Ο Άγιος Παύλος ο Οσιομάρτυρας γεννήθηκε στα Ιωάννινα περί τα τέλη του 18ου αιώνα μ.Χ. και το κοσμικό του όνομα ήταν Πέτρος. Σε μικρή ηλικία έμεινε ορφανός από πατέρα και η μητέρα του τον έστειλε στο Ελληνικό σχολείο του Μπαλάνου για να διδαχθεί τα Ιερά γράμματα από τον Αναστάσιο Μπαλάνο ή Καμικάρη. Εκεί άναψε μέσα του η φλόγα του Χριστού. Και έμεινε άσβηστη μέχρι το τέλος.
Όσο ζούσε στα Γιάννινα δεν έλειπε από καμιά ακολουθία. Ήταν φιλακόλουθος και συμμετείχε στην εκκλησιαστική ζωή και τις ιερές Ακολουθίες στο ναό του Αγίου Ιωάννου της Μπουνίλας ή της Παναγίας της Περιβλέπτου.
Ο Πέτρος, μέσω της κυράς Βασιλικής, ευνοουμένης του Αλή Πασά, συνδέθηκε με τους πατέρες της μονής Κωνσταμονίτου του Αγίου Όρους, τον ηγούμενο Χρύσανθο και τον ιερομάρτυρα Βενέδικτο (γιορτή ίδια ημέρα), οι οποίοι είχαν έλθει στα Ιωάννινα για υποθέσεις της μονής τους. Όταν αυτοί επέστρεψαν στο Άγιον Όρος, τους ακολούθησε και ο Άγιος χωρίς δεύτερη σκέψη, και μετά από δοκιμή εκάρη μοναχός στη μονή Κωνσταμονίτου και έλαβε το όνομα Παύλος.
Ο Άγιος συνελήφθη μαζί με άλλους συμμοναστές του κατά την Επανάσταση του 1821, από τον ηγεμόνα Αμπλούτ Ρομπούτ πασά, όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης προέτρεψε τον αρχηγό της Μακεδονίας Εμμανουήλ Παπά να αρχίσει την Επανάσταση από το Άγιον Όρος, και μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί έλαβε μαρτυρικό τέλος, μετά από φρικτά και βάρβαρα βασανιστήρια το 1824 μ.Χ..
Ο Όσιος Παύλος ο Νέος εξ Ιωαννίνων ανήκει στην ατέλειωτη αλυσίδα των αγίων, που μαρτύρησαν για την πίστη και την Πατρίδα. Ο οσιομάρτυρας Παύλος είχε καταλάβει καλά ότι η ηθική ελευθερία των ανθρώπων, που μας χάρισε ο Χριστός, και την οποία κανείς δεν μπορεί να μας την αφαιρέσει, αν οι ίδιοι δεν την απεμπολήσουμε, είναι το μεγάλο κεφάλαιο των ανθρώπων.
Και ότι η ηθική ελευθερία είναι η ανεξάντλητη πηγή και δύναμη λυτρωτική για την αποτίναξη κάθε σκλαβιάς. Και ότι που σώζει από την ανθρώπινη τυραννία είναι η ευδοκία και βοήθεια και χάρις του πανοικτίρμονα Θεού. Έδρασε και έζησε συνεπής προς την πίστη του. Έζησε και έδρασε ως αληθινός Χριστιανός, ως τίμιος άνθρωπος. Κράτησε υψηλό το φρόνημα του γνήσιου Ορθόδοξου, του αγνού πατριώτη, του αληθινού αδελφού.
Ο Κύριος τον κάλεσε να τον ακολουθήσει και υπηρετήσει και αυτός ανταποκρίθηκε. Πρόθυμα υπάκουσε. Και βέβαια δεν έχασε τίποτε, γιατί υπάκουσε.
