Η πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων περιοχών έχει αρχίσει να αποκτά σοβαρή δυναμική. Και αυτή η δυναμική, σε μεγάλο βαθμό, πηγάζει από τον ίδιο τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Δεν είναι μόνο η προσωπική του εμπλοκή που δίνει ώθηση στο σχέδιο, αλλά και η στήριξη από ισχυρές αραβικές και ισλαμικές χώρες: Ιορδανία, Αίγυπτος, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Πακιστάν, Ινδονησία και Τουρκία.

Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, αποδέχθηκε τη συμφωνία, παρότι περιλαμβάνει αναφορές σε ένα μονοπάτι προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους — κάτι που έχει απορρίψει κατηγορηματικά στο παρελθόν.

Η πίεση προς τη Χαμάς και οι διεθνείς παρεμβάσεις

Ο Τραμπ δεν αφήνει περιθώρια καθυστερήσεων. Όπως δήλωσε, η Χαμάς έχει “τρεις έως τέσσερις ημέρες” για να αποφασίσει αν θα πει «ναι» ή «όχι». Αν η απάντηση είναι αρνητική, ο πόλεμος συνεχίζεται.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Axios, το Κατάρ, η Αίγυπτος και η Τουρκία έχουν ήδη προτρέψει τη Χαμάς να αποδεχθεί τη συμφωνία. Το σχέδιο Τραμπ μοιάζει πολύ με εκείνο που είχε προτείνει ο Τζο Μπάιντεν πριν από περισσότερο από έναν χρόνο. Από τότε, όμως, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί δραματικά: μαζικές σφαγές Παλαιστινίων αμάχων, καταστροφή στη Γάζα, πείνα, και παρατεταμένη ομηρία Ισραηλινών.

Σύμφωνα με τον ισραηλινό Τύπο, η πρωτοβουλία Μπάιντεν απέτυχε επειδή ο Νετανιάχου άλλαξε τους όρους, υπό την πίεση της σκληρής δεξιάς που στηρίζει την κυβέρνησή του.

Πρωτοφανής πίεση στο Ισραήλ από τον Τραμπ

Όπως επισημαίνει το BBC, η συμφωνία-πλαίσιο αποτελεί σημαντική καμπή: για πρώτη φορά, ο Τραμπ ασκεί πίεση στο Ισραήλ για να τερματίσει τον πόλεμο. Και είναι γνωστό πως ο Τραμπ είναι ηγέτης στον οποίο δύσκολα λέει κανείς “όχι”. Κανείς δεν θέλει να βρεθεί στη θέση του Ζελένσκι, που δέχθηκε επίπληξη στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Φεβρουάριο.

Πριν επιστρέψει στο Ισραήλ, ο Νετανιάχου παρουσίασε τη δική του εκδοχή των γεγονότων. Στο μήνυμά του προς τον αμερικανικό Τύπο, δήλωσε ότι υποστηρίζει το σχέδιο Τραμπ, καθώς επιτυγχάνει τους στρατιωτικούς στόχους του Ισραήλ. Όμως, στο βίντεο που απηύθυνε στα εβραϊκά προς τον ισραηλινό λαό, ήταν κατηγορηματικός:
«Όχι, απολύτως όχι. Δεν αναφέρεται καν στη συμφωνία. Θα αντισταθούμε δια της βίας σε ένα παλαιστινιακό κράτος», είπε, προσθέτοντας ότι ο Τραμπ συμφώνησε.

Ασάφεια, προκλήσεις και πολιτικές ισορροπίες

Η συμφωνία έχει δυναμική, αλλά και σοβαρές αδυναμίες. Κυρίως, λείπουν οι λεπτομέρειες που θα καθορίσουν αν μπορεί να σταθεί ως βιώσιμη ειρηνευτική πρόταση. Το έγγραφο συνοδεύεται από πρόχειρο χάρτη αποχώρησης του IDF, αλλά δεν περιλαμβάνει σαφείς όρους για την εφαρμογή της.

Για να λειτουργήσει, θα χρειαστούν σκληρές διαπραγματεύσεις — και σε κάθε στάδιο, υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης. Παρόλα αυτά, τα κύρια κόμματα της ισραηλινής αντιπολίτευσης έχουν εγκρίνει το σχέδιο.

Η ακροδεξιά αντίδραση και το φάντασμα του “Trump Riviera”

Η συμφωνία έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την ακροδεξιά. Ο υπερ-εθνικιστής υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμοτρίχ τη συνέκρινε με τη Συμφωνία του Μονάχου του 1938, όταν η Τσεχοσλοβακία υποχρεώθηκε να παραχωρήσει εδάφη στη ναζιστική Γερμανία.

Η ίδια ακροδεξιά είχε ενθουσιαστεί με το αρχικό σχέδιο “Trump Riviera”, που συνοδευόταν από ένα παράξενο βίντεο με τους ηγέτες ΗΠΑ και Ισραήλ να πίνουν κοκτέιλ μπροστά σε γυάλινους πύργους στη Γάζα. Το σχέδιο προέβλεπε την απομάκρυνση των περισσότερων από δύο εκατομμύρια Παλαιστινίων και την προσάρτηση της γης από Εβραίους εποίκους.

Το νέο σχέδιο, όμως, αποκλείει την αναγκαστική απομάκρυνση Παλαιστινίων. Αυτό εξόργισε τους εξτρεμιστές. Αν ο Νετανιάχου θελήσει να τους ικανοποιήσει, θα έχει πολλές ευκαιρίες να σαμποτάρει τις διαπραγματεύσεις, ρίχνοντας την ευθύνη στη Χαμάς. Η δομή της συμφωνίας δίνει στο Ισραήλ δυνατότητες βέτο σε κινήσεις που δεν του αρέσουν.

Το μέλλον της ειρήνης και η διεθνής οπτική

Η σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης είναι βαθιά ριζωμένη και διαρκεί πάνω από έναν αιώνα. Πολλές χώρες, όπως η Βρετανία, θεωρούν ότι χωρίς παλαιστινιακή ανεξαρτησία δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη.

Οι υπουργοί Εξωτερικών των αραβικών και ισλαμικών χωρών εξέδωσαν κοινή δήλωση, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η συμφωνία θα οδηγήσει σε πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ, ανοικοδόμηση της Γάζας και δίκαιη ειρήνη με βάση τη λύση των δύο κρατών. Η αναφορά αυτή συνδέεται με την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, που κρίνει παράνομη την ισραηλινή κατοχή παλαιστινιακής γης.

Ο Νετανιάχου, από την πλευρά του, πιστεύει ότι η συμφωνία τον φέρνει πιο κοντά στη νίκη κατά της Χαμάς. Όμως αρνείται οποιοδήποτε παλαιστινιακό δικαίωμα στη γη μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου.