Δεκάδες νέους αγιομάρτυρες έχει από χθες η Ορθόδοξη Εκκλησία. Με αφορμή τα διακόσια χρόνια από τον μαρτυρικό απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ -την 10η Απριλίου 1821- με εισήγηση της Συνοδικής Επιτροπής Νομοκανονικών και Δογματικών Ζητημάτων και κατόπιν προτάσεων των μητροπολιτών Πατρών Χρυσοστόμου, Λευκάδος Θεοφίλου και Χίου Μάρκου, η ΔΙΣ αποφάσισε την αναγραφή στα Αγιολογικά Δελτία της Εκκλησίας και των επτά λοιπών αρχιερέων, Αγχιάλου Eυγενίου, Θεσσαλονίκης Ιωσήφ, Δέρκων Γρηγορίου, Εφέσου Διονυσίου, Αδριανουπόλεως Δωροθέου, Νικομηδείας Αθανασίου και Τυρνάβου Ιωαννικίου, οι οποίοι φυλακίστηκαν μαζί με τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’ την ίδια ημέρα και στη συνέχεια απαγχονίστηκαν δίνοντας με αυτόν τον τρόπο τη μαρτυρία και την ομολογία της πίστεως.
Παράλληλα, με εισήγηση και πάλι της επιτροπής και κατόπιν προτάσεως του μητροπολίτη Χίου αποφασίστηκε η αγιοκατάταξη των εν έτει 1822 μαρτυρησάντων, κατά τη σφαγή της Χίου, μητροπολίτη Χίου Πλάτωνος και των συν αυτώ αναιρεθέντων κληρικών, μοναχών και λαϊκών. Η τοπική Εκκλησία εξέδωσε αμέσως επίσημη ανακοίνωση, με την οποία εξέφραζε την ικανοποίησή της και την πανηγυρική της διάθεση.
Μάλιστα, έκανε γνωστό ότι οι άγιοι θα τιμώνται κάθε χρόνο στις 10 Απριλίου. Επίσης, με εισήγηση της ίδιας Συνοδικής Επιτροπής και πρόταση του μητροπολίτη Καρπενησίου Γεωργίου αποφασίστηκε η αγιοκατάταξη του φωτισμένου διδασκάλου Αναστασίου Γορδίου (1654 -7 Ιουνίου 1729), ο οποίος διακρίθηκε για την οσιακή βιοτή του, αλλά και την πολύτιμη προσφορά του στην Εκκλησία, στο Γένος και στην Παιδεία.
Η ΔΙΣ, αφού εξέτασε τις εισηγήσεις και τις μαρτυρίες που τις συνόδευαν, αποφάσισε την αγιοκατάταξη των μαρτύρων. Η απόφαση αυτή είναι αδιαμφισβήτητα πολύ μεγάλη ευλογία για τις τοπικές Εκκλησίες και για το ποίμνιό τους. Αλλωστε, πιστοί από όλες αυτές τις περιοχές δηλώνουν φανερά συγκινημένοι, αφού τους θεωρούσαν ήδη προστάτες της περιοχής και τους τιμούσαν ήδη ως αγίους εδώ και αρκετά χρόνια.
Στις πηγές αναφέρονται επώνυμα 73 αρχιερείς που έλαβαν ενεργό μέρος στον Εθνικό Αγώνα. Σαράντα δύο αρχιερείς υπέστησαν ταπεινώσεις, εξευτελισμούς, φυλακίσεις, διώξεις κάθε είδους, βασανιστήρια, εξορίες κ.λπ. Δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες (ο Γρηγόριος Ε’ και ο Κύριλλος ΣΤ’) και 45 αρχιερείς (μητροπολίτες) εκτελέστηκαν ή έπεσαν σε μάχες. Κατά τον Γάλλο πρόξενο Πουκεβίλ, οι κληρικοί που σκοτώθηκαν στον Αγώνα ανέρχονται συνολικά σε 6.000.
Οι Χιώτες άγιοι
Ο μητροπολίτης Χίου Πλάτων φυλακίστηκε µαζί µε τον αρχιδιάκονό του Μακάριο Γαρή από το Βροντάδο, τον ηγούµενο της Νέας Μονής Νεόφυτο Βενέτο και πολλούς άλλους Χίους κληρικούς και λαϊκούς στη σκοτεινή φυλακή του κάστρου. Κρατήθηκαν επί 41 ηµέρες, τρεφόµενοι ηµερησίως µε ελάχιστη ποσότητα (60-80 δράµια) παξιµαδιού που δεν διέφερε από το τούβλο στο χρώµα και τη σκληρότητα. Νερό τους έδιναν ηµερησίως ένα ποτήρι ακάθαρτο.
Την 23η Απριλίου 1822, ηµέρα Κυριακή, άρχισαν να εξάγουν εκ της φυλακής τους ηρωικούς εκείνους άνδρες, αγνώριστους από τις κακουχίες και την πείνα. Πρώτοι ήταν ο ενάρετος μητροπολίτης Πλάτων με τον αρχιδιάκονο Μακάριο Γαρή και εννέα προύχοντες, και ακολούθησαν ανά δέκα οι υπόλοιποι. Τους κρέμασαν στην κεντρική πλατεία του νησιού, κατά µήκος του κάστρου.
Η ιστορία του σοφού Ευρυτάνα Αναστάσιου Γόρδιου
Στα Άγραφα και συγκεκριμένα στο χωριό Βραγγιανά γεννήθηκε το 1654 ένας από τους σημαντικότερους λόγιους κληρικούς στην εποχή της Τουρκοκρατίας, ο σοφός Αναστάσιος ο Γόρδιος και πλέον άγιος. Ο Αναστάσιος Γόρδιος υπήρξε αναμφισβήτητα ο επιφανέστερος μαθητής του αγίου Ευγένιου του Αιτωλού. Η μορφή του ήταν ασκητική και ο λόγος του, μεστός και ουσιαστικός, ταρακουνούσε τις φοβισμένες ψυχές των σκλαβωμένων Ελλήνων.
Ο Αναστάσιος Γόρδιος σπούδασε στην Ιταλία γιατρός και εκεί διδάχτηκε τα λατινικά αλλά και την αρχαία ελληνική γραμματεία από μεγάλους Ελληνες και ξένους δασκάλους που δραστηριοποιούνταν στο χώρο της Ιταλίας. Εκτός της ελληνικής γλώσσας μιλούσε απταίστως τη γαλλική και την ιταλική. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με τη σπουδαία φυσιολογική κατάρτιση που αποκόμισε από την πολυετή εντρύφηση με τα γράμματα, τον κατέστησε περιζήτητο από μεγάλα πανεπιστημιακά κέντρα της αλλοδαπής. Εκείνος όμως πήρε τη μεγάλη απόφαση να επιστρέψει στον τόπο του, τα Βραγγιανά.
Μιλούσε για τον Χριστό, την ελληνική Ιστορία και καλλιεργούσε μυστικά την ιδέα του ξεσηκωμού. Οι διδαχές του διασώθηκαν σε πάρα πολλά συγγράμματα που έγραψε προσωπικά και τα οποία φυλάσσονται σήμερα σε μοναστήρια της περιοχής. Το κύρος του ως σοφού και λογίου απλώθηκε σε όλη την οθωμανική επικράτεια.
Ο Αναστάσιος Γόρδιος αγωνίστηκε να μεταπείσει τους μορφωμένους Ελληνες που είχαν καταφύγει στο εξωτερικό να επιστρέψουν πίσω. Ταυτόχρονα, με την πολυποίκιλη δραστηριότητά του βοηθούσε πολυτέκνους, στήριζε οικονομικά χήρες μητέρες και αναλάμβανε τη φροντίδα των ορφανών. Κοιμήθηκε την 7η Ιουνίου του 1729.
