Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, προχώρησε την Παρασκευή στην επίσημη αναγνώριση της Σομαλιλάνδης, καθιστώντας το Ισραήλ την πρώτη χώρα παγκοσμίως που λαμβάνει μια τέτοια απόφαση. Η κίνηση αυτή προκάλεσε έντονη αντίδραση από την Τουρκία, η οποία τη χαρακτήρισε παράνομη και αποσταθεροποιητική.
Η κοινή διακήρυξη και το άνοιγμα σχέσεων
Σύμφωνα με τον Νετανιάχου, το Ισραήλ και η Σομαλιλάνδη υπέγραψαν «κοινή και αμοιβαία διακήρυξη» στο πλαίσιο εικονικής τελετής, στην οποία συμμετείχε και ο πρόεδρος της Σομαλιλάνδης, Αμπντιραχμάν Μοχάμεντ Αμπντιλάχι.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δήλωσε ότι το Ισραήλ σκοπεύει να αναπτύξει άμεσα εκτεταμένη συνεργασία με τη Σομαλιλάνδη στους τομείς της γεωργίας, της υγείας, της τεχνολογίας και της οικονομίας, σηματοδοτώντας μια νέα φάση διμερών σχέσεων.
Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ έγραφε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης: «Ανακοίνωσα σήμερα την επίσημη αναγνώριση της Δημοκρατίας της Σομαλιλάνδης ως ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους.
Μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Γκίντεον Σάαρ και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Σομαλιλάνδης, υπογράψαμε κοινή και αμοιβαία διακήρυξη.
Η διακήρυξη αυτή κινείται στο πνεύμα των Συμφωνιών του Αβραάμ, οι οποίες υπεγράφησαν με πρωτοβουλία του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Συνεχάρηκα τον Πρόεδρο της Σομαλιλάνδης, Δρ. Αμπντιραχμάν Μοχάμεντ Αμπντάλα, και εξήρα την ηγεσία του και τη δέσμευσή του στην προώθηση της σταθερότητας και της ειρήνης. Προσκάλεσα τον Πρόεδρο να πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ.
Ο Πρόεδρος με ευχαρίστησε για αυτή την ιστορική διακήρυξη και εξέφρασε την εκτίμησή του για τα επιτεύγματά μου στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας και στην προώθηση της περιφερειακής ειρήνης.
Ευχαριστώ τον υπουργό Εξωτερικών Σάαρ, τον επικεφαλής της Μοσάντ Νταβίντ Μπαρνέα και τη Μοσάντ για τη συμβολή τους στη σημερινή εξέλιξη και εύχομαι στον λαό της Σομαλιλάνδης επιτυχία, ευημερία και ελευθερία.
Το Κράτος του Ισραήλ σχεδιάζει να επεκτείνει άμεσα τις σχέσεις του με τη Δημοκρατία της Σομαλιλάνδης, μέσω εκτεταμένης συνεργασίας στους τομείς της γεωργίας, της υγείας, της τεχνολογίας και της οικονομίας».
Στόχος οι Συμφωνίες του Αβραάμ
Σε βίντεο που δημοσιοποίησε το γραφείο του, ο Νετανιάχου ανέφερε ότι θα ενημερώσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για την επιθυμία της Σομαλιλάνδης να ενταχθεί στις Συμφωνίες του Αβραάμ.
Ο ίδιος ο Αμπντιλάχι επιβεβαίωσε μέσω ανάρτησης στο X την «ετοιμότητα» της Σομαλιλάνδης να συμμετάσχει στις συμφωνίες εξομάλυνσης σχέσεων με το Ισραήλ, οι οποίες έχουν ήδη υπογραφεί από χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν.
Η θέση της Σομαλιλάνδης και η διεθνής διάσταση
Η Σομαλιλάνδη αποτελεί αποσχισθείσα περιοχή της Σομαλίας, η οποία αυτοδιοικείται από το 1991 χωρίς διεθνή αναγνώριση μέχρι σήμερα. Η προεδρία της Σομαλιλάνδης χαρακτήρισε την απόφαση του Νετανιάχου ως επιβεβαίωση της διαχρονικής κρατικής της υπόστασης, ενώ έγινε γνωστό ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός προσκάλεσε τον Αμπντιλάχι να επισκεφθεί το Ισραήλ.
Παράλληλα, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γκίντεον Σάαρ είχε ξεχωριστή τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρόεδρο της Σομαλιλάνδης για την ενίσχυση των διμερών δεσμών.
Η αντίδραση της Σομαλίας
Το υπουργείο Εξωτερικών της Σομαλίας καταδίκασε άμεσα την αναγνώριση, χαρακτηρίζοντάς την «σκόπιμη επίθεση στην κυριαρχία της χώρας» και «παράνομο βήμα» από πλευράς Ισραήλ. Η αντίδραση αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς η Σομαλία αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Ιανουάριο.
Διπλωματικές κινήσεις και στρατηγικά συμφέροντα
Παρότι μέχρι πρόσφατα δεν είχε αναγνωριστεί επίσημα από κανένα κράτος, η Σομαλιλάνδη διατηρεί διπλωματικές επαφές με χώρες όπως η Αιθιοπία, οι ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αμερικανικές στρατιωτικές επαφές, συμμετοχή σε διεθνή φόρα και επενδυτική παρουσία της DP World στο λιμάνι της Μπερμπέρα ενισχύουν τη γεωπολιτική της σημασία.
Το Κέρας της Αφρικής θεωρείται στρατηγικής σημασίας περιοχή, λόγω της εγγύτητάς του στην Ερυθρά Θάλασσα και το Στενό Μπαμπ ελ-Μαντέμπ, από όπου διέρχεται περίπου το 30% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου.
Η τουρκική αντίδραση και οι περιφερειακές ισορροπίες
Η Τουρκία αντέδρασε έντονα, με τον εκπρόσωπο του τουρκικού ΥΠΕΞ Οντσού Κετσελί να κάνει λόγο για «παράνομες και επεκτατικές πολιτικές» της κυβέρνησης Νετανιάχου. Η Άγκυρα επανέλαβε τη σταθερή στήριξή της στην εδαφική ακεραιότητα της Σομαλίας.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν συζήτησε το ζήτημα με ομολόγους του από την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία, ενώ είχε και επικοινωνία με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για την Αφρική.
Η Σομαλία αποτελεί κεντρικό πυλώνα της τουρκικής πολιτικής στην Αφρική, φιλοξενώντας τη μεγαλύτερη τουρκική στρατιωτική βάση στο εξωτερικό και δεχόμενη εκτεταμένη στρατιωτική και οικονομική στήριξη.
Ενέργεια και ανταγωνισμός επιρροής
Οι σχέσεις Άγκυρας–Μογκαντίσου ενισχύονται και στον ενεργειακό τομέα, με την Τουρκία να ετοιμάζεται για γεωτρήσεις κατά μήκος των σομαλικών ακτών, στο πλαίσιο συμφωνίας για έρευνες υδρογονανθράκων. Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ εκλαμβάνεται από την Τουρκία ως άμεση πρόκληση στα στρατηγικά της συμφέροντα στην περιοχή.
Τραμπ: Καμία πρόθεση αναγνώρισης της Σομαλιλάνδης
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ ξεκαθάρισε την Παρασκευή, σε συνέντευξή του στη New York Post, ότι δεν προτίθεται να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Σομαλιλάνδης. Ερωτηθείς σχετικά από δημοσιογράφο της εφημερίδας, απάντησε κατηγορηματικά «όχι», προσθέτοντας με εμφανή ειρωνική διάθεση: «Γνωρίζει πραγματικά κανείς τι είναι η Σομαλιλάνδη;».
Η ισραηλινή αναγνώριση και οι αντιδράσεις
Η τοποθέτηση του Αμερικανού προέδρου έρχεται στον απόηχο της απόφασης του Ισραήλ να αναγνωρίσει τη Σομαλιλάνδη ως ανεξάρτητο κράτος, μια κίνηση που αφορά αποσχισθείσα περιοχή της Σομαλίας και η οποία, μέχρι πρόσφατα, δεν είχε αναγνωριστεί από καμία χώρα διεθνώς. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε έντονη οργή στο Μογκαντίσου, αλλά και ισχυρές αντιδράσεις από κράτη της ευρύτερης περιοχής, τα οποία θεωρούν ότι υπονομεύεται η εδαφική ακεραιότητα της Σομαλίας.
Η πορεία της Σομαλιλάνδης από το 1991
Η Σομαλιλάνδη ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της το 1991, σε μια περίοδο κατά την οποία η Σομαλία βυθιζόταν στο χάος, μετά την ανατροπή του στρατιωτικού καθεστώτος του αυταρχικού δικτάτορα Σιάντ Μπάρε. Από τότε λειτουργεί αυτόνομα, διαθέτοντας δικό της νόμισμα, στρατό και αστυνομία, ενώ παρουσιάζει σχετική πολιτική και κοινωνική σταθερότητα σε σύγκριση με την υπόλοιπη Σομαλία.
Σταθερότητα, απομόνωση και γεωστρατηγική σημασία
Σε αντίθεση με το υπόλοιπο της χώρας, που ταλανίζεται από χρόνιες πολιτικές συγκρούσεις και τις επιθέσεις των ισλαμιστών ανταρτών Σεμπάμπ, η Σομαλιλάνδη έχει καταφέρει να διατηρήσει έναν βαθμό ομαλότητας. Παρ’ όλα αυτά, καμία χώρα δεν την είχε αναγνωρίσει επίσημα ως κράτος, γεγονός που την έχει οδηγήσει σε πολιτική και οικονομική απομόνωση.
Η απομόνωση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν ληφθεί υπόψη ότι η Σομαλιλάνδη βρίσκεται σε στρατηγικό γεωγραφικό σημείο, στην είσοδο των στενών Μπαμπ ελ Μάντεμπ, μιας από τις σημαντικότερες θαλάσσιες εμπορικές οδούς παγκοσμίως, που συνδέει τον Ινδικό Ωκεανό με τη Διώρυγα του Σουέζ.
