Η Αθήνα προχωρά στη συγκρότηση μιας εκ των πλέον εξελιγμένων αντι-drone ασπίδων επί ευρωπαϊκού εδάφους, στηριζόμενη σε ισραηλινές τεχνολογίες και κοινά αμυντικά προγράμματα. Τα διδάγματα από τον πόλεμο στην Ουκρανία και η ραγδαία αύξηση της απειλής των μη επανδρωμένων αεροσκαφών κατέστησαν επιτακτική την ανάληψη δράσης από την ελληνική πλευρά, με το Ισραήλ να παγιώνεται ως κρίσιμος εταίρος για την ευρωπαϊκή άμυνα.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε φάση ριζικής αναθεώρησης των αμυντικών της επενδύσεων. Η κίνηση αυτή δεν υπαγορεύεται αποκλειστικά από τον ανταγωνισμό με την Τουρκία, αλλά κυρίως από τη φύση των σύγχρονων συγκρούσεων. Η Αθήνα εκτιμά ότι η μαζική χρήση UAVs, πυραύλων κρουζ και περιφερόμενων πυρομαχικών —όπως καταγράφεται στα μέτωπα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής— θα αποτελεί μόνιμο χαρακτηριστικό του πολέμου στο μέλλον. Ως εκ τούτου, η χώρα κινείται ταχύτερα από πολλούς Ευρωπαίους συμμάχους. Μετά από χρόνια στασιμότητας, οι Ένοπλες Δυνάμεις εισέρχονται στη μεγαλύτερη περίοδο εκσυγχρονισμού της ιστορίας τους. Το πλάνο περιλαμβάνει τη διάθεση περίπου 25 δισ. ευρώ σε βάθος 12ετίας, ποσό που καλύπτει μεταξύ άλλων την αναβάθμιση των F-16 και την προμήθεια των Rafale, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής αποτροπής.
Η «Ασπίδα του Αχιλλέα»: Το νέο δόγμα αεράμυνας
Κεντρικός πυλώνας του σχεδιασμού είναι η «Ασπίδα του Αχιλλέα», το ελληνικό αντίστοιχο του ισραηλινού Iron Dome. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο αμυντικό σύστημα που θα καλύπτει απειλές από αέρος, βαλλιστικούς πυραύλους, drones, καθώς και κινδύνους επιφανείας και υποβρύχιους. Το κόστος της «Ασπίδας» υπολογίζεται στα 2,8 δισ. δολάρια και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία έως το 2027, ως μέρος ενός ευρύτερου επενδυτικού πακέτου ύψους 3,5 δισ. δολαρίων.
Η νέα αεράμυνα θα δομηθεί σε τρία επίπεδα με βάση ισραηλινές λύσεις, ενσωματώνοντας κινητά συστήματα μικρού (SPYDER), μεσαίου (Barak MX) και μεγάλου βεληνεκούς (SkyCeptor). Η ένταξη του SkyCeptor θα σημάνει την απόσυρση των πεπαλαιωμένων S-300. Έτσι, η Αθήνα εγκαταλείπει το παρωχημένο μείγμα ρωσικών και αμερικανικών συστημάτων, μεταβαίνοντας σε μια σύγχρονη, ενοποιημένη και διαλειτουργική άμυνα, δοκιμασμένη σε συνθήκες μάχης.
Έμφαση στην εγχώρια βιομηχανία
Παράλληλα, η Ελλάδα επενδύει στην εγχώρια τεχνολογία. Ήδη αξιοποιείται το σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου «Κένταυρος», το οποίο δραστηριοποιείται κατά των drones των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα. Για το 2026 προγραμματίζεται η έναρξη μαζικής παραγωγής των φορητών συστημάτων «Υπερίων» και «Τηλέμαχος», σχεδιασμένων για την αντιμετώπιση σμηνών UAVs. Στόχος της Αθήνας δεν είναι απλώς η αγορά ξένων λύσεων, αλλά η ανάπτυξη βιομηχανικών δυνατοτήτων για τη μείωση της εξάρτησης από προμηθευτές του εξωτερικού.
Η Τουρκία ως γεωπολιτικός καταλύτης
Οι ελληνικές αμυντικές επενδύσεις αποτελούν άμεση απόρροια της ραγδαίας ανάπτυξης της τουρκικής αεράμυνας. Παράλληλα, η ενισχυμένη επιρροή της Τουρκίας —τόσο ως εξαγωγέα οπλικών συστημάτων όσο και ως παραγωγού βιομηχανικής ισχύος— εγείρει ανησυχίες όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στο Ισραήλ. Αυτή η κοινή αντίληψη της απειλής λειτουργεί ως επιταχυντής για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών, τα οποία άλλωστε διατηρούν στενούς δεσμούς σε στρατιωτικό και πληροφοριακό επίπεδο για πάνω από μια δεκαετία.
Η Άγκυρα επενδύει μαζικά σε εξοπλισμούς. Η παραγωγή συστημάτων από την Bayraktar (συμπεριλαμβανομένου του Kızılelma) και την TAI (Anka), σε συνδυασμό με την ανάπτυξη πυραύλων όπως οι Atmaca και Tayfun, δημιουργούν καθεστώς πίεσης για την Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, η συνεργασία Αθήνας-Τελ Αβίβ υπερβαίνει την πολιτική διάσταση και αποκτά καθαρά στρατιωτικό χαρακτήρα: χωρίς την πρόσβαση στην ισραηλινή στρατιωτική τεχνολογία, οι ελληνικές δυνατότητες θα παρέμεναν περιορισμένες.
Ως εκ τούτου, η Αθήνα αντιμετωπίζει το Τελ Αβίβ ως στρατηγικό εταίρο για την ανάπτυξη των δικών της αντιπυραυλικών και αντι-drone ικανοτήτων. Μάλιστα, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, σε συνεργασία με ισραηλινές εταιρείες, έχουν ήδη προχωρήσει στην κατασκευή εγκαταστάσεων σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Ναυτική ισχύς και ο γαλλικός παράγοντας
Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού δεν εξαντλείται στην αεράμυνα, αλλά επεκτείνεται και στο Πολεμικό Ναυτικό. Τη «ραχοκοκαλιά» του στόλου θα αποτελέσουν οι φρεγάτες FDI (Belharra), γαλλικής κατασκευής. Η Ελλάδα έχει παραγγείλει τρεις μονάδες με κόστος 3,3 δισ. ευρώ, ενώ η κατασκευάστρια Naval Group ανακοίνωσε πρόσφατα και την ενεργοποίηση της προαίρεσης για τέταρτο πλοίο. Ταυτόχρονα, δρομολογείται η ενίσχυση των υποβρυχίων, με τον εκσυγχρονισμό των Type 214 και την αγορά νέων μονάδων. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Γαλλία παραμένει ο κορυφαίος σύμμαχος της Ελλάδας, παρά το γεγονός ότι σε ορισμένα πλαίσια τηρεί αρνητική στάση έναντι του Ισραήλ (π.χ. αποκλείοντας ισραηλινές εταιρείες από αμυντικές εκθέσεις).
Η Ελλάδα ως πυλώνας ασφαλείας στην Ευρώπη
Μέσω της ανάπτυξης προηγμένων αντι-drone συστημάτων και της εμβάθυνσης της συνεργασίας με το Ισραήλ, η Ελλάδα προετοιμάζεται για τις σύγχρονες απειλές των μη επανδρωμένων συστημάτων. Είτε το κίνητρο είναι η τουρκική εξοπλιστική δραστηριότητα είτε η ρωσική απειλή, οι ενέργειες της Αθήνας ενισχύουν την προστασία τόσο της ανατολικής όσο και της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ, αυξάνοντας συνολικά την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Αν και εκτιμάται ότι η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει άμεση αεροπορική απειλή στο εγγύς μέλλον, οι αποφάσεις της μαρτυρούν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για δυσμενή σενάρια. Μια σαφής τάση είναι η ενοποιημένη αντιμετώπιση του θαλάσσιου και εναέριου χώρου, καθώς στο Αιγαίο τα δύο πεδία επικαλύπτονται φυσικά. Η Ελλάδα οφείλει ταυτόχρονα να ασφαλίζει τις ακτές της και να επιχειρεί ελεύθερα στην περιοχή.
Την επόμενη δεκαετία, η Ελλάδα ενδέχεται να είναι η μοναδική χώρα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που θα διαθέτει πολυεπίπεδη αεράμυνα επόμενης γενιάς (μικρού, μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς), σε αντίθεση με τις μερικές ή παρωχημένες δυνατότητες γειτονικών χωρών. Η βασική πρόκληση για την Αθήνα, στον απόηχο της οικονομικής κρίσης, θα είναι η διασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης και η ανάπτυξη βιομηχανικών υποδομών για την υποστήριξη των νέων συστημάτων. Από την οπτική του ΝΑΤΟ, ο επανεξοπλισμός της Ελλάδας είναι ανεκτίμητος, καθώς κάθε σύμμαχος με σύγχρονο εξοπλισμό αποτελεί περιουσιακό στοιχείο για τη Συμμαχία.
