Λίγες δασικές πυρκαγιές με μεγάλη σφοδρότητα καύσης, ήταν υπεύθυνες σχεδόν για το σύνολο των καμένων δασικών εκτάσεων την αντιπυρική περίοδο από τον Ιούνιο 2023 έως τα τέλη Οκτώβρη 2023 σύμφωνα με τον καθηγητή του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ, Αλέξανδρο Δημητρακόπουλο. Συγκεκριμένα, μόλις το 3% των πυρκαγιών ευθύνονται για το 80% των καμένων δασικών εκτάσεων.
Τα παραπάνω τονίστηκαν σε ημερίδα που διοργάνωσε το απόγευμα το τμήμα Βιολογίας ΑΠΘ με θέμα "Επιπτώσεις φυσικών καταστροφών στη βιοποικιλότητα" εστιάζοντας στις περιπτώσεις των πλημμυρών και πυρκαγιών που έπληξαν τη χώρα μας τα τελευταία έτη.
Σύμφωνα με τον κ. Δημητρακόπουλο, οι καμένες δασικές εκτάσεις στην Ελλάδα το 2023 παρουσίασαν αύξηση κατά +270%, σε σύγκριση με τις εκτάσεις που κατά μέσο όρο (2002 - 2022) καίγονται ετησίως στη χώρα μας. Αντίθετα, ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών παρουσίασε μείωση κατά -20% σε σύγκριση με τον μέσο όρο των δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στη χώρα σε ετήσια κλίμακα, κατά την ίδια περίοδο.
«Με περίπου 1.700.000 στρέμματα καμένων δασικών εκτάσεων, η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη μεταξύ 20 μεσογειακών χωρών, με δεύτερη την Ισπανία (843.150) και τρίτη την Ιταλία (630.610), σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Δασικών Πυρκαγιών EFFIS. Κάηκε το 1,09% της έκτασης της χώρας, ενώ ο μέσος όρος για την περίοδο 2006-2022 ήταν 0,33%. Μετά το 2007 (2.623.933 στρέμματα), το 2023 είναι η 2η καταστροφικότερη χρονιά όσον αφορά τις καμένες δασικές εκτάσεις στην ιστορία της Ελλάδος. Η δε πυρκαγιά στο νομό Έβρου (Δαδιά) είναι η μεγαλύτερη (946.000 στρέμματα) που έχει καταγραφεί στην Ε.Ε. από το 2000».
Όπως διευκρίνισε ο καθηγητής του τμήματος Δασολογίας, μέχρι τις 15 Ιουλίου η καμένη έκταση στην Ελλάδα ήταν πολύ μικρή, κάτω από 10.000 στρέμματα, ενώ όλες οι μεγάλες πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν μετά την ημερομηνία αυτή ήταν υπό πολύ υψηλές έως ακραίες συνθήκες κινδύνου. Το φαινόμενο των αναζωπυρώσεων ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα που παρατηρήθηκε κυρίως σε ορισμένες εκ των καταστροφικότερων πυρκαγιών, όπως της Ρόδου, των Δερβενοχωρίων, της Κέρκυρας και του Βελεστίνου Μαγνησίας.
Στα αίτια των μεγάλων δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα το 2023, συγκαταλέγονται σύμφωνα με τον καθηγητή, ο καύσωνας Κλέων που διήρκεσε από τις 12/07 έως και τις 27/07/2023 και οι υψηλές βροχοπτώσεις, άνω του μέσου όρου, κατά το διάστημα 1/1/2023 έως και 5/7/2023. Η βροχόπτωση είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της διαθέσιμης λεπτής ξηρής καύσιμης ύλης αφού η χορτολιβαδική βλάστηση είχε μεγαλύτερη αυξητική περίοδο από ό,τι συνήθως. Έτσι, υπήρχαν αυξημένες ποσότητες βιομάζας προς καύση κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών.
Μιλώντας για την λήψη μέτρων, ο κ. Δημητρακόπουλος επεσήμανε την ανάγκη για άμεσο και ολικό επανασχεδιασμό της στρατηγικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας, για δημιουργία Ενιαίου Φορέα Δασοπυρόσβεσης αποτελούμενου από το Πυροσβεστικό Σώμα, τη Δασική Υπηρεσία και τους ΟΤΑ, και για κατάρτιση ολοκληρωμένων αντιπυρικών σχεδίων στους εθνικούς δρυμούς και πάρκα της χώρας.
Φαινόμενα που αναμένονταν μέσα σε 1000 χρόνια, ήρθαν μέσα σε τρία
«Τα φυσικά φαινόμενα που ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκά για την ανάπτυξη της ζωής του πλανήτη , έγιναν καταστροφικά, καθώς εμείς τροποποιήσαμε τις διαδικασίες τους» τόνισε ο καθηγητής του τμήματος Γεωλογίας ΕΚΠΑ, Ευθύμιος Λέκκας, μιλώντας στην ημερίδα.
«Βιώνουμε την κλιματική κρίση που υπολογίζαμε να έρθει πιο μετά, ήρθε όμως τώρα, ήδη την βιώνουμε και δεν εννοούμε μόνο την αύξηση της θερμοκρασίας ή το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά είναι ένα σύστημα που ουσιαστικά συμπεριλαμβάνει πολλά ακραία γεγονότα, πολύ περισσότερα απ΄ότι ήταν τα προηγούμενα χρόνια».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, βλέπουμε από το 2013 τα ακραία φαινόμενα τα οποία περιμέναμε να έρθουν το 2040-2050, όπως οι μεγάλες πλημμύρες.
«Ο 'Ίανός' στη Θεσσαλία το 2020 ξεπέρασε τα όρια σχεδιασμού πλημμύρας των 1000 ετών, σύμφωνα με μελέτη που έγινε με βάση οδηγίες της ΕΕ και ο ΄΄Daniel΄΄ ξεπέρασε ακόμη και τον ΄΄Ιανό΄΄, δηλαδή αντί να έχουμε μία πλημμύρα στα 1000 χρόνια , έχουμε σε τρία χρόνια δύο πλημμυρικά φαινόμενα, που είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της κλιματικής κρίσης που μας επιβάλκει και τι πρέπει να κάνουμε».
Για τον κ. Λέκκα, επειδή μπαίνουμε σε μια περίοδο που ακραία φαινόμενα θα αντιστοιχούν σε μια κανονικότητα, πρέπει να προσαρμοστούμε και να βρεθούν νέες διαδικασίες για να βοηθηθούν η πολιτεία και οι επιχειρησιακοί φορείς, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις.
Καταλήγοντας, έκανε μια προσωπική αναφορά στο σπίτι των γονιών του στην Καρδίτσα, το οποίο μπορεί να περίμενε να καταστραφεί από έναν πιθανό σεισμό λόγω παλαιότητας, αλλά όχι από πλημμύρα όπως και έγινε…
Το μέγεθος της καταστροφής στην ελληνική βιοποικιλότητα
Ενδημικά είδη καθώς και είδη εθνικού και ενωσιακού ενδιαφέροντος κινδυνεύουν από τις πρόσφατες πλημμύρες και φωτιές, σύμφωνα με τον καθηγητή του τμήματος Βιολογίας ΕΚΠΑ, Παναγιώτη Παφίλη. Από τις καταστροφές επηρεάστηκαν 18 περιοχές Natura 2000 και 5 καταφύγια άγριας ζωής, τρία εθνικά πάρκα καθώς και ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας, ενώ καταγράφονται πάνω από 2000 στρέμματα διπλοκαμένων εκτάσεων,αναφέρει το protothema.gr.
Ωστόσο, για τον κ. Παφίλη υπάρχουν σημάδια αισιοδοξίας όπως οι άκαυτες νησίδες, η σωτηρία περιοχών φωλεασμού αρπακτικών στη Δαδιά και η επιστροφή πλατωνιών στη Ρόδο και ζαρκαδιών στον Εβρο.
«Στα θετικά προσθέτω και την ενεργοποίηση ειδικών και εθελοντών για τη διάσωση ζώων, κάτι που δεν το βλέπαμε πριν από χρόνια, με ασπροπάρηδες να διασώζονται στη Δαδιά και χελώνες στη Ρόδο» κατέληξε.
