Η «Πόλη 40» ήταν μια από τις αρκετές κλειστές πόλεις που ιδρύθηκαν στην Σοβιετική Ένωση. Και συνεχίζει μέχρι και σήμερα να είναι κλειστή. Οι ξένοι δεν μπορούν να μπουν και οι ντόπιοι δεν μπορούν να βγουν, χωρίς ειδική άδεια. Σήμερα ονομάζεται Οζέρσκ, ενώ παλαιότερα το επίσημο όνομα ήταν Τσελιάμπινσκ 40, με το «Πόλη 40» να επικρατεί.

Το ντοκιμαντέρ του Netflix, «Η μυστική Πόλη 40» είναι εξαιρετικά διαφωτιστικό για την ιστορία αλλά και για την ζωή στην πόλη. Η κινηματογράφηση έγινε με κρυφή κάμερα και προφανώς παράνομα. Γιατί αν και η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης κοντεύει πλέον τις τρεις δεκαετίες, η Πόλη 40 ή το Οζέρσκ, παραμένει ένα κράτος εν κράτει.

Μετά την χρήση ατομικής βόμβας από τις ΗΠΑ το 1945 στην Χιροσίμα, ο Στάλιν έκρινε πως θα έπρεπε και η Σοβιετική Ένωση να αναπτύξει πυρηνικά προγράμματα. Η γενέτειρα αυτών των προγραμμάτων ήταν η «Πόλη 40». Επιστήμονες οδηγήθηκαν εκεί χωρίς να ξέρουν που πηγαίνουν και ξεκίνησαν να δουλεύουν στο Μαγιάκ, το πυρηνικό εργοστάσιο όπου παραγόταν το πλουτώνιο για τις πυρηνικές κεφαλές.

Η πόλη είναι χτισμένη πάνω σε μια πανέμορφη λίμνη, που όμως οι ντόπιοι την ονομάζουν «Η Λίμνη του Θανάτου», αφού για χρόνια πολλά απόβλητα κατέληγαν εκεί. Αργότερα έφταναν στον κοντινό ποταμό και βρέθηκαν μέχρι τον Αρκτικό Ωκεανό. Το 1957, συνέβη το μεγαλύτερο ατύχημα στην πόλη, με 250.000 ανθρώπους να εκτίθενται σε ραδιενέργεια, 23 χωριά να καταστρέφονται στις γύρω περιοχές και πολλούς κατοίκους να μετακινούνται. Οι άνθρωποι που ζουν στην «Πόλη 40» και στις γύρω περιοχές, έχουν εκτεθεί σε πενταπλάσια ραδιενέργεια απ’ ότι εκείνοι στο Τσέρνομπίλ.

Κάποιοι το αποκαλούν «νεκροταφείο της Γης». Οι περισσότεροι κάτοικοι δεν προλαβαίνουν να γεράσουν. Το Μαγιάκ λειτουργεί μέχρι και σήμερα. Όπως αναφέρει στο ντοκιμαντέρ ντόπιος δημοσιογράφος, οι 15.000 από τους 82.000 κατοίκους που ζουν στην πόλη, δουλεύουν εκεί. Αυτό σημαίνει, όπως υπολογίζει, πως οι 70.000 εκτίθενται καθημερινά σε ραδιενέργεια. Τα παιδιά γεννιούνται με διάφορες αλλεργίες και πολλά ακόμα προβλήματα.

Και παρόλο που οι κάτοικοι, αρχίζουν να αντιδρούν, το κράτος δεν δείχνει να θέλει να αλλάξει η κατάσταση. Επί Σοβιετικής Ένωσης, στην «Πόλη 40» οι κάτοικοι είχαν πρόσβαση σε τροφές, όπως το χαβιάρι, οι μπανάνες και πολλά άλλα, τα οποία η υπόλοιπη χώρα τα θεωρούσε προϊόντα πολυτελείας. Μετά το 1994, που το Οζέρσκ εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε χάρτη, οι κάτοικοι συνεχίζουν να είναι φυλακισμένοι σε μια ασφαλή μεν, αλλά άκρως επικίνδυνη πόλη. Όσοι γεννήθηκαν πριν το 1994 πάλι, δεν είναι καταγεγραμμένοι σε κανένα κρατικό αρχείο, με αποτέλεσμα να είναι εκ των πραγμάτων αναγκασμένοι να μην φύγουν ποτέ από εκεί και να μην μπορούν να διεκδικήσουν δικαιώματα και αποζημιώσεις.

Το νερό, τα τρόφιμα, τα ζώα, τα ψάρια και ο αέρας είναι μολυσμένα. Μέχρι το 1994, οι κάτοικοι πίστευαν πως είναι η πυρηνική ασπίδα για την σωτηρία της χώρας. Όταν ανακάλυψαν τα επίπεδα ραδιενέργειας στα οποία είχαν εκτεθεί, κατάλαβαν ότι ήταν τα μόνα θύματα ενός θανατηφόρου σχεδίου. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς πάντως, είτε από φόβο είτε από απόγνωση, προτιμούν να ζήσουν τον χρόνο που τους απομένει στην ησυχία τους. Η «Πόλη 40» είναι η πιο γνωστή αλλά όχι η μοναδική «κλειστή πόλη» στην Ρωσία και στον υπόλοιπο κόσμο.