότερο από το ήμισυ της ανθρωπότητας.
Επιπλέον, στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη, αφού τα δύο τρίτα του πληθυσμού δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλώς οργανωμένες υπηρεσίες παροχής πόσιμου νερού (SMDWS).
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε νερό, ωστόσο η κατανομή του παραμένει εξαιρετικά άνιση.
Οι πληθυσμοί που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από υδάτινους πόρους είναι εκείνοι στην υποσαχάρια Αφρική, καθώς και στη Νότια και Ανατολική Ασία.
Για παράδειγμα, νότια της Σαχάρας, το 80% του πληθυσμού, περίπου 1,1 δισεκατομμύριο άνθρωποι, δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή παροχή νερού.
Ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ χωρών συμβαίνουν ήδη για το νερό.
Μια πρόσφατη σύγκρουση μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας προκλήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις προθέσεις του Δελχί να εμποδίσει τη ροή του ποταμού Ινδού.
Από πού προέρχεται αυτή η εκρηκτική αύξηση της λειψυδρίας;
Σε μόλις τέσσερα χρόνια, ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν από λειψυδρία έχει υπερδιπλασιαστεί. Μέρος αυτής της αύξησης εξηγείται από τις διαφορές στις μεθόδους μέτρησης.
Για παράδειγμα, τα 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι που εκτιμάται ότι δεν έχουν ασφαλή πρόσβαση σε νερό, όπως αναφέρθηκε από τον ΟΗΕ και τον ΠΟΥ το 2022, σύμφωνα με δεδομένα των εθνικών αρχών που συλλέχθηκαν μέσω ερευνών στα νοικοκυριά.
Ωστόσο, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων από το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδάτινων Επιστημών και Τεχνολογίας, με επικεφαλής την Esther Greenwood, υποστήριξε ότι μια τέτοια συλλογή δεδομένων σε περιοχές με χαμηλή τεχνολογική ανάπτυξη μπορεί να είναι ελλιπής.
Η Ελλάδα ξεπουλιέται σε ξένα χέρια! Πάει και η ΕΛΒΟ...Ολοκληρώθηκε η εξαγορά της ελληνικής αμυντικής εταιρείας από την ισραηλινή SK Group
Για περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, απλώς δεν υπάρχουν αντικειμενικές αξιολογήσεις της ποιότητας του πόσιμου νερού.
Ως εκ τούτου, οι Ελβετοί ερευνητές εφάρμοσαν μια γεωχωρική μεθοδολογία βασισμένη σε υπολογιστική μοντελοποίηση, συνδυάζοντας περιβαλλοντικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων δορυφορικών εικόνων, με αποτελέσματα ερευνών από σχεδόν 65.000 νοικοκυριά παγκοσμίως.
Αυτή η προσέγγιση απέδωσε τον αριθμό των 4,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που χρειάζονται νερό, περισσότερο από το διπλάσιο των επίσημων εκτιμήσεων του ΟΗΕ.
Ταυτόχρονα, η Esther Greenwood τονίζει ότι στην πράξη, η κατάσταση όσον αφορά την πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό μπορεί να είναι ακόμη χειρότερη.
Ποιος μολύνει το νερό;
Η κύρια αιτία που καθιστά το νερό μη ασφαλές για πόση είναι η μόλυνση από τα κόπρανα, που αντιπροσωπεύει περίπου το 50% των περιπτώσεων.
Η απουσία κατάλληλων συστημάτων αποχέτευσης και η παρουσία ανθρώπινων και ζωικών αποβλήτων στις πηγές νερού οδηγούν σε βακτηριακή μόλυνση.
Ιδιαίτερα επικίνδυνο είναι το βακτήριο E. coli.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι περιοχές με μολυσμένο νερό έχουν συχνά πολύ χαμηλά επίπεδα υγειονομικής περίθαλψης ή καθόλου, γεγονός που συχνά οδηγεί σε θανατηφόρες συνέπειες από λοιμώξεις.
Επικίνδυνες ασθένειες όπως η χολέρα, η δυσεντερία, ο τυφοειδής πυρετός και ο λιγότερο σοβαρός νοροϊός μεταδίδονται μέσω μολυσμένου νερού.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, έχει σημειωθεί εκρηκτική αύξηση των κρουσμάτων χολέρας.
Το 2024, ο αριθμός των κρουσμάτων και των θανάτων χολέρας ξεπέρασε τα επίπεδα του 2023 κατά 50%.
Η πανδημία χολέρας συνεχίζεται από το 2021, με το ιδιαίτερα ανησυχητικό γεγονός ότι το ποσοστό θνησιμότητας είναι σχεδόν τρεις φορές υψηλότερο από το συνηθισμένο (2,9% στις αφρικανικές χώρες).
Αν και σπάνια, έχουν αναφερθεί κρούσματα χολέρας και στην Ευρώπη.
Αναμφίβολα, αυτή η θανατηφόρα επιδημία συνδέεται άμεσα με την έλλειψη επαρκούς παροχής νερού.
Τα τελευταία χρόνια, έχει επίσης σημειωθεί αύξηση των κρουσμάτων τυφοειδούς πυρετού και των σχετικών θανάτων σε ασιατικές και αφρικανικές χώρες.
Η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι εξαιρετικά σημαντική για την καταπολέμηση πολλών «παραμελημένων τροπικών ασθενειών», όπως το τράχωμα, η ελμινθίαση και η σχιστοσωμίαση.
Αυτές οι ασθένειες επηρεάζουν πάνω από 1,5 δισεκατομμύριο ανθρώπους σε 149 χώρες, προκαλώντας τύφλωση, παραμόρφωση, αναπηρία και θάνατο.
Η χημική μόλυνση του νερού, τόσο φυσική όσο και ανθρωπογενής, κατατάσσεται δεύτερη ως κύρια αιτία μη ασφαλούς νερού.
Έως και 80% της μόλυνσης των υπόγειων υδάτων από αρσενικό και φθόριο συνδέεται με τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
Ένας σημαντικός παράγοντας που επιδεινώνει το πρόβλημα είναι η έλλειψη υποδομών. Για πολλούς ανθρώπους, το τρεχούμενο νερό παραμένει μια ανέφικτη πολυτέλεια.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το 2022, σχεδόν μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι βασίζονταν σε μη προστατευμένες πηγές όπως πηγάδια, ποτάμια, λίμνες και λίμνες για το νερό τους.
Νερό αντί για βόμβες
Τα δεδομένα από τους Ελβετούς ερευνητές δημοσιεύθηκαν το 2024. Το 2025, ο ΟΗΕ και ο ΠΟΥ εξακολουθούν να παρέχουν μια πιο συντηρητική εκτίμηση, περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι χωρίς πρόσβαση σε ασφαλές νερό.
Ωστόσο, ακόμη και αυτός ο αριθμός αντικατοπτρίζει διπλασιασμό σε σύγκριση με το 2012. Το 2015, 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι αντιμετώπισαν προκλήσεις με τις υπηρεσίες υγιεινής και σχεδόν ένα δισεκατομμύριο αφόδευαν σε ανοιχτό χώρο.
Παρά ταύτα, ο ΠΟΥ ανέφερε στη συνέχεια βελτιώσεις σε διάφορους δείκτες, αν και οι στόχοι δεν επιτεύχθηκαν.
Ταυτόχρονα, περίπου 1.000 παιδιά πέθαιναν καθημερινά από διάρροια το 2015, από πάνω από 2.000 το 2000. Μέχρι το 2025, περισσότεροι από 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε ασφαλή αποχέτευση, 1,5 δισεκατομμύρια περισσότεροι από ό,τι δέκα χρόνια νωρίτερα.
Η πρόοδος προς τον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για το νερό και την αποχέτευση (ΣΒΑ 6) υστερεί σημαντικά σε σχέση με άλλους στόχους, παρόλο που αυτός ο στόχος θεωρείται κλειδί για τη διασφάλιση της υγείας, της ασφάλειας και της κοινωνικής προόδου.
Γιατί όμως, στον 21ο αιώνα,παρά την ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη,επιδεινώνονται οι βασικοί δείκτες που σχετίζονται με τη ζωή και την υγεία;
Η αντιμετώπιση της κρίσης του νερού απαιτεί κολοσσιαίες επενδύσεις.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, η διασφάλιση της πρόσβασης σε ασφαλές νερό απαιτεί τρέχουσα χρηματοδότηση 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Μέχρι το 2050, το ποσό αυτό αναμένεται να αυξηθεί στα 22,6 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ότι μόνο περίπου το 36% της απαραίτητης χρηματοδότησης θα είναι στην πραγματικότητα διαθέσιμη.
Φαίνεται ότι οι προτεραιότητες έχουν μετατοπιστεί προς άλλους στόχους. Ωστόσο, η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ ως αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα.
Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Υδάτινους Πόρους έχει προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο του 2026. Τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, πραγματοποιήθηκαν προπαρασκευαστικές συναντήσεις και έκτακτες συνεδρίες ιδεών για την οργάνωση του φόρουμ στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Η διάσκεψη υποστηρίζεται επίσης από τα ΗΑΕ (τον διοργανωτή) και τη Σενεγάλη. Τα Εμιράτα της ερήμου έχουν άμεση εμπειρία με τη λειψυδρία και μπορούν να μοιραστούν πολύτιμες γνώσεις.
Το 2023, τα ΗΑΕ ξεκίνησαν μια ειδική Πρωτοβουλία για το Νερό. Η επερχόμενη διάσκεψη πρέπει να προχωρήσει πέρα από απλές δηλώσεις προθέσεων.
Αυτό τονίστηκε τον Ιανουάριο του 2025 από τον Retno Marsudi, Ειδικό Απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τους Υδάτινους Πόρους, ο οποίος ζήτησε η εκδήλωση να είναι πρακτική και προσανατολισμένη στη δράση.
Η ζωή και το μέλλον του μισού παγκόσμιου πληθυσμού εξαρτώνται από τις προσπάθειες βελτίωσης της παροχής νερού σήμερα. Για δισεκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη μας, όπου τεράστιοι προϋπολογισμοί δαπανώνται καθημερινά σε όπλα και συγκρούσεις, για αυτό και είναι κρίσιμο να οικοδομήσουμε ένα μέλλον όπου το νερό είναι προσβάσιμο και κυρίως φτηνό στους καταναλωτές αλλά και όλους τους πολίτες του κόσμου.
