Αποφασιστικής σημασίας ναυμαχία μεταξύ του αγγλικού και του γαλλοϊσπανικού στόλου, που εντάσσεται στο πλαίσιο των Ναπολεόντειων Πολέμων (1800 - 1815). Διεξήχθη στις 21 Οκτωβρίου στις 1805 στα ανοιχτά του ακρωτηρίου Τραφάλγκαρ, στη νοτιοδυτική ακτή της Ισπανίας και έληξε με θρίαμβο των Άγγλων, αλλά και με μια μεγάλη απώλεια: τον θάνατο του άγγλου ναυάρχου Οράτιου Νέλσονα.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1805 ο γάλλος ναύαρχος Πιέρ Ντε Βιλνέβ έλαβε εντολή να αποπλεύσει με τον στόλο του από το ισπανικό λιμάνι του Κάδιξ, με προορισμό τη Νεάπολη (Νάπολη), όπου θα αποβίβαζε στρατεύματα για τη γαλλική εκστρατεία στη Νότια Ιταλία. Τη νύχτα της 19ης προς την 20ή Οκτωβρίου ο γαλλικός στόλος άφησε το Κάδιξ και προσπάθησε να περάσει απαρατήρητος τη Δυτική Μεσόγειο για να μην αναγκαστεί να δώσει μάχη με τον αγγλικό στόλο, που καιροφυλακτούσε. Δεν τα κατάφερε, καθώς τον πρόλαβε ο Νέλσων στα ανοιχτά του ακρωτηρίου Τραφάλγκαρ.
Η αποφασιστική εμπλοκή έγινε το μεσημέρι της 21ης Οκτωβρίου 1805. Από τη μία πλευρά παρατάχθηκαν 33 πλοία του αγγλικού στόλου με 2.148 κανόνια και αρχηγό τον Οράτιο Νέλσονα. Από την άλλη, ο ενωμένος γαλλοϊσπανικός στόλος υπό τον Πιέρ ντε Βιλνέβ, με ίσο αριθμό πλοίων και 2.568 κανόνια. Στις 11:45 π.μ. ο Νέλσων έδωσε το σύνθημα της επίθεσης στους άνδρες του με το μήνυμα: «Η Αγγλία περιμένει από τον καθένα σας να επιτελέσει το καθήκον του».
Ο άγγλος ναύαρχος με ένα ευφυές στρατήγημα διεμβόλισε τις εχθρικές γραμμές από δύο σημεία, νικώντας κατά κράτος στους γαλλοϊσπανούς, που είχαν παρατάξει τα πλοία τους σε μία γραμμή, το ένα πίσω από το άλλο. Όμως, ένα εχθρικό βόλι από το μουσκέτο ενός ελεύθερου σκοπευτή χτύπησε κατάστηθα τον Νέλσονα στη 1:25 μ.μ. Τρεις ώρες αργότερα (4:30 μ.μ.) άφησε την τελευταία του πνοή πάνω στη ναυαρχίδα του «Βίκτορι», γνωρίζοντας ότι η ναυμαχία έκλινε υπέρ των Άγγλων.
Στις 5:45 το απόγευμα οι εχθροπραξίες σταμάτησαν οριστικά, αφού οι γαλλοϊσπανοί είχαν χάσει 5.781 άνδρες (3.243 νεκροί, 2.538 τραυματίες) και 19 πλοία, ενώ 7.000 είχαν συλληφθεί αιχμάλωτοι, ανάμεσά τους και ο επικεφαλής του στόλου τους ναύαρχος Βιλνέβ. Οι Άγγλοι έχασαν 1.695 άνδρες (449 νεκροί και 1.246 τραυματίες), αλλά κανένα πλοίο.
Η νίκη των Άγγλων ήταν αποφασιστικής σημασίας. Τους κατέστησε κυρίαρχους των θαλασσών για 100 χρόνια ακόμη, ενώ έβαλε τέλος στα σχέδια του Ναπολέοντα για εισβολή στα βρετανικά νησιά.
