Στα 1,3 δισ. ευρώ ετησίως ανέρχονται οι απώλειες στη χώρα μας από το παραεμπόριο και την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων (παραποίηση/απομίμηση και πειρατεία σε 11 βασικούς τομείς της οικονομίας), ενώ οι ετήσιες απώλειες στην ΕΕ αγγίζουν τα 60 δισ. ευρώ ετησίως.
Αυτό προκύπτει από τη νέα μελέτη για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) που εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) και δημοσιοποιείται την Πέμπτη. Το EUIPO διαπίστωσε ότι η συνολική συμβολή των κλάδων που συνδέονται άμεσα με τα ΔΔΙ στην οικονομία της ΕΕ αντιπροσωπεύει περίπου το 42 % του ΑΕΠ (5,7 τρισ. ευρώ) και το 28% της απασχόλησης (καθώς και το 10 % των έμμεσων αποτελεσμάτων που προκύπτουν για την απασχόληση σε κλάδους που δεν συνδέονται άμεσα με τα ΔΔΙ). Οι κλάδοι αυτοί παράγουν επίσης εμπορικό πλεόνασμα ύψους περίπου 96 δισ. ευρώ στον υπόλοιπο κόσμο και οι μισθοί που καταβάλλονται στους εργαζομένους τους είναι κατά 46 % υψηλότεροι σε σύγκριση με άλλους κλάδους.
Όπως σημειώνεται, λόγω της υψηλής αξίας των ΔΔΙ, η παραβίασή τους αποτελεί προσοδοφόρα εγκληματική δραστηριότητα, η οποία προκαλεί σημαντικές ζημίες στους κατόχους των δικαιωμάτων και στην οικονομία γενικότερα.
Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από το EUIPO και τον ΟΟΣΑ το 2019, οι εκτιμήσεις για την παραβίαση των ΔΔΙ στο διεθνές εμπόριο το 2016 υπολογίζεται ότι αγγίζουν έως και το 3,3 % του παγκόσμιου εμπορίου. Έως και 6,8 % των εισαγωγών της ΕΕ, δηλαδή 121 δισ. ευρώ ετησίως, είναι προϊόντα απομίμησης. Αμφότερα τα στοιχεία αυτά είναι σημαντικά υψηλότερα από εκείνα που διαπιστώθηκαν στη μελέτη των δύο οργανισμών που δημοσιεύθηκε το 2016, γεγονός που δείχνει ότι το πρόβλημα έχει οξυνθεί πολύ περισσότερο τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, οι απώλειες αντιστοιχούν στο 7,4% του συνόλου των πωλήσεων που πραγματοποιήθηκαν σε επίπεδο ΕΕ στους ακόλουθους τομείς: καλλυντικά και προϊόντα ατομικής περιποίησης, ενδύματα, υποδήματα και συμπληρώματα (αξεσουάρ), αθλητικά είδη, παιχνίδια κάθε είδους, κοσμήματα και ρολόγια χεριού, τσάντες χεριού και είδη ταξιδιού, ηχογραφημένη μουσική, αλκοολούχα ποτά και κρασί, φαρμακευτικά προϊόντα, φυτοφάρμακα και έξυπνα κινητά τηλέφωνα.
Στην Ελλάδα, οι ετήσιες απώλειες λόγω παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας εκτιμώνται σε 1,3 δισ. ευρώ., ποσό που ισοδυναμεί με το 12,3 % των πωλήσεων και στους 11 τομείς και η συνολική αξία των απωλειών σε πωλήσεις στην Ελλάδα αντιστοιχεί σε 123 ευρώ ανά Έλληνα πολίτη ετησίως, σύμφωνα με την ανάλυση.
Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση, δεδομένου ότι οι νόμιμοι κατασκευαστές παράγουν λιγότερα από όσα θα είχαν παραγάγει εάν δεν υπήρχε παραποίηση/απομίμηση, και ως εκ τούτου απασχολούν λιγότερους εργαζόμενους, σύμφωνα με την ανάλυση εκτιμάται ότι σε αυτούς τους τομείς παρατηρείται άμεση απώλεια έως και 468 000 θέσεων εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ.
Πρόκειται για τη δεύτερη τομεακή αξιολόγηση που δημοσιεύει το EUIPO σχετικά με τον οικονομικό αντίκτυπο της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας σε βασικούς τομείς της οικονομίας, οι οποίοι είναι γνωστό ότι είναι ευάλωτοι σε παραβιάσεις δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.
Η μελέτη εκτιμά ότι, από την πρώτη ανάλυση του 2018, το ποσό των απωλειών σε πωλήσεις μειώθηκε σε επίπεδο ΕΕ σε όλους τους υπό εξέταση τομείς, εκτός από δύο: ενδύματα, συμπληρώματα (αξεσουάρ) και υποδήματα, καθώς και καλλυντικά και προϊόντα ατομικής περιποίησης.
Τομέας ένδυσης, υπόδησης και συμπληρωμάτων (αξεσουάρ)
Σημειώνεται ότι ο τομέας της ένδυσης, της υπόδησης και των συμπληρωμάτων (αξεσουάρ) είναι ο μεγαλύτερος από όλους τους τομείς που μελετήθηκαν ως προς τον όγκο των πωλήσεων και την απασχόληση.
Όπως εκτιμάται, στον τομέα παρατηρούνται απώλειες σε πωλήσεις που ανέρχονται σε 28,4 δισ. ευρώ ετησίως σε ολόκληρη την ΕΕ, ή στο 9,7 % του συνόλου των πωλήσεων.
Στην Ελλάδα, οι απώλειες σε πωλήσεις στον τομέα της ένδυσης, της υπόδησης και των συμπληρωμάτων (αξεσουάρ) λόγω παραποίησης / απομίμησης εκτιμώνται σε περίπου 483 εκατ. ευρώ ετησίως, ή στο 15,5 % περίπου των πωλήσεων.
Τομέας καλλυντικών και προϊόντων ατομικής περιποίησης
Σύμφωνα με την έκθεση, η παρουσία προϊόντων παραποίησης / απομίμησης στην αγορά οδηγεί σε εκτιμώμενη απώλεια ύψους 7 δισ. ευρώ ετησίως για τον τομέα των καλλυντικών και προϊόντων ατομικής περιποίησης στην ΕΕ. Αυτό ισοδυναμεί με το 10,6 % του συνόλου των πωλήσεων στον εν λόγω τομέα.
Στην Ελλάδα, η εκτιμώμενη απώλεια για τον τομέα των καλλυντικών και των προϊόντων ατομικής περιποίησης ανέρχεται σε 234 εκατ. ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με 20 %του συνόλου των πωλήσεων στον εν λόγω τομέα.
Η συμβολή της τεχνολογίας
Τα επιχειρηματικά μοντέλα τα οποία υιοθετούν οι παραποιητές/απομιμητές κάνουν σημαντική χρήση του διαδικτύου για τη διανομή των προϊόντων τους και την προώθηση της διανομής και κατανάλωσης παράνομου ψηφιακού περιεχομένου, όπως σημειώνεται σχετικά.
Οι δικτυακοί τόποι που πωλούν προϊόντα παραποίησης/απομίμησης επωφελούνται από πρόσθετα διαφημιστικά έσοδα, τα οποία προέρχονται από διαφημίσεις «υψηλού κινδύνου» (προϊόντα και υπηρεσίες για ενήλικες, παιχνίδια και κακόβουλο λογισμικό) και, παραδόξως, από νόμιμες επώνυμες εταιρείες, οι οποίες με αυτόν τον τρόπο πλήττονται διπλά από τη διαφήμιση σε τέτοιου είδους δικτυακούς τόπους (ζημία για την ίδια την εμπορική επωνυμία τους και παροχή αξιοπιστίας στον δικτυακό τόπο που φιλοξενεί τις διαφημίσεις).
Πέραν της ανάλυσης της προσφοράς προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και πειρατικού περιεχομένου, το EUIPO έχει επίσης μελετήσει την πλευρά της ζήτησης, δηλαδή τη συμπεριφορά των πολιτών της ΕΕ έναντι των ΔΔΙ και την προθυμία τους να καταναλώνουν αγαθά και υπηρεσίες που παραβιάζουν τα ΔΔΙ. Στα κίνητρα των καταναλωτών να αγοράζουν προϊόντα παραποίησης/απομίμησης και να αποκτούν παράνομη πρόσβαση σε περιεχόμενο που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας συγκαταλέγονται οι χαμηλότερες τιμές, η εύκολη πρόσβαση και ο χαμηλός βαθμός κοινωνικού στιγματισμού που συνδέεται με τις εν λόγω δραστηριότητες.
