Η θανατική ποινή είναι ένα θέμα που κατά καιρούς απασχολεί έντονα την κοινή γνώμη. Όταν έρχεται στη δημοσιότητα ένα ειδεχθές έγκλημα, συνήθως με θύματα μικρά παιδιά, τότε η κοινωνία βράζει και ένα ιδιότυπο debate ανάμεσα σε δύο πλευρές ξεκινάει μέσω του ίντερνετ και των κοινωνικών δικτύων.

Στην Τουρκία εν λόγω ποινή επιβλήθηκε για τελευταία φορά στις 25 Οκτωβρίου 1984. Οι εγκριθείσες από την τουρκική βουλή και εκτελεσθείσες θανατικές ποινές, από το 1920 μέχρι το 1984, ήταν 712.

Οι εκτελέσεις του πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, του ηγέτη των αριστερών φοιτητών Ντενίζ Γκεζμίς και του Ερντάλ Ερέν τον οποίο και εκτέλεσαν στα 17 του, «μεγαλώνοντας» την ηλικία του έχουν γραφεί στις σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Το 1950 ετέθη το ζήτημα να αντικατασταθεί η εκτέλεση της θανατικής ποινής με κρέμασμα, από την ηλεκτρική καρέκλα, αλλά υπήρχε πρόβλημα με το ρεύμα και την υψηλή τάση.

Έτσι μέχρι την δεκαετία του '60 οι εκτελέσεις γινόταν σε ανοιχτούς χώρους. Παρά το ότι η πλειοψηφία των εκτελέσεων γίνονταν μετά τα μεσάνυχτα με το πρώτο φως της μέρας, οι χώροι γέμιζαν από άντρες -γυναίκες και παιδιά. Οι μεγάλες πλατείες των πόλεων μετατράπηκαν σε χώρους εκτέλεσης...

Ο Χιντίρ Ασλάν, θανατοποινίτης, είχε συλληφθεί κατηγορούμενος για τον φόνο τριών αστυνομικών κατά τη διάρκεια ληστείας. Με απόφαση του δικαστηρίου, εκτελέστηκε στις 25 Οκτωβρίου 1984 - αυτός ήταν και ο τελευταίος. Οι μετέπειτα θανατικές ποινές, ακόμα κι αν αποφασίστηκαν από τα τουρκικά δικαστήρια, δεν εκτελέστηκαν ποτέ. Μέχρι το 2002, όταν καταργήθηκε η θανατική ποινή, καμία σχετική απόφαση δεν είχε εκτελεστεί.

Νομοθετικά καταργήθηκε στις 21 Ιουλίου 2004 - και πέρασε ως νόμος του κράτους στο τουρκικό Σύνταγμα. Τότε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την ικανοποίησή της για την κατάργηση από την Τουρκία της θανατικής ποινής σε όλες τις περιπτώσεις.

Πότε καταργήθηκε η θανατική ποινή στις προοδευτικές χώρες της Ευρώπης

Σήμερα οι Ευρωπαίοι επικρίνουν την Τουρκία για την επαναφορά της θανατικής, ωστόσο η ιστορία της Ευρώπης έχει αρκετό αίμα. Η Γαλλική Επανάσταση στέκει εμβληματική για την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στην Ευρώπη, εγκαινιάζοντας ταυτοχρόνως τη μοντέρνα εποχή για τη Δύση, το πλέον πασίγνωστο σύμβολό της δεν είναι άλλο από την αποτρόπαιη γκιλοτίνα.

Η μηχανή αυτή του θανάτου διαδραμάτισε κεφαλαιώδη ρόλο στα ταραγμένα χρόνια της λαϊκής εξέγερσης του 1789 και ήταν το πλέον προβεβλημένο μέσο εκτέλεσης. Πρόκειται για την εφεύρεση που έσπειρε τον τρόμο στους λαιμούς της γαλλικής άρχουσας τάξης και πολλών ακόμα υστερότερα.

Δείτε πότε κατήργησαν τη θανατική ποινή χώρες της Ευρώπης:

Ηνωμένο Βασίλειο

Το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε την θανατική ποινή από την ίδρυσή του, το 1707, μέχρι την κατάργησή της, τον 20ο αιώνα. Οι τελευταίες εκτελέσεις έγιναν το 1964 και χρησιμοποιήθηκε η αγχόνη. Η θανατική ποινή έπαψε να έχει εφαρμογή για την Μεγάλη Βρετανία το 1965, για δε την Βόρεια Ιρλανδία το 1973. Παρόλο που από το 1964 και μετά ουδέποτε εκτελέστηκε θανατική ποινή, νομοθετικά καταργήθηκε το 1998.

Η θανατική ποινή εφαρμοζόταν στην Γαλλία από τον Μεσαίωνα μέχρι το 1977. Τότε έγινε η τελευταία εκτέλεση στην γκιλοτίνα η οποία ήταν η μόνη νόμιμη μέθοδος εκτέλεσης από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά με την εξαίρεση των εκτελεστικών αποσπασμάτων για εγκλήματα κατά του κράτους. Με νόμο η θανατική ποινή καταργήθηκε στην Γαλλία το 1981.

Στην Ιταλία η θανατική ποινή είχε καταργηθεί από το 1889. Ωστόσο επανήλθε το 1926 και κράτησε μέχρι το 1947. Πριν την ενοποίηση της Ιταλίας, το 1860, η θανατική ποινή εφαρμοζόταν σε όλα τα προ ένωσης κράτη, με εξαίρεση του κράτους της Τοσκάνης, όπου είχε καταργηθεί ήδη από το 1786. Οριστικά και με νόμο καταργήθηκε το 1948.

Στο Βέλγιο η θανατική ποινή καταργήθηκε το 1996, τόσο για τα ποινικά όσο και για τα πολιτικά εγκλήματα, ωστόσο η κατάργηση της θανατικής ποινής πέρασε στην αναθεώρηση του Βελγικού Συντάγματος το 2005. Μάλιστα έκανε εισαγωγή γκιλοτίνες από τη Γαλλία για να εφαρμόσει την ποινή...

Το 1978 η Ισπανία καταργεί την θανατική ποινή για τα ποινικά εγκλήματα, ενώ το 1995 επεκτείνει την κατάργηση και στα εγκλήματα πολέμου. Η θανατική ποινή στην Ισπανία εφαρμοζόταν με την μέθοδο του κολάρου στραγγαλισμού (garotte) και με αυτήν είχαν θανατωθεί το 1974 ο αναρχικός Salvador Puig Antich στην Βαρκελώνη.

Η θανατική ποινή καταργήθηκε στην πρώην Δυτική Γερμανία το 1949 και στην πρώην Ανατολική το 1987. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην πρώην Δυτική Γερμανία έγιναν ελάχιστες εκτελέσεις. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία ο τελευταίος πολίτης που εκτελέστηκε στο απόσπασμα ήταν ο Erwin Ηagedorn, για την σεξουαλική κακοποίηση και τον φόνο ενός παιδιού, το 1970.

Η τελευταία εκτέλεση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, η θανατική ποινή καταργήθηκε επίσημα το 1993 και επικυρώθηκε συνταγματικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001. Ο Βασίλης Λυμπέρης ήταν ο τελευταίος θανατοποινίτης που εκτελέστηκε επί ελληνικού εδάφους. εκτέλεσή του που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης στις 25 Αυγούστου 1972, ήταν η τελευταία που έλαβε χώρα εντός ελληνικού εδάφους, καθώς η θανατική ποινή από το 1974 και μετά δεν εφαρμόστηκε ποτέ, μέχρι την κατάργησή της με νόμο.

Η θανατική καταδίκη επιβλήθηκε από το κακουργιοδικείο της Αθήνας μετά την ομολογία της ενοχής του θύτη ότι έκαψε ζωντανούς, την σύζυγό του Βασιλική Λυμπέρη, την πεθερά του Αντιγόνη Μάρκου και τα δυο ανήλικα παιδιά του.

Παρά το ότι δεν γνώριζε την ακριβή μέρα, το προηγούμενο της εκτέλεσης βράδυ ζήτησε να γράψει στη μητέρα του, σαν να είχε διαισθανθεί πως ο χρόνος του τελείωνε. Μόλις ολοκλήρωσε το γράμμα, το άφησε στο κρεβάτι και περίμενε τον ιερέα της ενορίας Κων. Ασπετάκη για να τον κοινωνήσει. Μπροστά του ο Β. Λυμπέρης δάκρυσε και παρακάλεσε «να τον συγχωρέσουν ο Θεός και οι άνθρωποι».

Λίγο αργότερα, στις 4:20 μπήκε στο κελί του ο αρχιφύλακας Γιάννης Καβαλιεράκης. Τον οδήγησε στο γραφείο του διευθυντή των φυλακών. Εκεί, παρουσία του αντιεισαγγελέα Πρωτοδικών Ηρακλείου του γραμματέα της Εισαγγελίας, του Διοικητή της Χωροφυλακής, ενός νεαρού ιερέα και άλλων υπηρεσιακών παραγόντων, του ανακοινώθηκε η ποινή του δικαστηρίου, η απόφαση του θανάτου καθώς και η ώρα της εκτέλεσης.

Οι πέντε κορυφαίες χώρες-εκτελεστές στον κόσμο

Για πρώτη φορά στην ιστορία η πλειοψηφία των χωρών του κόσμου (102) έχουν πλέον πλήρως καταργήσει τη θανατική ποινή, όπως επισημαίνει η ετήσια έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2015. Ωστόσο τα στοιχεία δείχνουν ότι περισσότεροι άνθρωποι εκτελέστηκαν το 2015 σε σύγκριση με κάθε άλλο έτος τα τελευταία 25 χρόνια, λόγω της εκτεταμένης χρήσης σε 3 χώρες κυρίως.

Τουλάχιστον 1.634 άνθρωποι εκτελέστηκαν το 2015, αύξηση που αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό πάνω από 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ αποτελεί και το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγράψει η Διεθνής Αμνηστία από το 1989. Στο σύνολο αυτό δεν συνυπολογίζεται η Κίνα, εκεί όπου χιλιάδες ακόμα άνθρωποι πιθανόν να έχουν εκτελεστεί, αλλά και όπου τα δεδομένα σχετικά με τη θανατική ποινή αντιμετωπίζονται ως κρατικό μυστικό.

Οι πέντε κορυφαίες χώρες-εκτελεστές στον κόσμο το 2015 ήταν η Κίνα, το Ιράν, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία και οι ΗΠΑ - με αυτή τη σειρά.

Πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, συνέχισαν να καταδικάζουν ανθρώπους σε θανατική ποινή για εγκλήματα (όπως, η διακίνηση ναρκωτικών, η διαφθορά, η «μοιχεία» και η «βλασφημία) που δεν πληρούν τα διεθνή νομικά πρότυπα των «πιο σοβαρών εγκλημάτων» για τα οποία, ούτως ή αλλιώς η χρήση της θανατικής ποινής πρέπει να περιοριστεί βάσει του διεθνούς δικαίου.

Η Αμερική συνέχισε να σημειώνει πρόοδο προς τον τερματισμό της χρήσης της θανατικής ποινής. Οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν 28 εκτελέσεις, τον χαμηλότερο αριθμό από το 1991. Ο αριθμός των θανατικών ποινών που επιβλήθηκαν (52) ήταν ο χαμηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί από το 1977. Η Πενσυλβανία των ΗΠΑ επέβαλε απαγόρευση στις εκτελέσεις - συνολικά, 18 πολιτείες των ΗΠΑ έχουν πλήρως καταργήσει τη θανατική ποινή.

Η Δημοκρατία Τρινιντάντ και Τομπάγκο ήταν η μόνη άλλη χώρα στην περιοχή, εκτός από τις ΗΠΑ που επιβάλλει θανατική ποινή.

Ασία - Ειρηνικός

Υπήρξε μια απότομη αύξηση των εκτελέσεων σε Ασία-Ειρηνικό το 2015, κυρίως λόγω του Πακιστάν που διεξάγει σχεδόν το 90% όλων των εκτελέσεων (εξαιρώντας την Κίνα), που καταγράφηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία στην περιοχή. Το Μπαγκλαντές, η Ινδία και η Ινδονησία συνέχισαν τις εκτελέσεις το 2015. Στην Ινδονησία, 14 άνθρωποι θανατώθηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά κατά τη διάρκεια του έτους.

Η Κίνα παρέμεινε η κορυφαία χώρα-εκτελεστής του κόσμου, και η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί ότι χιλιάδες άνθρωποι εκτελέστηκαν και χιλιάδες θανατικές καταδίκες επιβλήθηκαν το 2015. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο αριθμός των εκτελέσεων στην Κίνα έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά η μυστικότητα γύρω από τη θανατική ποινή καθιστά αδύνατη την ακριβή επιβεβαίωση των αριθμών.

Ευρώπη και Κεντρική Ασία

Η Λευκορωσία ήταν η μόνη χώρα στην περιοχή που χρησιμοποίησε τη θανατική ποινή. Ενώ η χώρα δεν εκτέλεσε κανέναν το 2015, επιβλήθηκαν τουλάχιστον δύο νέες θανατικές καταδίκες.

Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική

Η χρήση της θανατικής ποινής κορυφώθηκε το 2015 σε μια περιοχή που ήδη αποτελεί τεράστια πηγή ανησυχίας. Όλες οι χώρες στην περιοχή - εκτός από το Ομάν και το Ισραήλ - επέβαλλαν θανατικές ποινές, ενώ οκτώ κράτη εκτέλεσαν ανθρώπους. Τουλάχιστον 1.196 εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν, μια αύξηση της τάξης του 26% για τα σε σχέση με τα στοιχεία που καταγράφηκαν το 2014, και οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία. Το Ιράν μόνο του αντιπροσωπεύει το 82% όλων των εκτελέσεων που καταγράφηκαν στην περιοχή.

Υποσαχάρια Αφρική

Υπήρξαν τόσο θετικές όσο και αρνητικές εξελίξεις στην Υποσαχάρια Αφρική. Η Μαδαγασκάρη και η Δημοκρατία του Κονγκό κατήργησαν εντελώς τη θανατική ποινή, και ο αριθμός των θανατικών ποινών που επιβλήθηκαν μειώθηκε απότομα από 909 το 2014 σε 443 το 2015, κυρίως λόγω της μείωσης στη Νιγηρία.

Ο αριθμός των καταγεγραμμένων εκτελέσεων μειώθηκε ελαφρώς - από 46 σε 43 - το προηγούμενο έτος. Το Τσαντ, ωστόσο, ξεκίνησε πάλι τις εκτελέσεις μετά από περισσότερο από δώδεκα χρόνια, όταν 10 ύποπτοι ως μέλη της Boko Haram θανατώθηκαν σε εκτελεστικό απόσπασμα τον Αύγουστο.