Το ξίφος ή σπαθί είναι ένα μακρύ, αιχμηρό κομμάτι μέταλλο, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο, κυρίως ως όπλο τεμαχισμού ή ώσης.
Ένα ξίφος αποτελείται κυρίως από μια λεπίδα και μια χειρολαβή, συνήθως με μία ή δύο κόψεις για χτύπημα ή τεμαχισμό, καθώς και μία αιχμή για ώση. Η βασική πρόθεση και φύση της τέχνης της ξιφοποιίας έχουν παραμείνει αρκετά σταθερές μέσω των αιώνων, ενώ οι ουσιαστικές τεχνικές διαφέρουν μεταξύ των πολιτισμών και των περιόδων, έχοντας ως συνέπεια τις διάφορες σε σχεδιασμό και σκοπό λεπίδες.
Σε αντίθεση με το τόξο ή το δόρυ, το ξίφος είναι καθαρά στρατιωτικό όπλο και γι’ αυτό έχει καταστεί ως σύμβολο του πολέμου ή της κρατικής εξουσίας σε πολλούς πολιτισμούς. Υπάρχουν πολλά ονομαστά ξίφη στη μυθολογία, τη λογοτεχνία και την ιστορία, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη μεγάλη αίγλη του όπλου.
