Σε μια κρίσιμη συγκυρία για την ασφάλεια της Ουκρανίας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξετάζουν ένα νέο πλαίσιο εγγυήσεων ασφάλειας, το οποίο θα υποχρεώνει τους συμμάχους του Κιέβου να αποφασίσουν εντός 24 ωρών αν θα προσφέρουν στρατιωτική υποστήριξη σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης. Η πρόταση, που φέρει την υπογραφή της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, προσομοιάζει με τη ρήτρα συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ, χωρίς όμως να απαιτεί την πλήρη ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία.
Μια «ελαφρύτερη» εκδοχή του ΝΑΤΟ
Το ιταλικό σχέδιο αναγνωρίζει ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν είναι εφικτή στο παρόν στάδιο, αλλά προτείνει έναν μηχανισμό συλλογικής βοήθειας ως την πιο ρεαλιστική εναλλακτική. Αν και η πρόταση δεν φτάνει στο επίπεδο της δέσμευσης του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, θα απαιτεί από τις χώρες που έχουν υπογράψει διμερείς συμφωνίες με την Ουκρανία να διαβουλεύονται άμεσα για την αντίδραση σε περίπτωση επίθεσης, σύμφωνα με πηγές του Bloomberg.
Οι επιλογές που εξετάζονται περιλαμβάνουν:
- Παροχή ταχείας και διαρκούς στρατιωτικής υποστήριξης
- Οικονομική βοήθεια
- Ενίσχυση του ουκρανικού στρατού
- Επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία
Ωστόσο, δεν έχει διευκρινιστεί εάν το σχέδιο προβλέπει την αποστολή στρατευμάτων από ευρωπαϊκές χώρες στην Ουκρανία.
Διεθνής συντονισμός και η στάση των ΗΠΑ
Μετά τη συνάντηση της Δευτέρας στον Λευκό Οίκο, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι άρχισαν να επεξεργάζονται εγγυήσεις ασφαλείας, μεταξύ των οποίων και ένα σχέδιο για αποστολή γαλλικών και βρετανικών στρατευμάτων στο πλαίσιο πιθανής ειρηνευτικής συμφωνίας. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αποκλείσει την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων, αλλά έχει δηλώσει ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να προσφέρουν αεροπορική υποστήριξη.
Η πρόταση της Μελόνι ενδέχεται να βασιστεί σε διμερή συμφωνία Ρώμης–Κιέβου του 2024, η οποία περιλαμβάνει αμοιβαίες δεσμεύσεις ασφάλειας και μπορεί να αποτελέσει μοντέλο για ευρύτερη εφαρμογή. Οι συνομιλίες βρίσκονται σε εξέλιξη και το τελικό πλαίσιο ενδέχεται να διαφοροποιηθεί.
Δηλώσεις από την ιταλική πλευρά
Ο Ιταλός υπουργός Άμυνας, Γκίντο Κροσέτο, δήλωσε στην εφημερίδα La Repubblica ότι η ιδέα της Μελόνι είναι πως είτε το ΝΑΤΟ είτε μεμονωμένες χώρες μπορούν να παρέχουν προστασία στην Ουκρανία. «Με το ΝΑΤΟ, θα εξασφαλιζόταν μια ανώτερη αποτρεπτική δύναμη», τόνισε χαρακτηριστικά.
Η Μελόνι ήταν η πρώτη ηγέτιδα που πρότεινε εγγυήσεις ασφαλείας τύπου ΝΑΤΟ χωρίς πλήρη ένταξη, μια πρόταση που προκάλεσε προβληματισμό σε ορισμένους διπλωμάτες. Τον Μάρτιο, είχε δηλώσει ότι αυτός ο μηχανισμός είναι πιο βιώσιμος από την αποστολή στρατευμάτων στο έδαφος.
Η γεωπολιτική διάσταση και η στάση της Ρωσίας
Το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, ο ακρογωνιαίος λίθος της Συμμαχίας, προβλέπει αμοιβαία προστασία σε περίπτωση επίθεσης σε οποιοδήποτε μέλος. Η Ρωσία έχει εκφράσει σθεναρή αντίθεση στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, θεωρώντας την ως έναν από τους λόγους για την εισβολή του 2022.
Η Μελόνι ως «γέφυρα» μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ
Η Μελόνι, η οποία ηγείται της τέταρτης μακροβιότερης κυβέρνησης στην Ιταλία και είναι μακροχρόνια σύμμαχος του Ζελένσκι, προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της στήριξης προς το Κίεβο και της διατήρησης καλών σχέσεων με τον Τραμπ. Έχει αναδειχθεί ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ.
Παρά τις αρχικές απογοητεύσεις από τις εξωτερικές πολιτικές κινήσεις του Τραμπ, η σχέση τους έχει βελτιωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Ο Τραμπ την επαίνεσε δημόσια, χαρακτηρίζοντάς την ως «σπουδαία ηγέτιδα και πηγή έμπνευσης».
Η ίδια η Μελόνι δήλωσε:
«Χαίρομαι που θα ξεκινήσουμε από μια πρόταση, η οποία έχει διαμορφωθεί σύμφωνα με το Άρθρο 5 και είναι αρχικά ιταλική. Είμαστε πάντα έτοιμοι να παρουσιάσουμε τις προτάσεις μας για ειρήνη και διάλογο – είναι κάτι που πρέπει να οικοδομήσουμε μαζί».
