Το ξέσπασμα των εχθροπραξιών μεταξύ Ιράν και Ισραήλ στις 13 Ιουνίου, που πυροδοτήθηκε από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές με πολεμικά αεροσκάφη, drones και πυραύλους κρουζ και ακολουθήθηκε από τα αντίποινα του Ιράν με βαλλιστικούς πυραύλους και drones καμικάζι, έχει επιστήσει εκ νέου την προσοχή στις δυνατότητες αεράμυνας της Τουρκίας.
Η σύγκρουση χρησιμεύει ως υπενθύμιση σε πραγματικό χρόνο για τις καταστροφικές δυνατότητες των βαλλιστικών όπλων και εγείρει ένα επείγον ερώτημα.
Είναι η Τουρκία προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει πυραυλική απειλή;
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Τουρκία έχει επενδύσει σημαντικά στην οικοδόμηση μιας πολυεπίπεδης και εγχώριας αρχιτεκτονικής αεράμυνας.
Ωστόσο, όσον αφορά την αναχαίτιση βαλλιστικών πυραύλων, η χώρα εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε συστήματα που παρέχονται από το ΝΑΤΟ.
, μια αντανάκλαση των επιδιώξεών της για στρατηγική αυτονομία και των έντονων προκλήσεων της ανάπτυξης μιας εθνικής πυραυλικής ασπίδας από την αρχή.
Ιστορικό
Η εξάρτηση της Τουρκίας από την εξωτερική υποστήριξη αεράμυνας χρονολογείται από τον Ψυχρό Πόλεμο, όταν ανέπτυξε αμερικανικής κατασκευής συστήματα Nike Hercules και Hawk.
Κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου το 1991, το ΝΑΤΟ τοποθέτησε συστοιχίες πυραύλων Patriot στην Τουρκία αφού το Ιράκ εκτόξευσε πυραύλους SCUD στις δυνάμεις του συνασπισμού.
Αυτές οι αναπτύξεις αποκάλυψαν την επείγουσα ανάγκη απόκτησης μιας πιο ανεξάρτητης και ισχυρής ικανότητας.
Το ΝΑΤΟ επανέλαβε παρόμοιες αναπτύξεις κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, υποδεικνύοντας περαιτέρω την αυξανόμενη πυραυλική απειλή της περιοχής.
Το 2013 η Τουρκία επιχείρησε να αποκτήσει ένα κινεζικό σύστημα αεράμυνας, μια κίνηση που απέτυχε λόγω έντονων αντιρρήσεων από το ΝΑΤΟ και της απειλής κυρώσεων από τις ΗΠΑ.
Η Τουρκία σχεδιάζει πανεθνική αεροπορική «ασπίδα» - Τι σημαίνει αυτό;
Στη συνέχεια, η Τουρκία επιτάχυνε τις εγχώριες αναπτυξιακές της προσπάθειες και αγόρασε αμφιλεγόμενα το ρωσικής κατασκευής σύστημα S-400 το 2017.
Αυτή η απόφαση οδήγησε σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ και στην απομάκρυνση της Τουρκίας από το κοινό πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35, καταδεικνύοντας το γεωπολιτικό τεντωμένο σχοινί στο οποίο η Άγκυρα συνεχίζει να βαδίζει ανάμεσα στις δεσμεύσεις της στο ΝΑΤΟ και την προσπάθειά της για αμυντική ανεξαρτησία.
Ο ρόλος των βαλλιστικών πυραύλων στις σύγχρονες επιχιερήσεις
Οι βαλλιστικοί πύραυλοι ,ειδικά αυτοί με δυνατότητες μεσαίου ή μεγάλου βεληνεκούς, αποτελούν μια μοναδικά επικίνδυνη απειλή λόγω της υψηλής ταχύτητάς τους, των απότομων διαδρομών πτήσης και των σημαντικών ωφέλιμων φορτίων τους.
Οι πρόσφατες ανταλλαγές Ιράν-Ισραήλ υπογραμμίζουν την πραγματικότητα ότι τέτοια όπλα είναι ολοένα και πιο συνηθισμένα στα περιφερειακά οπλοστάσια.
Για την Τουρκία, που περιβάλλεται από ασταθείς γείτονες και πιθανούς αντιπάλους, η ανάγκη για ένα ικανό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας δεν είναι απλώς στρατηγική - είναι ζωτικής σημασίας.
Ελλιπής η τουρκική αεράμυνα
Επί του παρόντος, τα αμυντικά συστήματα της Τουρκίας μπορούν να αντιμετωπίσουν μια ποικιλία εναέριων απειλών, αλλά καλύπτουν μόνο εν μέρει βαλλιστικούς πυραύλους.
Η χώρα έχει αναπτύξει την οικογένεια συστημάτων αεράμυνας HİSAR, σχεδιασμένα να στοχεύουν αεροσκάφη, drones και πυραύλους κρουζ σε μικρές έως μεσαίες αποστάσεις.
Το σύστημα μεγάλου βεληνεκούς SİPER Block-I, που εισήχθη στο απόθεμα με βεληνεκές που υπερβαίνει τα 100 χιλιόμετρα, δεν έχει ακόμη την ικανότητα αναχαίτισης βαλλιστικών πυραύλων.
Κινητά συστήματα όπως τα KORKUT και GÜRZ είναι επίσης λειτουργικά, αλλά προορίζονται για απειλές χαμηλού υψομέτρου, όπως drones και ελικόπτερα.
S-400 και HAKIM100
Η πιο αμφιλεγόμενη απόκτηση αντιπυραυλικής άμυνας της Τουρκίας μέχρι σήμερα παραμένει το σύστημα S-400.
Αν και προσφέρει κάποια δυνατότητα αναχαίτισης βαλλιστικών πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς, η επιχειρησιακή του χρήση είναι περιορισμένη.
Το σύστημα δεν είναι ενσωματωμένο στο εθνικό δίκτυο διοίκησης και ελέγχου της Τουρκίας, γνωστό ως HAKİM 100, και δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τα αμυντικά συστήματα του ΝΑΤΟ.
Ως αποτέλεσμα, παραμένει περισσότερο πολιτικό σύμβολο παρά ενεργό περιουσιακό στοιχείο, συχνά αποθηκευμένο σε υπόστεγα αντί να αναπτύσσεται σε τουρκικό έδαφος.
Το έργο "Çelik Kubbe"
Για να ξεπεράσει αυτούς τους περιορισμούς, η Τουρκία παρουσίασε το έργο Çelik Kubbe (Ατσάλινος Θόλος) το 2024.
Σχεδιασμένο από την τουρκική εταιρεία άμυνας Aselsan, ο Ατσάλινος Θόλος οραματίζεται μια πλήρως ολοκληρωμένη, πολυεπίπεδη αμυντική αρχιτεκτονική που καλύπτει χαμηλά, μεσαία και μεγάλα υψόμετρα.
Σε αντίθεση με το σύστημα Iron Dome του Ισραήλ, το οποίο είναι βελτιστοποιημένο για πυραυλική άμυνα μικρής εμβέλειας, το μοντέλο της Τουρκίας στοχεύει σε ευρύτερη κάλυψη.
Προορίζεται να ενσωματώσει διάφορα συστήματα, συμπεριλαμβανομένης της οικογένειας HİSAR, πυραύλων SİPER, κινητών πλατφορμών όπως το GÜRZ και ραντάρ που συνδέονται μέσω του συστήματος διοίκησης HAKİM και του δικτύου ραντάρ RADNET.
Ενώ η Τουρκία ελπίζει επίσης να καταστήσει αυτό το πλαίσιο διαλειτουργικό με την Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκής Ασπίδας Ουρανού του ΝΑΤΟ, η πλήρης εφαρμογή ενδέχεται να μην επιτευχθεί πριν από τη δεκαετία του 2030.
SİPER Block-III και TF-2000
Δύο κρίσιμα στοιχεία της μελλοντικής βαλλιστικής πυραυλικής άμυνας της Τουρκίας είναι το πυραυλικό σύστημα SİPER Block-III και το αντιτορπιλικό αεράμυνας TF-2000.
Το SİPER Block-III, το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό ανάπτυξη, αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία στα τέλη της δεκαετίας και θα αντιπροσωπεύει το πρώτο εγχώριας παραγωγής αναχαιτιστικό της Τουρκίας, ικανό να στοχεύει βαλλιστικούς πυραύλους με βεληνεκές που ξεπερνούν τα 150 χιλιόμετρα.
Το έργο του αντιτορπιλικού αεράμυνας TF-2000, που ξεκίνησε το 2025, θα χρησιμεύσει ως η θαλάσσια ραχοκοκαλιά του συστήματος "Çelik Kubbe".
Εξοπλισμένα με το προηγμένο ραντάρ ÇAFRAD, αυτά τα πολεμικά πλοία αναμένεται να αναπτύξουν πυραύλους SİPER Block-III και να ενισχύσουν την αεροπορική και πυραυλική άμυνα πάνω από τα τουρκικά χωρικά ύδατα.
Προκλήσεις-προβλήματα
Τεχνικά προβλήματα, δημοσιονομικές πιέσεις και η πολυπλοκότητα του συγχρονισμού εξοπλισμού από διάφορους εγχώριους και ξένους προμηθευτές σε μια ενιαία δομή διοίκησης θέτουν σημαντικά εμπόδια, στην ανάπτυξη της τουρκικής αεράμυνας.
Οι πολιτικές εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και των μελών του ΝΑΤΟ, καθώς και οι εσωτερικές συζητήσεις σχετικά με τον ρόλο των ρωσικών και δυτικών συστημάτων στο οπλοστάσιο της χώρας, έχουν περιπλέξει περαιτέρω την κατάσταση.
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία αντιμετωπίζει ένα επιδεινούμενο περιβάλλον ασφαλείας.
Το επεκτεινόμενο πυραυλικό πρόγραμμα του Ιράν, η επίμονη απειλή σύγκρουσης που θα επεκταθεί από τη Συρία και οι συνεχιζόμενες θαλάσσιες διαμάχες με την Ελλάδα στην ανατολική Μεσόγειο υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη ανάπτυξης μιας ισχυρής αντιπυραυλικής άμυνας.
Ένας πλήρως υλοποιημένος Ατσάλινος Θόλος όχι μόνο θα υπερασπιζόταν τον τουρκικό εναέριο χώρο πιο αποτελεσματικά, αλλά θα χρησίμευε και στην ενίσχυση της ευάλωτης νοτιοανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ.
Το αδύνατο σημείο της τουρκικής αεράμυνας που πρέπει να εκμεταλλευθεί η Ελλάδα
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η Τουρκία έχει σημειώσει αξιοσημείωτα βήματα στην κατασκευή της εγχώριας υποδομής αεράμυνας.
Ωστόσο, παραμένει ευάλωτη σε απειλές βαλλιστικών και υπερηχητικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, τους οποίους θα πρέπει να σπεύσει να προμηθευθεί η Ελλάδα.
Ως απολογισμό θα λέγαμε ότι η Τουρκία αναπτύσεσει ακετά σχέδια για την ελλιπή αεράμυνά της, κάτι που πρέπει να προσεχθεί ιδιαιτερα από την Ελλάδα, αναφορικά με τους χρόνους παράδοσής τους στις Ένοπλες Δυνάμεις των "γειτόνων".
