Ο Αμαζόνιος είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Γης. Διαρρέει τη Νότια Αμερική από τις Άνδεις ως τις εκβολές του, στον Ατλαντικό ωκεανό. Γενικά θεωρείται ο δεύτερος μακρύτερος ποταμός στη Γη μετά τον Νείλο. Αρχικά το μήκος του είχε υπολογιστεί σε 6.400 χλμ., αλλά μετά από δορυφορικές μελέτες αποδείχτηκε ότι πηγές του ορίζονται στην περιοχή Apacheta Creek, με συνέπεια το συνολικό μήκος του να ανέρχεται σε 6.992 χλμ., οπότε είναι ο μακρύτερος ποταμός στη Γη.
Ο Αμαζόνιος όμως είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος ποταμός όσον αφορά στη μέση παροχή, που ανέρχεται σε 219.000 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Υπολογίζεται ότι το 1/5 τού συνόλου του γλυκού νερού που ρέει στην επιφάνεια της γης μεταφέρεται από τον Αμαζόνιο. Το εμβαδόντης λεκάνης απορροής του είναι 6.915.000 χλμ² και είναι η μεγαλύτερη στη Γη.
Ως πηγή του έχει αναγνωριστεί το όρος Μίσμι στο νότιο Περού.
Το όνομα «Αμαζόνιος» το έδωσε ο Ισπανός κατακτητής Φρανθίσκο ντε Ορεγιάνα (Francisco de Orellana), ο οποίος διέπλευσε τον ποταμό το 1541-1542. Στην πορεία του συνάντησε φυλές με γυναίκες που πολεμούσαν και για τον λόγο αυτό του έδωσε το όνομα «Αμαζόνιος» (Río de las Amazonas). Την εποχή της Κατάκτησης, κοντά στις όχθες του Αμαζονίου και των παραποτάμων του, κατοικούσαν μόνιμοι, σχετικά πυκνοί πληθυσμοί, που εφάρμοζαν εντατικές γεωργικές καλλιέργειες.
Στους κάμπους, δηλαδή τις περισσότερο ανυψωμένες περιοχές ανάμεσα στους ποταμούς και τις πεδιάδες κατάκλυσής τους, κατοικούσαν και εξακολουθούν και σήμερα να κατοικούν, τουλάχιστον στις πιο απομακρυσμένες ζώνες τους, διάσπαρτες φυλές Ινδιάνων.
Οι νομάδες βάσιζαν την οικονομία τους στο κυνήγι μικρών και μεγάλων ζώων.
Ο Αμαζόνιος είναι πολύ γνωστός για την τεράστια ζούγκλα που τον περιβάλλει: Το Τροπικό δάσος του Αμαζονίου αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα δάση του πλανήτη και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των επιστημόνων λόγω του ποσοστού απορρόφησης του άνθρακα από τα φυτά στο έδαφος και τα ύδατα του δάσους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο τον χρόνο.
Ωστόσο, το δάσος του Αμαζονίου απειλείται σε μεγάλο βαθμό από την παράνομη υλοτομία. Στα δάση του Αμαζονίου απαντά μια ασύλληπτη ποικιλία ειδών βλάστησης.
Το δάσος εκτείνεται από τα μαγκρόβια έλη και τους επιπλέοντες λειμώνες (νησίδες από πλεγμένα κλαδιά υδρόβιων φυτών με χώμα) στα ανατολικά, κοντά στον Ατλαντικό, μέχρι το ανώτατο υψόμετρο που αναπτύσσονται τα δέντρα στις Άνδεις.
