Στις 14 Δεκεμβρίου, η αμερικανική ομοσπονδιακή επιτροπή τηλεπικοινωνιών (FCC) αποφάσισε κατά πλειοψηφία 3-2 την κατάργηση της απόφασής της για το ανοικτό Διαδίκτυο που ίσχυε από το 2015.
Με βάση την απόφαση αυτή, η παροχή πρόσβασης στο Διαδίκτυο χαρακτηριζόταν ως τηλεπικοινωνιακή υπηρεσία αντί του μέχρι τότε χαρακτηρισμού της σαν υπηρεσία παροχής πληροφορίας. Συνέπεια αυτού του χαρακτηρισμού ήταν η αναγνώριση της διαδικτυακής πρόσβασης ως κοινωφελούς υπηρεσίας και η υπαγωγή της στη ρύθμιση από τη FCC.
Η σημερινή ηγεσία της FCC θεώρησε ότι η απόφαση αυτή του 2015 αποτελούσε σοβαρό αντικίνητρο για επενδύσεις σε τηλεπικοινωνιακές υποδομές, κάτι που δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από την πραγματικότητα, δεδομένου ότι δεν έχει παρατηρηθεί μείωση των επενδύσεων μετά το 2015. Σε κάθε περίπτωση, η κατάργηση της απόφασης για το ανοικτό Διαδίκτυο είναι γεγονός και, πλέον, οι πάροχοι διαδικτυακής πρόσβασης στις ΗΠΑ δεν υποχρεούνται να τηρούν την ουδετερότητα του Διαδικτύου.
Η ουδετερότητα είναι ίσως η πιο σημαντική σχεδιαστική ιδιότητα του Διαδικτύου. Πολύ απλά, υπαγορεύει ότι το Διαδίκτυο δεν ενδιαφέρεται για το περιεχόμενο των πακέτων πληροφορίας που διακινεί και πάντα καταβάλλει τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια για να τα προωθήσει στον προορισμό τους.
Τα χαρακτηριστικά της επικοινωνίας είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των δύο (ή περισσοτέρων) τερματικών κόμβων (της πηγής και του προορισμού της πληροφορίας δηλαδή) και όχι των ενδιαμέσων διαμετακομιστικών κόμβων. Η ιδιότητα αυτή αποδείχθηκε το ισχυρότερο –αν και κάποιες φορές προβληματικό– χαρακτηριστικό του Διαδικτύου. Το μετέτρεψε στην πιο μεγάλη πλατφόρμα καινοτομίας στην ανθρώπινη ιστορία, ακόμη και αν η καινοτομία αυτή είχε και απρόβλεπτες παρενέργειες.
Σε αντίθεση με τα πρότερα επικοινωνιακά δίκτυα τα οποία ήταν σχεδιασμένα εξαρχής για συγκεκριμένες εφαρμογές (π.χ. τηλεφωνία) και τα οποία δεν επέτρεπαν μεγάλες αποκλίσεις πέρα από τη βασική χρήση για την οποία σχεδιάστηκαν, το Διαδίκτυο συνεχώς εμπλουτίζεται με νέες εφαρμογές και χρήσεις. Και πάλι σε αντίθεση με τα πρότερα δίκτυα, ο δημιουργός της όποιας νέας εφαρμογής δεν χρειάζεται τη συνεργασία ή την άδεια του τηλεπικοινωνιακού παρόχου: καινοτομία χωρίς εμπόδια.
Η απόφαση του 2015 ήρθε ως απόρροια της εμφάνισης κρουσμάτων μπλοκαρίσματος κάποιων εφαρμογών από παρόχους, με κύριο κίνητρο την πριμοδότηση ομοειδών υπηρεσιών του ίδιου του παρόχου (π.χ. μπλοκάρισμα υπηρεσιών φωνής από την AT&T) ή την επιβολή τελών μεταγωγής στην πηγή της πληροφορίας (π.χ. επιβολή τελών διασύνδεσης από την Comcast στη Netflix). Η απόφαση ουσιαστικά επέτρεπε στη FCC να παρεμβαίνει σε τέτοιες περιστάσεις.
Είναι προφανές, η αξία της πληροφορίας δεν είναι σταθερή. Αλλη αξία έχει ένα δυαδικό ψηφίο (bit) μιας ταινίας (ένα από δεκάδες δισεκατομμύρια) και άλλη ένα bit που μεταφέρει την πληροφορία ενεργοποίησης ενός συναγερμού. Σε ένα περιβάλλον με περιορισμούς στη χωρητικότητα των διαύλων μετάδοσης της πληροφορίας είναι επιθυμητό το δεύτερο bit να λάβει προτεραιότητα έναντι του πρώτου. Εκεί βασίζονται και τα επιχειρήματα των τηλεπικοινωνιακών παρόχων ενάντια στην ουδετερότητα του Διαδικτύου, επιχειρήματα που υπό ορισμένες συνθήκες έχουν τεχνική βάση.
Οπως όμως ξεκάθαρα έχει παραδεχτεί και ο νυν διευθύνων σύμβουλος της Deutche Telekom, τα κίνητρα των παρόχων είναι περισσότερο επιχειρηματικά. Συνδέονται, συγκεκριμένα, με το γεγονός ότι ενώ οι πάροχοι κάνουν μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές, τη μερίδα του λέοντος από τα κέρδη καρπώνονται οι μεγάλες διαδικτυακές εταιρείες εφαρμογών (Google, Facebook, Amazon κ.λπ.). Η επένδυση στην καινοτομία πάντα ξεπερνούσε σε απόδοση τις υποδομές. Η κατάργηση της ουδετερότητας του Διαδικτύου είναι μια προσπάθεια αντιστροφής αυτής της πραγματικότητας.
Χαμένοι θα είναι κυρίως οι χρήστες, δεδομένου ότι θα γίνει πιο δύσκολο για νέες εφαρμογές να εκτοπίσουν παλαιότερες που θα απολαμβάνουν πιο γρήγορη πρόσβαση. Το ότι στην Ευρώπη προστατεύεται προς το παρόν η ουδετερότητα σημαίνει ότι η απόφαση της FCC δεν θα έχει κάποια άμεση συνέπεια. Μακροπρόθεσμα, όμως, οι συνέπειες επιβράδυνσης της καινοτομίας θα είναι παγκόσμιες, γι’ αυτό και η ουδετερότητα του Διαδικτύου αφορά τους πάντες.
* Ο κ. Μιχάλης Μπλέτσας είναι διευθυντής Πληροφορικής στο Media Lab του MIT.
