Το 1090-91 ήταν μια εποχή τραγική για το Βυζάντιο.
Ο πολεμικός λαός των Πετσενέγκων (Πατζινακών), η μεγαλύτερη δύναμη στα βόρεια του Βυζαντίου μετά την υποταγή της Βουλγαρίας, είχε εισβάλει στα Βαλκάνια, είχε προκαλέσει ανυπολόγιστες καταστροφές, και είχε φτάσει να πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη. Ταυτόχρονα ο εμίρης της Σμύρνης Τζαχάς, σε συνεννόηση με τους Πετσενέγκους, πολιορκούσε την πρωτεύουσα από τη θάλασσα. Ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, που μόλις είχε απαλλαγεί από τους Νορμανδούς εισβολείς, ήταν σε απόγνωση. Η μόνη ελπίδα σωτηρίας ήταν μια βοήθεια από έξω.
Και η βοήθεια αυτή βρέθηκε στο πρόσωπο των Κουμάνων, ενός πολεμικού λαού τουρκικής καταγωγής, όπως ήταν και οι Πετσενέγκοι. Με τη βοήθεια των Κουμάνων ο βυζαντινός στρατός αντιμετώπισε τους Πετσενέγκους κοντά στο όρος Λεβούνιο στις 29 Απριλίου 1091. Στην τρομερή μάχη που ακολούθησε οι Πετσενέγκοι υπέστησαν τρομακτική ήττα και ολοκληρωτική καταστροφή. Η καταστροφή τους ήταν τέτοια που ουσιαστικά από τότε έπαψαν να υπάρχουν ως ανεξάρτητη δύναμη, και μετά από λίγο αφανίστηκαν και ως λαός. Η καταστροφή των Πετσενέγκων στο Λεβούνιο αποδόθηκε με μια περίφημη φράση από την Άννα Κομνηνή, κόρη και ιστορικό του Αλεξίου Α, η οποία έγραψε: "[Οι Σκύθαι (= Πετσενέγκοι)] διά μίαν ἡμέραν τὸν Μάιον οὐκ εἶδον".
Οριστική απαλλαγή του Βυζαντίου από τους Πετσενέγκους πέτυχε ο γιος και διάδοχος του Αλεξίου Α’, ο Ιωάννης Β΄ Κομνηνός, με τη νίκη του το 1122 στη μάχη της Βέροιας (σημ. Στάρα Ζαγορά στη Βουλγαρία).
Τέτοιους και τόσους εχθρούς αντιμετώπιζε σε όλη τη μακραίωνη ιστορία του το Βυζάντιο, κι όμως παρέμενε όρθιο, μεγαλουργούσε και αποτελούσε για αιώνες ολόκληρους έναν κυματοθραύστη για την Ευρώπη από τα ανατολικά.
