Βασικό επιχείρημα των συνταξιούχων υπέρ της αναγνώρισης αναδρομικότητας είναι η απόφαση του Μισθοδικείου, η οποία έδωσε αναδρομικά σε δικαστές και ενστόλους

Αντίστροφα μετράει ο χρόνος για την έκδοση της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, μετά την πιλοτική δίκη για τα αναδρομικά των συνταξιούχων, συνεπεία περικοπών δύο μνημονιακών νόμων το 2012. Με κομμένη την ανάσα δυόμισι εκατομμύρια παλαίμαχοι της εργασίας περιμένουν τους δικαστές του ανωτάτου ακυρωτικού δικαστηρίου να «ξεθολώσουν» το τοπίο που δημιούργησε τόσο η απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 όσο και αυτή του Οκτωβρίου του 2019, αλλά και τα κενά που άφησε ο νόμος Κατρούγκαλου. Η πρώτη πράξη γράφτηκε την Παρασκευή στην αίθουσα της Ολομέλειας, ενώ η τελική λύση του «γόρδιου δεσμού» πρέπει να αναμένεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις, τέσσερις μήνες αργότερα, με την απόφαση του δικαστηρίου.

επιμέλεια Γιάννης Φώσκολος και Σοφία Φασουλάκη για την εφημερίδα «Έθνος»

Οι ανώτατοι δικαστές καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στις διεκδικήσεις των συνταξιούχων, που φτάνουν συνολικά στα 26 δισ. ευρώ, και τα επιχειρήματα του ελληνικού Δημοσίου περί εκτροχιασμού των δημοσιονομικών. Στις διασκέψεις τους οι δικαστές καλούνται να απαντήσουν σε τρία βασικά ζητήματα που βρίσκονται στην καρδιά της πολύκροτης υπόθεσης και να τοποθετήσουν έτσι όλα τα κομμάτια του παζλ στη θέση τους, δείχνοντας τον δρόμο για τη διαχείριση των αναδρομικών:

■ Ο νόμος Κατρούγκαλου μπορεί να ρυθμίσει αναδρομικά και την περίοδο πριν από την ψήφισή του; Αυτό είναι το κορυφαίο ερώτημα που θα κρίνει το περίφημο 10μηνο. Την αναδρομική εφαρμογή του νόμου ζητεί ο ΕΦΚΑ και απορρίπτουν ως αντισυνταγματική όλοι οι δικηγόροι της άλλης πλευράς.

■ Δευτερευόντως θα κριθεί αν και κατά πόσο ο νόμος Κατρούγκαλου επανανομοθέτησε εμμέσως τις περικοπές του 2012, ειδικώς για την περίοδο από την ψήφισή του (Μάιος 2016) έως και την «πρεμιέρα» του επανυπολογισμού (1η/1/2019).

■ Τέλος, θα κριθεί αν είναι συμβατή και με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου η «κόκκινη γραμμή» που χαράχθηκε το 2015 και η οποία αποκλείει από τα αναδρομικά της περιόδου 1/1/2013 – 9/6/2015 όσους δεν είχαν ήδη προσφύγει μέχρι τότε στη Δικαιοσύνη.

Ο πόλεμος των επιχειρημάτων

Σύμφωνα με τους πληρεξούσιους δικηγόρους των συνταξιούχων, το ερώτημα του ΕΦΚΑ στο Συμβούλιο της Επικρατείας για πιλοτική δίκη δεν ήταν «αθώο». Οπως είπαν, λίγο πριν αποστείλει ο ΕΦΚΑ το ερώτημα είχαν ήδη εκδοθεί 54 θετικές αποφάσεις για καταβολή αναδρομικών στους συνταξιούχους και εάν δεν «πάγωναν» όλα για την επίμαχη δίκη, θα είχαν εκδοθεί τουλάχιστον 200. Μάλιστα, όπως είπαν, σε όλη τη χώρα έχουν εγερθεί τουλάχιστον 200.000 αγωγές στα Διοικητικά Πρωτοδικεία.

Ενα βασικό επιχείρημα των συνταξιούχων υπέρ της αναγνώρισης αναδρομικότητας είναι η απόφαση του Μισθοδικείου (88/2013), η οποία έδωσε αναδρομικά σε δικαστές και ενστόλους. Οπως είπαν, με την επίμαχη απόφαση κρίθηκε ότι δεν υπάρχει περιορισμός στην αναδρομικότητα. «Γιατί να πληρώνονται εκείνοι και όχι εμείς; Δεν προσβάλλεται έτσι το κοινό περί δικαίου αίσθημα;» διερωτήθηκε ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, ο οποίος είχε την επίμαχη αγωγή της πιλοτικής δίκης. Σύμφωνα με την πλευρά των συνταξιούχων, η οποία έχει ως σημαία την απόφαση του ΣτΕ του 2015 (σ.σ.: η οποία έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές του 2012), στόχος του ΕΦΚΑ είναι να κριθούν εκ νέου οι δύο μνημονιακοί νόμοι (4051/2012και 4093/2012), αλλά αυτήν τη φορά από την… ανάποδη.

Δεν παρέλειψαν, μάλιστα, να υπενθυμίσουν στο δικαστήριο το γεγονός ότι πριν από δύο χρόνια ο ΕΦΚΑ προέτρεπε τους συνταξιούχους να μπουν στην πλατφόρμα και να δηλώσουν τις απαιτήσεις τους για να μην παραγραφεί το δικαίωμά τους για αναδρομική καταβολή των «κομμένων», ενώ λίγο αργότερα, με το ερώτημα προς το δικαστήριο «φρέναρε» κάθε ελπίδα για αξιώσεις. «Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος δεν θα πρέπει να οδηγεί στην εξαθλίωση» κατέληξε η πλευρά των συνταξιούχων, καλώντας τους δικαστές να θέσουν όρια στο δημόσιο συμφέρον. «Με αυτήν τη συνεχή αιτιολογία οι περικοπές δεν θα σταματήσουν ποτέ».

Ενα από τα βασικά επιχειρήματα του ΕΦΚΑ είναι ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει ήδη αποφανθεί για το ζήτημα της αναδρομικότητας με την απόφασή του, τον Ιούνιο του 2015, λέγοντας ότι δεν αντίκειται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου η «κόκκινη γραμμή» που χαράχθηκε τότε. Ποια ήταν αυτή; Οτι για λόγους δημοσίου συμφέροντος αναδρομικά δικαιούνται μόνον όσοι είχαν υποβάλει αγωγές πριν από την έκδοση της απόφασης (σ.σ.: τον Ιούνιο του 2015) και όχι μεταγενέστερα. «Πώς θα αναιρέσετε αυτή την απόφασή σας;» αναρωτήθηκε η πλευρά του ΕΦΚΑ. Το δεύτερο επιχείρημα του Δημοσίου στηρίζεται στην τελευταία απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η οποία έκρινε συνταγματικό τον επανυπολογισμό των συντάξεων, όπως προβλέπεται από τον νόμο Κατρούγκαλου. Η ρήτρα αυτή «κρατάει» όλα τα λεφτά, καθώς επιχειρεί να «καλύψει» νομικά και την περίοδο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2018.

Η επίμαχη διάταξη αναφέρει ότι οι συντάξεις μέχρι τις 31/12/2018 συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί στις 31/12/2014, δηλαδή, με δυο λόγια, έχοντας ενσωματώσει τις περικοπές του 2012. Αυτή η ρήτρα κρίθηκε συνταγματική, δίνοντας στο Δημόσιο το επιχείρημα ότι το ΣτΕ έχει ήδη αποφανθεί έμμεσα για τις περικοπές.

Οι αντιδράσεις

«Νομικό άλμα» χαρακτηρίζει την αξίωση του ΕΦΚΑ για αναδρομική εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, ο οποίος εκπροσωπεί τους 46 συνταξιούχους του ΟΤΕ, υποστηρίζοντας πως «παραβιάζει θεμελιώδεις συνταγματικές διατάξεις». «Αν θεωρήσουμε ότι ο νόμος 4387/2016 επιχείρησε να επανανομοθετήσει τις μνημονιακές περικοπές, θα έπρεπε να έχουν τηρηθεί όλα όσα η απόφαση της Ολομέλειας ΣτΕ του 2015 επέτασσε υπό πολύ δυσμενέστερες συνθήκες.

Δηλαδή θα έπρεπε να υπάρχει ειδική εμπεριστατωμένη μελέτη, με πλήρη και επαρκή αιτιολόγηση του δυσμενούς μέτρου που επρόκειτο να ληφθεί και να διασφαλίζεται η χορήγηση συντάξεων που να επιτρέπουν να διαβιοί με αξιοπρέπεια ο συνταξιούχος» σημειώνει, από την πλευρά του, ο δικηγόρος Δημήτρης Μπούρλος, τ. εκδότης του περιοδικού «Νομοθεσία ΙΚΑ».

Οι «μεγάλοι κερδισμένοι» του δεκαμήνου και οι αξιώσεις 2,5 εκατ. συνταξιούχων

Συνταξιούχος Δημοσίου, ΔΕΚΟ-τραπεζών ή και διπλοσυνταξιούχος, άνω των 60 ετών το 2010, με κύρια σύνταξη 1.300-2.500 ευρώ και υψηλή επικουρική το 2012… Αυτό είναι το προφίλ του «μεγάλου κερδισμένου» από μια πιθανή δικαίωση των συνταξιούχων στο μέτωπο των αναδρομικών. Ολα τα φώτα πέφτουν πλέον στο 10μηνο-11μηνο που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016. Αξιώσεις για αυτή την περίοδο έχει το σύνολο των συνταξιούχων (2,5 εκατ.) λόγω των κομμένων δώρων που έχασαν όλοι. Αν τα ενδεχόμενα αναδρομικά περιοριστούν στις μειώσεις, τότε μπαίνουν στο «κάδρο» μόνο 1,2 εκατομμύρια συνταξιούχοι.

Για την περίοδο του 10μήνου τα διεκδικούμενα αναδρομικά ξεκινούν από 660 ευρώ και φτάνουν έως και πάνω από 7.000 ευρώ. Κατά περίπτωση, οι διεκδικήσεις μπορούν να αγγίξουν ακόμη και το επίπεδο των 10.000 ευρώ, αν ο συνταξιούχος λαμβάνει περισσότερες από δύο συντάξεις, όπως για παράδειγμα γιατροί του ΕΣΥ, μηχανικοί του Δημοσίου, χήρες ή χήροι που λαμβάνουν περισσότερες από τέσσερις συντάξεις κ.ά. Τα ελάχιστα προκύπτουν για συνταξιούχους του πρ. ΟΓΑ που έχασαν μόνο τα δώρα, τα οποία για την κατώτατη σύνταξη των 330 ευρώ ήταν 660 ευρώ τον χρόνο (οι αγρότες λάμβαναν μέχρι το 2012 τα πλήρη δώρα). Υπάρχουν και ορισμένες ειδικές κατηγορίες συνταξιούχων που διεκδικούν ακόμη λιγότερα και είναι όσοι ήταν κάτω των 60 ετών -άρα είχαν χάσει τα δώρα από το 2010- και είχαν ελάχιστη περικοπή, π.χ. 15 ευρώ τον μήνα στην κύρια σύνταξή τους. Αντίστοιχα, τα μεγαλύτερα ποσά προκύπτουν για συνταξιούχους με υψηλές συντάξεις ή περισσότερες από δύο συντάξεις.

Πώς βγήκε ο λογαριασμός

● Για την περίοδο 1/1/2013 – 9/6/2015: 8,742 δισ. για τις κύριες και 1,948 για τις επικουρικές, σύνολο 10,690 δισ. ευρώ.

● Για την περίοδο 10/6/2015 – 11/5/2016 (το περίφημο 10μηνο): 3,262 δισ. για τις κύριες και 723 εκατ. ευρώ για τις επικουρικές, σύνολο 3,985 δισ. ευρώ.

● Για την περίοδο 12/5/2016 – 31/12/2018: 9,471 δισ. για τις κύριες και 2,109 δισ. ευρώ για τις επικουρικές, σύνολο 11,580 δισ. ευρώ.

Ο υπολογισμός

Για να υπολογίσει κανείς το συνολικό ποσό που διεκδικεί για το επίμαχο 10μηνο-11μηνο, πρέπει να ανατρέξει στα μηνιαία εκκαθαριστικά πληρωμών των κύριων και επικουρικών συντάξεών του, όπου αναγράφονται καθαρά οι μειώσεις των νόμων 4051 και 4093. Αναλυτικά οι περικοπές που διεκδικούνται πίσω είναι:

1 Μείωση 12% στο τμήμα της κύριας σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.300 ευρώ (ν. 4051/2012).

2 Μείωση που εφαρμόζεται κλιμακωτά από 5% έως 20% για συντάξεις ή άθροισμα συντάξεων (κύριες και επικουρικές) από 1.000 ευρώ και άνω (ν. 4093/2012).

3 Μείωση στις επικουρικές κλιμακωτά από 10% έως 20% από το πρώτο ευρώ (ν. 4051/2012).

4 Πλήρης περικοπή των δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόματος αδείας που για τις κύριες συντάξεις ήταν, αντίστοιχα, 400 ευρώ, 200 ευρώ και 200 ευρώ (ν. 4093/2012).

5 Πλήρης περικοπή των δώρων στις επικουρικές, δηλαδή δύο επικουρικές ανά έτος (ν. 4093/2012). Οι διεκδικήσεις κινούνται σε δύο ταχύτητες.

Τη διαχωριστική γραμμή θέτει το συνταξιοδοτικό εισόδημα, όπως είχε διαμορφωθεί το 2012. Δεδομένου ότι οι επίμαχες μειώσεις επιβλήθηκαν οριζόντια σε όλους, οι δύο βασικές ταχύτητες είναι:

● Συνταξιούχοι με εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα κάτω από 1.000 ευρώ μεικτά. Εχασαν τελείως τα δώρα, τα οποία είχαν «ψαλιδιστεί» ήδη από το 2010 και μέτρησαν απώλειες στην επικουρική τους σύνταξη.

● Συνταξιούχοι με εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα πάνω από 1.000 ευρώ μεικτά.

Έχασαν τελείως τα δώρα, μέτρησαν απώλειες από 5% έως 20% στο άθροισμα κύριας και επικουρικής, είχαν έξτρα μειώσεις στην επικουρική, καθώς και πρόσθετο «ψαλίδι» 12% ειδικά όσοι λάμβαναν μηνιαία σύνταξη άνω των 1.300 ευρώ. Από τη διεκδίκηση των δώρων αποκλείονται δύο κατηγορίες:

● Συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών το 2010.

● Συνταξιούχοι με συνολικό μηνιαίο εισόδημα από συντάξεις από 2.500 ευρώ και πάνω το 2010.