Μέσα στις τρεις μήνες ο Ντόναλντ Τραμπ κατάφερε από τη μία να τηρήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις αλλά και να θυσιάσει στον βωμό του συγκεκριμένου σκοπού συμμαχίες 80 και πλέον ετών. Τόσο ο ίδιος ο Τραμπ όσο και τα δύο σημαντικά στελέχη της Κυβέρνησής του, ο Αντιπρόεδρος Βανς και ο Υπουργός Άμυνας Χέγκσεθ, από ευρωπαϊκό έδαφος ξεκαθάριζαν πριν από λίγους μήνες πως οι ΗΠΑ δεν είναι ο σύμμαχος που η Ευρώπη «έχει μάθει και συνηθίσει».
100 ημέρες μετά παρά τις αναταράξεις που έχουν φέρει οι αποφάσεις Τραμπ σε όλα τα επίπεδα το συγκεκριμένο ζήτημα μοιάζει για τον Τραμπ «παγιωμένο». Το αμερικανικό «είστε μόνοι σας», το οποίο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει φροντίσει να «διανθίσει» πολλάκις με το «να θυμάστε μας χωρίζει ένας μεγάλος ωραίος ωκεανός», έρχεται σήμερα να φέρει μία νέα εντελώς νέα διάσταση στα πράγματα της δικής μας ηπείρου. Αν στο νέο σκηνικό προστεθούν και οι δασμοί, που για τις ΗΠΑ είναι μεν ένα «όπλο» έναντι της Κίνας αλλά πρακτικά κανένας δεν έμεινε στο απυρόβλητο και ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει μιλήσει για «ευρωπαϊκή κλοπή» όσες φορές έχει μιλήσει και για «κινεζική εκμετάλλευση», τότε έχουμε στα χέρια μας ένα περίγραμμα από το οποίο το μόνο ενθαρρυντικό – προς ώρας – είναι η αφύπνιση – έστω και καθυστερημένη – της Γηραιάς Ηπείρου.
Τι πραγματικά σημαίνει όμως για την Ευρώπη το «μόνη»;
Οι ΗΠΑ από το τέλος του Ψυχρού πολέμου και μετά διατηρούν σημαντική στρατιωτική παρουσία στη δική μας ήπειρο. Με βάση τα στοιχεία του ΝΑΤΟ οι ΗΠΑ έχουν περισσότερους από 80.000 στρατιώτες σε ευρωπαϊκά εδάφη και αυτός ο αριθμός μπορεί να φαντάζει «σταγόνα στον Ωκεανό» που μας χωρίζει από την άλλη άκρη του Ατλαντικού αλλά ελάχιστες χώρες έχουν σήμερα ισχυρότερη στρατιωτική παρουσία. Συγκεκριμένα μόνο οι Πολωνία (216.000 στρατιώτες), Γαλλία (205.000 στρατιώτες), Γερμανία (186.000 στρατιώτες), Ιταλία (171.000 στρατιώτες), Ηνωμένο Βασίλειο (138.000 στρατιώτες), Ισπανία (117.000 στρατιώτες) και η Ελλάδα με 111.000 στρατό διαθέτουν στην Ένωση των 27 αριθμούς μεγαλύτερους από των ΗΠΑ.
Ανησυχία στη Wall Street για εμπορικά μέτωπα και Fed – «Χαστούκι» στις media μετοχές από το σχέδιο Τραμπ για το Χόλιγουντ
Οι προθέσεις Τραμπ είναι ξεκάθαρες. Οι συγκεκριμένες δυνάμεις πρέπει και θα αποχωρήσουν καθώς το κόστος της Ευρωπαϊκής Άμυνας δεν είναι πλέον σε αυτά που ενδιαφέρεται να πληρώνει η Ουάσιγκτον. Το συγκεκριμένο κενό μπορεί να φαντάζει μικρό αλλά οι αριθμοί – που μπορεί να μην λένε πάντα την αλήθεια αλλά ποτέ δεν λένε και ψέμματα – δείχνουν πως θα είναι ένα κενό που οι χώρες της ηπείρου θα κληθούν να αναπληρώσουν. Τα κενά άλλωστε στην άμυνα ειδικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται για περισσότερα από τρία χρόνια και τη ρωσική απειλή να είναι πιο εμφανής από ποτέ, πρέπει και οφείλουν να καλυφθούν.
Οι αμυντικές δαπάνες
Από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 οι αμυντικές δαπάνες έχουν αυξηθεί σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Συγκεκριμένα και πάλι με βάση τα στοιχεία της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας η Ένωση από το 2022 μέχρι και το 2024 έχει αυξήσει τις δαπάνες για αμυντικούς εξοπλισμούς και εκπαίδευση δυνάμεων κατά σχεδόν 55%.
Αν υπολογίσουμε μάλιστα σε αυτές τις δαπάνες και την Ουκρανία τότε το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται καθώς η Ουκρανία λόγω της ρωσικής εισβολής έχει δαπανήσει μέσα σε μία διετία 41 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο το 2022, όσα δηλαδή δαπάνησε η χώρα τα τελευταία 8 χρόνια πριν τον πόλεμο. Τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες ξεκάθαρα μετά την Ουκρανία της έχει η Πολωνία, η χώρα που αρκετά χρόνια πριν τη ρωσική εισβολή έκρουε πανευρωπαϊκά σε όλους τους τόνους τον κώδωνα του ρωσικού κινδύνου ενώ και οι Μεγάλοι της Ευρώπης, Γαλλία – Βρετανία και Γερμανία έχουν αποφασίσει να πολλαπλασιάσουν μέχρι το 2030 τα κεφάλαια προς αυτή την κατεύθυνση.
Μαζί με τις χώρες και η Ένωση έχει συνειδητοποιήσει πως το αμερικανικό «bye» δεν είναι προσχηματικό και έχει από τη μία αποφασίσει να αποκλείσει από τους ισολογισμούς αυτές τις μεγάλες δαπάνες και σε δεύτερο χρόνο να διαθέσει 100 δισεκατομμύρια για την ενιαία άμυνα της ζώνης. Τα κεφάλαια από μόνα τους όμως δεν μπορούν να φέρουν άμεσα αποτελέσματα στα πεδία. Αναλυτές και ειδικοί σε στρατιωτικά ζητήματα επισημαίνουν πως οι επενδύσεις είναι η αρχή αλλά τα αποτελέσματα απαιτούν τουλάχιστον 2 με τρία χρόνια για να γίνουν αισθητά. Μπορεί η ευρωπαϊκή στρατιωτική βιομηχανία για παράδειγμα να έβαλε και πάλι μετά από 80 και πλέον χρόνια ξανά μπροστά τις μηχανές, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως σήμερα διαθέτουμε τον αριθμό και την τεχνολογία προκειμένου από τη μία να στηρίξουμε ως μοναδικοί εταίροι το Κίεβο και από την άλλη να έχουμε δυνατότητα συλλογική ή κατά μόνας άμυνας σε μία ακραία – αλλά ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος – νέα ζώνη πολέμου στην περιοχή μας.
Ο άγνωστος Χ των πυρηνικών
Χωρίς αμφισβήτηση και με μακρά παράδοση στο συγκεκριμένο πεδίο Ρωσία και ΗΠΑ είναι οι δύο υπερδυνάμεις των πυρηνικών όπλων. Συγκεκριμένα με βάση τα στοιχεία του The International Campaign to Abolish Nuclear Weapons η Ρωσία διαθέτει 5.889 πυρηνικά όπλα και οι ΗΠΑ 5.224. Η Γαλλία έχει στα οπλοστάσια της 290 και το Ηνωμένο Βασίλειο 225. Στην Ένωση όμως υπάρχουν χώρες που μπορεί να μην διαθέτουν δικά τους πυρηνικά αλλά φυλάσσουν αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές για τις οποίες δεν έχει δοθεί το παραμικρό σήμερα από την Ουάσιγκτον για το τι θα συμβεί. Συγκεκριμένα η Ιταλία έχει 35 αμερικανικά πυρηνικά όπλα, η Τουρκία 20 ενώ Βέλγιο – Γερμανία και Ολλανδία έχουν 15 αμερικανικές πυρηνικές κεφαλές.
Σε κάθε περίπτωση η απεμπλοκή των ΗΠΑ από την Ευρώπη, πέρα από τα όσα θα παράξει διπλωματικά, σήμερα φαίνεται να αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της Ευρώπης. Ένα στοίχημα εξόχως πολύπλοκο, με μεγάλο κόστος αλλά και έναν «εφιάλτη» σε επίπεδο οργάνωσης και logistics. Αν στο τέλος της διαδρομής η Ευρώπη βγει «όρθια» θα έχει κάνει για πρώτη φορά μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο τα δικά της βήματα και θα είναι με βεβαιότητα ένας ξεχωριστός – όχι μονοδιάστατα εμπορικός – εταίρος και σύμμαχος.
