Η Αυστρία προχωρά στην προμήθεια 12 ελαφρών μαχητικών αεροσκαφών M-346F Block 20 από την ιταλική αμυντική βιομηχανία Leonardo, στο πλαίσιο της ευρύτερης αναδιάρθρωσης της Πολεμικής της Αεροπορίας, της Luftstreitkräfte. Η χώρα διαθέτει ήδη 15 μαχητικά Eurofighter Typhoon, τα οποία αποκτήθηκαν υπό αμφιλεγόμενες συνθήκες και παρουσιάζουν περιορισμένες επιχειρησιακές δυνατότητες σε σύγκριση με άλλα Typhoon, σε συνδυασμό με υψηλό κόστος λειτουργίας, γεγονός που έχει οδηγήσει σε προσπάθειες σταδιακής αποδέσμευσής τους.

Η σύμβαση και το οικονομικό σκέλος

Η Leonardo ανακοίνωσε επίσημα τη σύναψη της σύμβασης με την Αυστρία. Πέραν των 12 αεροσκαφών M-346, η συμφωνία περιλαμβάνει συστήματα προσομοίωσης για τους πιλότους, εκπαίδευση τεχνικού προσωπικού, ανταλλακτικά και εξοπλισμό, καθώς και υλικοτεχνική υποστήριξη διάρκειας έξι ετών. Το συνολικό κόστος της συμφωνίας εκτιμάται στα 1,7 δισ. δολάρια, ενώ η παράδοση του πρώτου αεροσκάφους αναμένεται το 2028.

Ρόλος και αποστολές των M-346F

Σύμφωνα με τη Leonardo, τα M-346F θα αξιοποιηθούν από την Αυστριακή Πολεμική Αεροπορία για την κάλυψη των αμυντικών αναγκών του εθνικού εναέριου χώρου και της επικράτειας, αλλά και για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Το διθέσιο M-346 σχεδιάστηκε αρχικά ως προηγμένο εκπαιδευτικό αεροσκάφος τζετ, ωστόσο τα τελευταία χρόνια διατίθεται και σε εκδόσεις ελαφρού μαχητικού. Οι εκδόσεις Block 20 ξεχωρίζουν για τον εξοπλισμό τους, ο οποίος περιλαμβάνει δύο μεγάλες οθόνες LAD σε κάθε κόκπιτ, ραντάρ AESA, ζεύξη δεδομένων Link 16 και συστήματα ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Το αεροσκάφος μπορεί να φέρει ποικιλία όπλων αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους, αλλά και να διαμορφωθεί αποκλειστικά για εκπαιδευτική χρήση.

Αντικατάσταση των Saab 105 και ολοκληρωμένο σύστημα εκπαίδευσης

Στον εκπαιδευτικό του ρόλο, το M-346F θα αντικαταστήσει τα Saab 105, τα οποία υπηρετούσαν επί δεκαετίες στην αυστριακή αεροπορία και αποσύρθηκαν το 2020.

Το M-346 αποτελεί μέρος ενός ολοκληρωμένου συστήματος προηγμένης εκπαίδευσης πτήσεων που έχει αναπτύξει η Leonardo. Εκτός από τα αεροσκάφη, το σύστημα περιλαμβάνει επίγειο σύστημα εκπαίδευσης (GBTS), βασισμένο στη φιλοσοφία live, virtual και constructive (LVC), επιτρέποντας τον συνδυασμό προσομοιωμένων σεναρίων με πραγματικές πτήσεις.

Η Αυστρία διαθέτει ήδη εμπειρία με το M-346, καθώς οι πιλότοι της εκπαιδεύονται στη Διεθνή Σχολή Εκπαίδευσης Πτήσεων (IFTS) στο Decimomannu της Ιταλίας, την οποία λειτουργούν από κοινού η Leonardo και η Ιταλική Πολεμική Αεροπορία.

Νέες επιχειρησιακές δυνατότητες

Σύμφωνα με τη Leonardo, το πλήρες εκπαιδευτικό πακέτο για την Αυστρία θα περιλαμβάνει δυνατότητες εκπαίδευσης σε αποστολές αέρος-εδάφους, κάτι που συνιστά νέα κατεύθυνση για μια αεροπορία μέχρι σήμερα προσανατολισμένη κυρίως στην αεράμυνα.

Παράλληλα, το σύστημα θα επιτρέπει την εκπαίδευση σε εναέριο ανεφοδιασμό, παρότι η Luftstreitkräfte δεν διαθέτει δικά της αεροσκάφη ανεφοδιασμού και μέχρι σήμερα δεν είχε εντάξει τέτοιες αποστολές στο επιχειρησιακό της δόγμα.

Διπλός ρόλος και οπλισμός

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι, πέρα από την εκπαίδευση, το M-346F θα αναλάβει και διπλό ρόλο μαχητικού για επιχειρήσεις χαμηλότερης έντασης. Οι εικόνες που έχουν δημοσιοποιηθεί δείχνουν το M-346F Block 20 εξοπλισμένο με πυραύλους AIM-9L/M Sidewinder, κατευθυνόμενες με λέιζερ βόμβες και πυρομαχικά JDAM.

Σύμφωνα με διαθέσιμες πληροφορίες, η Αυστρία σκοπεύει να ενσωματώσει πυραύλους IRIS-T, ατρακτίδια πυροβόλων των 20 χιλιοστών, εκτοξευτές ρουκετών LAU-32 επτά σωλήνων, καθώς και ισραηλινά ατρακτίδια ηλεκτρονικών αντιμέτρων.

Συμπλήρωμα των Typhoon

Ενώ τα Saab 105 είχαν περιορισμένο ρόλο αστυνόμευσης του εναέριου χώρου, οι δυνατότητες του M-346F επιτρέπουν τη μεταφορά ορισμένων επιχειρησιακών αποστολών από το ακριβό Eurofighter Typhoon σε ένα μικρότερο και οικονομικότερο αεροσκάφος.

Παρά ταύτα, η ένταξη του M-346F αναμένεται να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τα Typhoon, ενισχύοντας συνολικά τις δυνατότητες της αυστριακής αεροπορίας. Για μια μικρή χώρα όπως η Αυστρία, το M-346F θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις περισσότερες καθημερινές απειλές, ιδίως χάρη στο ραντάρ AESA που διαθέτει.

Περιορισμοί οπλισμού και συγκρίσεις

Επιπλέον, τα αυστριακά Eurofighter Typhoon δεν διαθέτουν οπλισμό αέρος-αέρος πέραν του οπτικού πεδίου (BVR), γεγονός που σημαίνει ότι τα M-346F δεν υστερούν ούτε σε επίπεδο οπλισμού. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η Αυστρία θα έπρεπε εξαρχής να είχε επιλέξει το M-346F ή κάποιο αντίστοιχο ελαφρύ μαχητικό, αντί για το Typhoon.

Μια προβληματική προμήθεια

Η απόκτηση των Typhoon αποδείχθηκε κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση. Το 2002, η Αυστρία επέλεξε το σχέδιο του Eurofighter έναντι του Saab JAS 39C/D Gripen, ωστόσο η αποπληρωμή του κόστους αγοράς, ύψους 2 δισ. ευρώ για 15 μονοθέσια αεροσκάφη, ολοκληρώθηκε μόλις το 2014. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αρχική παραγγελία είχε ήδη μειωθεί από 18 αεροσκάφη. Παράλληλα, η συμφωνία σκιάστηκε από κατηγορίες περί παραπλάνησης, απάτης και δωροδοκίας, καθώς και από αγωγή υψηλού επιπέδου που κατέθεσε το αυστριακό υπουργείο Άμυνας κατά της Airbus και της Eurofighter.

Δυσαρέσκεια και επιχειρησιακά κενά

Σε γενικές γραμμές, το αυστριακό υπουργείο Άμυνας δεν έχει μείνει ικανοποιημένο από το Typhoon. Έχει επανειλημμένα αμφισβητήσει το υψηλό κόστος λειτουργίας, αλλά και την απουσία κρίσιμων δυνατοτήτων, όπως ο υπέρυθρος αισθητήρας PIRATE, το σύστημα απεικόνισης επί κράνους και το σύστημα αυτοπροστασίας EuroDASS. Επιπλέον, τα αυστριακά Typhoon στερούνται πυραύλων BVR και δεν διαθέτουν καμία δυνατότητα αέρος-εδάφους.

Σχέδια απόσυρσης και αδιέξοδα

Ήδη από το 2017, η Αυστρία είχε παρουσιάσει σχέδια για τη σταδιακή απόσυρση των Typhoon έως το 2023, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα ήταν οικονομικότερο από την αναβάθμισή τους. Ως αεροσκάφη Tranche 1 βασικής διαμόρφωσης, με ελάχιστο εξοπλισμό, ο εκσυγχρονισμός τους θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολος. Την ίδια περίοδο, προβλεπόταν η αντικατάστασή τους από 18 νέα μαχητικά, τα οποία θα αντικαθιστούσαν και τα Saab 105.

Πιο πρόσφατα, καταβλήθηκαν προσπάθειες πώλησης των Typhoon στην Ινδονησία, χωρίς ωστόσο να υπάρξει μέχρι στιγμής απτό αποτέλεσμα.

Πολιτικές παρεμβάσεις και εναλλακτικές

Με μια δόση ειρωνείας, το 2020 το Πράσινο Κόμμα της Αυστρίας είχε ζητήσει την αντικατάσταση τόσο των Typhoon όσο και των Saab 105 με το M-346. Όπως είχε επισημάνει τότε το TWZ, οι Αυστριακοί πιλότοι των Typhoon εκπαιδεύονται ήδη στο M-346 στην Ιταλία, γεγονός που το καθιστά ιδανικό αντικαταστάτη του διθέσιου Saab. Ωστόσο, τονιζόταν ότι στερείται της ακατέργαστης απόδοσης και των προηγμένων ηλεκτρονικών ενός σύγχρονου μαχητικού, κάτι που το καθιστούσε λιγότερο κατάλληλο για τον ρόλο της αστυνόμευσης του εναέριου χώρου.

Παρά ταύτα, το M-346F Block 20 αποτελεί σήμερα μια πολύ πιο ικανή πρόταση σε επίπεδο ηλεκτρονικών συστημάτων, αν και παραμένει υποηχητικό.

Ουδετερότητα και επιχειρησιακές ανάγκες

Ως ουδέτερη χώρα, η Αυστρία δεν μπορεί να βασιστεί στη στήριξη του ΝΑΤΟ για την άμυνα του εναέριου χώρου της. Υπό αυτές τις συνθήκες, η απόκτηση πιο οικονομικών ελαφρών μαχητικών για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών θεωρείται ιδιαίτερα θετική εξέλιξη.

Διεθνής παρουσία και υποστήριξη

Το M-346 διαθέτει το πλεονέκτημα μιας καθιερωμένης βάσης χρηστών και αντίστοιχων αλυσίδων υποστήριξης. Ως εκπαιδευτικό αεροσκάφος, έχει ήδη επιλεγεί από Ελλάδα, Ιταλία, Ισραήλ, Πολωνία, Κατάρ και Σιγκαπούρη, ενώ η Ιταλική Πολεμική Αεροπορία το έχει ορίσει και ως το μελλοντικό αεροσκάφος των Frecce Tricolori.

Παράλληλα, η Leonardo, σε συνεργασία με την Textron, προσφέρει στο Αμερικανικό Ναυτικό τη ναυτική έκδοση M-346N, ως πιθανό αντικαταστάτη των T-45 Goshawk. Το M-346N, που πρόσφατα μετονομάστηκε σε προϊόν της Beechcraft, παρουσιάστηκε νωρίτερα φέτος.

Εξαγωγικές προοπτικές

Η μόνη χώρα που έχει εντάξει μέχρι σήμερα έκδοση ελαφρού μαχητικού του M-346 είναι το Τουρκμενιστάν, το οποίο φέρεται να έχει αποκτήσει τέσσερα M-346FA και δύο εκπαιδευτικά. Παράλληλα, η Νιγηρία φαίνεται να εξετάζει σοβαρά την αγορά του M-346FA, με πιθανή συμφωνία για έως και 24 αεροσκάφη.

Στρατηγική συνεργασία και μέλλον

Η αγορά του M-346 ενισχύει περαιτέρω τη σχέση της Αυστρίας με τη Leonardo, από την οποία έχει ήδη προμηθευτεί 36 ελαφρά ελικόπτερα AW169M, μέσω συμβάσεων που υπεγράφησαν το 2022 και το 2023. Η αυστριακή παραγγελία, σε συνδυασμό με την προοπτική πώλησης στη Νιγηρία, αποτελεί θετική εξέλιξη για τη Leonardo, η οποία συνεχίζει να εξελίσσει το M-346 σε ένα ευέλικτο ελαφρύ μαχητικό πολλαπλών ρόλων.

Την ίδια στιγμή, η παγκόσμια αγορά ελαφρών μαχητικών βασισμένων σε προηγμένα εκπαιδευτικά αεροσκάφη παρουσιάζει σταθερή ανάπτυξη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την επιτυχία του FA-50 της Korea Aerospace Industries.

Ένα αβέβαιο τέλος για το Typhoon

Από την άλλη πλευρά, η Αυστριακή Πολεμική Αεροπορία παραμένει «εγκλωβισμένη» στο Typhoon, έναν ιδιαίτερα δαπανηρό «λευκό ελέφαντα», δεδομένου ότι η κύρια αποστολή του περιορίζεται στην αστυνόμευση του εναέριου χώρου σε καιρό ειρήνης. Δεν αποκλείεται, τελικά, το Typhoon να αποσυρθεί χωρίς άμεσο αντικαταστάτη, αφήνοντας τα μελλοντικά M-346F να αναλάβουν το σύνολο των ρόλων πρώτης γραμμής.