Η Παναγιά Γοργόνα έγινε ευρέως γνωστή από το έργο του μεγάλου Στρατή Μυριβήλη που είχε αυτόν τον τίτλο όπως μπορεί να γνωρίζουν πολλοί, πρόκειται όμως και για μία από τις σπανιότερες απεικονήσεις της Θεοτόκου.

Ούτε ο Μυριβήλης όμως ήταν αυτός που «χάρισε» αυτό το προσωνύμιο στην αγαπημένη των Ελλήνων, Παναγία. «Κατάμπροστα στο ψαραδολίμανο, μέσα στο μάτι του πουνέντη, ορθώνεται πάνω σε θεώρατη θαλασσοβραχιά το ξωκλήσι της Παναγιάς της Γοργόνας» γράφει ο Μυριβήλης στο έργο του, αποκαλύπτοντας την πηγή της έμπνευσής του που δεν είναι άλλη από μια τοιχογραφία σε ένα ταπεινό ξωκλήσι σε ένα ψαροχώρι της Λέσβου, τη Σκάλα Συκαμινιάς, 48 χλμ βορειοδυτικά της πόλης της Μυτιλήνης.

Εκεί βρίσκεται και η εικόνα της Παναγίας η οποία δεν εικονίζεται όπως την έχουμε γνωρίσει από τις γνωστές απεικονίσεις της, αλλά ως γοργόνα! Στην εικόνα αυτή, η Παναγία εμφανίζεται με ανθρώπινη μορφή από την μέση και πάνω ενώ από την μέση και κάτω, έχει σώμα ψαριού όπως ακριβώς δηλαδή και οι γνωστές γοργόνες της μυθολογίας. Κανείς δεν ξέρει τι ήταν αυτό που οδήγησε τον άγνωστο λαϊκό καλλιτέχνη στο να απεικονίσει την Παναγία ως γοργόνα.

Μια λογική εξήγηση είναι πως στο ψαροχώρι, οι άνθρωποι που είναι ταυτισμένοι με την θάλασσα και τις παραδόσεις της, θέλησαν να «παντρέψουν» την χριστιανική πίστη με τους τοπικούς θρύλους. Ίσως ορισμένοι να θεωρήσουν πως η προσέγγιση του καλλιτέχνη να ξεπέρασε τα όρια. Όμως η άγνωστη στους πολλούς ακόμη και σήμερα εικόνα της Παναγίας της Γοργόνας είναι πλέον ένα κομμάτι της λαϊκής μας παράδοσης.