Οι θερμοκρασίες στη βόρεια Ευρώπη αρχίζουν να πέφτουν και η σκέψη ενός δύσκολου χειμώνα δεν μοιάζει καθόλου μακρινή. Την ίδια στιγμή, οι αποταμιευτήρες φυσικού αερίου στην Ευρώπη δεν έχουν γεμίσει όσο θα έπρεπε. Σύμφωνα με την Gas Infrastructure Europe (GIE), που εκπροσωπεί 72 επιχειρήσεις σε 25 χώρες, στις αρχές Σεπτεμβρίου η πληρότητα ήταν στο 80%, ενώ πέρυσι τέτοια εποχή είχε φτάσει το 90%. Είναι αυτό πρόβλημα;

Αλλαγή στρατηγικής μετά την εισβολή στην Ουκρανία

Μετά τη ρωσική εισβολή το 2022, η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε στροφή. Άφησε πίσω της τη ρωσική εξάρτηση και στράφηκε στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από Νορβηγία, ΗΠΑ και Κατάρ. Παράλληλα, επενδύει δυναμικά στις ανανεώσιμες πηγές, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια. Οι Βρυξέλλες πλέον δεν φοβούνται μια ξαφνική ενεργειακή κρίση και έχουν δώσει στα κράτη-μέλη προθεσμία μέχρι την 1η Δεκεμβρίου για να φτάσουν το 90% πληρότητα.

Απόθεμα υπάρχει, αλλά οι τιμές ίσως ανέβουν

Ο Πέτρας Κατίνας, αναλυτής στο Center for Research on Energy and Clean Air, δηλώνει στη Deutsche Welle ότι το σημερινό απόθεμα είναι ισχυρό και επαρκές για τον χειμώνα. Όμως, προειδοποιεί: οι καιρικές συνθήκες και η αγορά είναι απρόβλεπτες και μπορεί να δούμε προσωρινές αυξήσεις στις τιμές ή τοπικές ελλείψεις. Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση δεν θυμίζει τον εφιαλτικό χειμώνα του 2022.

Ο Τομ Μάρζεκ-Μάντσερ από την Wood Mackenzie συμφωνεί: η προσφορά είναι ενισχυμένη και η ζήτηση μειωμένη, ειδικά για φυσικό αέριο. Αυτό βοήθησε να γεμίσουν οι αποταμιευτήρες το καλοκαίρι. Παρ’ όλα αυτά, η Ευρώπη παραμένει ευάλωτη σε γεωπολιτικές εξελίξεις, ειδικά μετά τις απειλές του Ντόναλντ Τραμπ για δασμούς σε όσους συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσική ενέργεια.

Ο Τραμπ πιέζει για δασμούς – Νέα αβεβαιότητα

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ πιέζει την ΕΕ να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς σε χώρες που εξακολουθούν να συνεργάζονται ενεργειακά με τη Ρωσία. Υποστηρίζει ότι έτσι θα ενισχυθεί η πίεση προς τη Μόσχα για να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, κάλεσε την ΕΕ και την G7 να επιβάλουν «γερούς» δασμούς στην Κίνα και την Ινδία, δύο χώρες με ενεργές συμφωνίες με τη Ρωσία.

Η Ινδία ήδη αντιμετωπίζει δασμούς 50%, ενώ η Κίνα, λόγω της ισχυρής της θέσης, αποτελεί πιο δύσκολη περίπτωση για την Ουάσινγκτον.

Η Ουκρανία κλείνει τον αγωγό – Τέλος στη συμφωνία με τη Ρωσία

Μια ακόμη εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης είναι η καταγγελία της συμφωνίας μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας. Παρά τον πόλεμο, το αέριο συνέχιζε να περνά από το ουκρανικό δίκτυο, με τη Ρωσία να πληρώνει τέλη στο Κίεβο. Όμως, στις 31 Δεκεμβρίου η Ουκρανία αποφάσισε να μην ανανεώσει τη συμφωνία, κλείνοντας έναν από τους τελευταίους διαύλους παροχής ρωσικού αερίου στην ΕΕ.

Ανησυχία σε χώρες με ρωσική εξάρτηση

Αυστρία, Σλοβακία και Ουγγαρία εξακολουθούν να προμηθεύονται ρωσικό φυσικό αέριο, παρά τις κυρώσεις. Εκεί υπάρχουν φόβοι για ελλείψεις, καθώς πέρυσι οι τιμές αυξήθηκαν έως και 50% σε κάποιες περιοχές. Ωστόσο, οι προβλέψεις για τον φετινό χειμώνα είναι πιο αισιόδοξες, χάρη στη διεύρυνση των πηγών ενέργειας.

Ο Μάρζεκ-Μάντσερ τονίζει ότι η μείωση του συνολικού όγκου προμηθειών δεν ήταν τόσο μεγάλη, αν και κάποιες χώρες – όπως η Σλοβακία – αναγκάστηκαν να βρουν νέους προμηθευτές. Σήμερα, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ έχουν πέσει στο 19%, από 45% στις αρχές του 2022. Αντίστοιχα, οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου είναι μόλις στο 3%, από 27% πριν την έναρξη του πολέμου.

Η ΕΕ σχεδιάζει πλήρη απεξάρτηση από τη Ρωσία

Τον περασμένο Μάιο, η Κομισιόν παρουσίασε οδικό χάρτη για πλήρη απεξάρτηση από τις ρωσικές ενεργειακές εξαγωγές μέχρι το 2027. Το αν θα υλοποιηθεί αυτός ο στόχος μένει να φανεί. Ο Πέτρας Κατίνας επισημαίνει ότι ορισμένες χώρες της ομάδας Βίζεγκραντ δεν έχουν κάνει αρκετά για να διαφοροποιήσουν τους προμηθευτές τους και να αναπτύξουν εναλλακτικές πηγές ενέργειας.