Ο πρώτος που ισχυρίστηκε ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο ήταν ο Αρίσταρχος ο Σάμιος, ο οποίος γεννήθηκε το 310 π.Χ., περίπου 1.200 χρόνια πριν από τον Κοπέρνικο. Όσο ζούσε, ο Αρίσταρχος ήταν πιο γνωστός ως μαθηματικός παρά ως αστρονόμος Ο Αρίσταρχος δεν υποστήριξε μόνο ότι η Γη και οι πλανήτες κινούνται γύρω από τον Ήλιο. Υπολόγισε τα σχετικά μεγέθη και τις σχετικές αποστάσεις της Γης, της Σελήνης και του ‘Ηλιου κι έκανε τη διαπίστωση ότι δεν υπάρχει ουράνια σφαίρα, αλλά ένα σύμπαν που είναι σχεδόν άπειρο. Κανείς ωστόσο δεν του έδωσε μεγάλη σημασία. Όσο ζούσε, ο Αρίσταρχος ήταν πιο γνωστός ως μαθηματικός παρά ως αστρονόμος. Δεν γνωρίζουμε πολλά για τη ζωή του εκτός του ότι σπούδασε στο Λύκειο της Αλεξάνδρειας. Ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος αναφέρθηκε κάποτε στον Αρίσταρχο χαρακτηρίζοντάς τον άνθρωπο που είχε «βαθιά γνώση όλων των κλάδων της επιστήμης»....
Ο Αρίσταρχος εφηύρε επίσης ένα ημισφαιρικό ηλιακό ρολόι....
Το έργο του «Περί των μεγεθών και των αποστημάτων ηλίου και σελήνης», είναι το μοναδικό που έχει διασωθεί. Δυστυχώς σε αυτό δεν περιλαμβάνεται η ηλιοκεντρική του θεωρία. Σε εμάς έγινε γνωστή μέσω του Αρχιμήδη, ο οποίος σε ένα κείμενό του αναφέρεται στις θεωρίες του Αρίσταρχου, εκφράζοντας της διαφωνία του με αυτές. Ο Κοπέρνικος γνώριζε τις θεωρίες του Αρίσταρχου όπως αποδεικνύεται από το χειρόγραφο του μνημειώδους βιβλίου του, «Σχετικά με τις περιστροφικές κινήσεις των ουράνιων σωμάτων», στο οποίο ο Κοπέρνικος μνημόνευε τον διορατικό Έλληνα επιστήμονα. Ωστόσο, όταν το βιβλίο εκδόθηκε το 1514, δεν περιείχε καμία αναφορά στον Αρίσταρχο. Κατά πάσα πιθανότητα ο εκδότης φοβήθηκε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να υπονόμευε το κύρος του βιβλίου ως πρωτότυπου έργου...
Όσο ζούσε, ο Αρίσταρχος ήταν πιο γνωστός ως μαθηματικός παρά ως αστρονόμος...
