Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ
Σε αναζήτηση και οριοθέτηση της «Γαλάζιας Πατρίδας» είναι η Τουρκία, προωθώντας το εναλλακτικό εθνικό αφήγημα του καθεστώτος Ερντογάν, καθώς η Μέση Ανατολή και η Συρία αποδεικνύονται πολύ δύσκολο τερέν για να ικανοποιηθεί η μεγαλοϊδεατική αλαζονεία του Τούρκου ηγέτη και η επιδίωξή του ο εορτασμός των 100 χρόνων από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους να βρει την Τουρκία όχι μόνο διαφορετική και πιο ισχυρή αλλά και πιο μεγάλη.
Το ιδεολόγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», που έρχεται στην επικαιρότητα με έναν εντελώς επιπόλαιο και ανεύθυνο τρόπο λόγω της μεγάλης αεροναυτικής άσκησης που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες σε Μαύρη Θάλασσα, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, επιχειρείται να μετατραπεί σε εθνική πολιτική που θα επιτρέψει στην Τουρκία να επεκταθεί, όχι σε εδάφη (της βορειοδυτικής Συρίας όπως προσδοκούσε αρχικά ο Τ. Ερντογάν) αλλά στη θάλασσα.
Εκεί που θεωρεί ότι οι αντιστάσεις είναι μικρότερες, το νομικό πλαίσιο και το status quo εύκολα αμφισβητήσιμο και πεδίο στο οποίο με το ισχυρό ναυτικό το οποίο έχει δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια μπορεί να επιβάλει τετελεσμένα τα οποία τελικά θα επιβάλουν τη διαπραγμάτευση επί της κυριαρχίας ή αρμοδιότητας θαλάσσιων ζωνών, για τις οποίες σήμερα δεν έχει λόγο.
Αν μέχρι πριν από λίγα χρόνια η εμμονή της Τουρκίας για αμφισβήτηση θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο οφειλόταν περισσότερο στην ανάγκη της να αποτρέψει αυτό που θεωρεί «περικύκλωσή» της από τα νησιά του Αιγαίου και την Κύπρο, η ενεργειακή «έκρηξη» στην Ανατολική Μεσόγειο σε περιοχές που η Τουρκία δεν έχει πρόσβαση και η δρομολόγηση επιλογών για τις οδούς μεταφοράς των υδρογονανθράκων, οι οποίες παρακάμπτουν την Τουρκία, επιβάλλει και καθιστά ζωτικής σημασίας για την Άγκυρα την επιδίωξη απόκτησης ρόλου, ακόμη και δια της ισχύος.
Η… εξαφάνιση των νησιών
Τα 462.000 τ.χλμ της «Γαλάζιας Πατρίδας», όπως επανειλημμένα δηλώνει ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χ. Ακάρ, νοούνται μόνο στο πλαίσιο των πιο ακραίων διεκδικήσεων της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, με το όριο της τουρκικής υφαλοκρηπίδας να μετακινείται στον 25ο μεσημβρινό στη μέση του Αιγαίου (με τη θεωρία ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και άλλες θαλάσσιες ζώνες και συνεπώς η οριοθέτηση θα γίνει μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο χωρών), αλλά και με την υφαρπαγή όλης της υφαλοκρηπίδας της Ελλάδας και της Κύπρου στη Μεσόγειο (με τη θεωρία ότι η υφαλοκρηπίδα θα πρέπει να μοιραστεί μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου στη βάση της μέσης γραμμής και με δεδομένο ότι ως νησιά η Κύπρος, η Κρήτη, η Κάρπαθος, η Ρόδος και το Καστελόριζο δεν έχουν θαλάσσιες ζώνες πέραν των χωρικών υδάτων των 6 ν.μ.).
Οι χάρτες του ναυάρχου T. Yayci που έχουν υιοθετηθεί πλήρως από την τουρκική ηγεσία παρουσιάζουν την τουρκική υφαλοκρηπίδα να φθάνει νότια της Καρπάθου και να διεκδικεί ένα πρόσθετο τμήμα έως νότια της Ιεράπετρας!
Όμως, η Τουρκία ήδη από τις 12 Μαρτίου 2013 με τη ρηματική διακοίνωσή της στον ΟΗΕ δήλωνε μονομερώς τα όρια της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο, που βεβαίως ταιριάζουν απολύτως με τις περιγραφές της «Γαλάζιας Πατρίδας» από τον Τ. Ερντογάν και τον Χ. Ακάρ.
Στη ρηματική διακοίνωση (2013/14136816/222723) η Τουρκία σπεύδει να απαντήσει στις ελληνικές καταγγελίες για την παράνομη οριοθέτηση Οικοπέδων νοτίως του Καστελόριζου και της Ρόδου, για τα οποία μάλιστα μετά τη δημοσίευση στην τουρκική εφημερίδα της κυβέρνησης, δόθηκαν άδειες ερευνών στην τουρκική κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ και δηλώνει ότι τα Οικόπεδα αυτά στα οποία το δυτικό όριό τους είναι στον 28ο μεσημβρινό (ο οποίος διέρχεται τέμνοντας τη Ρόδο) ανήκουν στην τουρκική υφαλοκρηπίδα.
Η Τουρκία, με μονομερή δήλωση περιγράφει τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλώνοντας ότι είναι η μέση γραμμή μεταξύ των ακτών της Τουρκίας και της Αιγύπτου, αλλά το δυτικό όριό της θα καθοριστεί σε συμφωνία με το αποτέλεσμα των μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Μεσόγειο, μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων χωρών, παίρνοντας υπόψη όλες τις σχετικές και ειδικές συνθήκες».
Η μονομερής αυτή δήλωση της Τουρκίας αφήνει έτσι να παραμένει στο τραπέζι για την ίδια η μαξιμαλιστική θεώρηση του ναυάρχου T. Yayci, η οποία υιοθετείται και από την τουρκική ηγεσία, για τη διεκδίκηση όχι μόνο της υφαλοκρηπίδας μέχρι τον 28ο μεσημβρινό αλλά και μέχρι νότια της Κρήτης… Για τον λόγο αυτό εξάλλου τουρκικοί χάρτες πέραν του 28ου μεσημβρινού αποτυπώνουν με διακεκομμένη γραμμή το μελλοντικό όριο της τουρκικής υφαλοκρηπίδας (όπως ο χάρτης στο Turkish Naval Forces STRATEGY, με την υπογραφή του αρχηγού του Στόλου ναυάρχου Μποστάνογλου).
Επίδειξη ισχύος
Η τουρκική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα 2019», μεγαλύτερη και εντυπωσιακότερη τουρκική αεροναυτική άσκηση ταυτόχρονα σε Μαύρη Θάλασσα, Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί επίδειξη δύναμης της Τουρκίας και κυρίως προσπάθεια υπενθύμισης του δόγματος των «δυόμιση πολέμων» (δύο πολέμους σε εξωτερικά μέτωπα και «μισό» μέτωπο στο εσωτερικό).
Οι προειδοποιήσεις του Τ. Ερντογάν όλο το τελευταίο διάστημα, είτε με αφορμή τις δηλώσεις της κυβέρνησης περί πρόθεσης επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων είτε με την επίσπευση του ενεργειακού προγράμματος στην κυπριακή ΑΟΖ, ότι η Τουρκία αν και απορροφημένη στο μέτωπο της Συρίας έχει τη δυνατότητα να προασπίσει τα «συμφέροντά» της οπουδήποτε αλλού προκληθεί, αποτελούν και την ουσία της μεγάλης αυτής στρατιωτικής άσκησης.
Η Τουρκία έχοντας αναδειχθεί εκ των πραγμάτων σε περιφερειακή δύναμη λόγω του ρόλου της στο Συριακό, με έναν ηγέτη που βαδίζει καθημερινά στην κόψη του ξυραφιού, δεν πρόκειται να δεχθεί αμαχητί αυτό που η ίδια θεωρεί στρατηγική ήττα της, τη διαμόρφωση δηλαδή των θαλάσσιων ζωνών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να κερδίσει κάτι παραπάνω από αυτό που της προσφέρει η γεωγραφία, η ιστορία και το διεθνές δίκαιο. Και επιδιώκει να στείλει το μήνυμα ότι με κάθε τρόπο ακόμη και με χρήση της στρατιωτικής ισχύος θα το επιχειρήσει.
Στην Αθήνα, δυστυχώς, με τη γνωστή πολεμολαγνεία των ΜΜΕ αλλά και την απουσία ορθής ενημέρωσης, η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα 2019» αναδείχθηκε σε καθημερινή είδηση στα τηλεοπτικά δελτία εδώ και εβδομάδες, δίνοντας την εντύπωση ότι επίκειται… πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών. Και ενώ θα έπρεπε να υπάρξει ψύχραιμη αντιμετώπιση και αποτίμηση των κινήσεων αυτών της Τουρκίας, επιδιώχθηκε και από στρατιωτικές πηγές μια αντιφατική προσέγγιση: από τη μια το πολεμικό κλίμα και κραυγές και από την άλλη μεριά διαρροές που λίγο πολύ εμφάνιζαν την Τουρκία ως «ξεδοντιασμένη» δύναμη που την «έχουν εύκολα» οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Έτσι υπήρξαν τα δημοσιεύματα για τα fake news της Τουρκίας, που μίλησε για 102 σκάφη και έβγαλε μόνον 37, για τη φωτογραφία ισπανικού ελικοπτεροφόρου στα ρεπορτάζ των τουρκικών καναλιών για την άσκηση, για την αδυναμία εξεύρεσης πιλότων να πετάξουν τα F16 λόγω των διωγμών και υποβάθμιση των τεράστιων αλμάτων που έχει κάνει την τελευταία δεκαετία η τουρκική αμυντική βιομηχανία.
Ο αριθμός των 102 σκαφών αφορά φυσικά όλες τις ημέρες της άσκησης στις τρεις θάλασσες, αλλά σε κάθε περίπτωση η κινητοποίηση μιας αρμάδας 37 σκαφών κάθε άλλο παρά πρέπει να υποτιμάται, όπως επίσης δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι χρησιμοποιούνται σκάφη τα οποία ναυπηγούνται στην Τουρκία και είναι εξοπλισμένα με υψηλής τεχνολογίας ηλεκτρονικό υλικό και πυρομαχικά κατασκευασμένα και πάλι στην Τουρκία.
Όσο για τη φωτογραφία του ισπανικού ελικοπτεροφόρου, επιστρατεύθηκε για να υπενθυμιστεί ότι το 2021 θα παραδοθεί στο τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό το αποβατικό σκάφος (LHD-Landing Helicopter Dock) TCG Anadolou, που θα αποτελέσει τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου.
Οι διευρυμένες αμφισβητήσεις της Τουρκίας είναι δεδομένες. Όπως επίσης παγιώνεται και η προσπάθεια ανατροπής της ισορροπίας των δυνάμεων σε Αιγαίο και Μεσόγειο.
Ούτε ο πανικός και η δαιμονοποίηση της τουρκικής ισχύος, ούτε όμως και η συνειδητή υποτίμηση του αντιπάλου και η υποβάθμιση της απειλής είναι επιλογές. Και φυσικά δεν μπορεί να στηριχθεί σε αυτά η νέα Εθνική Στρατηγική αντιμετώπισης της Τουρκίας, που έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή η χώρα.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Φιλελεύθερος
